میراث آریا: شهرستان سرعین در ۲۵ کیلومتری اردبیل واقع شده است و روستای کنزق در سه کیلومتری شهر سرعین قرار دارد و این روستا دارای غارهایی با معماری بی‌نظیر و قدمت تاریخی ۲ هزار و ۵۰۰ سال مربوط به دوره اشکانیان است که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده ‌است.

در زلزله سال ۱۳۷۵ روستای کنزق متروکه شده و کنزق جدید در جوار روستای قدیمی شکل گرفته است اما غارهای این محوطه باستانی قابلیت تبدیل به موزه، مجموعه پذیرایی و اقامتی را دارد و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل قصد دارد با مشارکت بخش خصوصی به ایجاد مجموعه‌های خدماتی در محوطه کنزق اقدام کند.

طبق نظر کارشناسان، معماری صخره‌ای روستای متروکه کنزق که در امتداد شرق و جنوب شرقی دره سرسبز این روستا، روی سنگ‌های رسوبی آهکی و ماسه‌ای متراکم شکل گرفته و توسعه یافته، از جمله آثار برجسته برای تکمیل مطالعات معماری صخره‌ای آذربایجان و ایران محسوب می‌شود.

مشخصه دیگر واحدهای معماری کنزق، فضاهایی به نسبت چهارگوش و دالان‌های راست‌گوشه یا هلالی است که در بخش‌هایی از آنها محفظه‌هایی به صورت طاقچه‌های قوسی برای قرار دادن مشعل و وسایل روشنایی تعبیه شده است.

عملیات کاوش باستان شناسی در روستای کنزق با هدف بررسی و لایه‌نگاری تاریخی با مجوز پژوهشگاه سازمان مرکزی در سال ۹۷ آغاز شده بود و بازگشایی مدخل‌های ورودی و خروجی غارهای دست کند و همچنین به دست آوردن داده‌های باستانی لایه نگاری و نقشه برداری مسیرهای داخلی آنها جهت شناساندن محوطه انجام گرفته است.

به دنبال عملیات نقشه‌برداری و توپوگرافی منطقه و تهیه و تدوین طرح جامع مرمت و احیای این اثر تاریخی، روستای کنزق به یکی از سایت‌های تاریخی پربازدید تبدیل شده است و طبق اعلام اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل، عملیات اجرایی توسعه پایگاه ملی روستای تاریخی کنزق به منظور ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و تبدیل غارهای تاریخی و معماری دستکند به کاربری‌های فرهنگی و گردشگری با سرعت و نظارت کامل در حال اجرا است.

به همین منظور در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۰ میلیارد ریال اعتبار از محل اعتبارات وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌‌دستی برای توسعه این پایگاه در نظر گرفته شده بود و این پایگاه ملی و معماری دستکند، به نگین گردشگری و فرهنگی سرعین تبدیل شده و در تکمیل چرخه گردشگری سرعین در کنار آب و هوای مطبوع و ظرفیت آبدرمانی‌ها آماده ارائه خدمات است.

غارهای کنزق از جمله معماری‌های دستکند حوزه کوه سبلان است و گفته می‌شود این محوطه با بیش از ۴۵ فضای معماری دستکند، یک روستای زیرزمینی با قدمت طولانی در بازه زمانی هزاره اول قبل از میلاد تا دوره ایلخانی است و از دوره قاجار دوباره مسکونی شده و خانه‌های خشتی و کاه‌گلی با پوشش چوبی و سقف مسطح با الگو گرفتن از معماری و بافت روستایی مناطق کوهستانی آذربایجان بر روی روستای زیرزمینی ساخته شده است.

به گفته کارشناسان اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل، طی چهار سال گذشته با صرف ۴۰ میلیارد ریال اعتبار به اجرای سنگ‌فرش معبر اصلی به اندازه ۷۵۰ متر مربع و معبر ارتباطی فضاهای دست‌کند، نصب تابلوهای راهنما، کانال‌کشی، بهسازی و آسفالت راه مواصلاتی سرعین به پایگاه ملی کنزق، تاسیس و تجهیز دفتر پایگاه ملی، ایجاد نمازخانه، مجتمع خدمات رفاهی و سرویس بهداشتی و تعبیه روشنایی در فضاهای دست‌کند و آماده‌سازی اولیه برای بازدید گردشگران و مسافران اقدام شده است.

اکنون تمام سایت موزه و موزه‌های دولتی و خصوصی استان اردبیل به سامانه متمرکز فروش بلیت الکترونیکی مجهز شده‌اند که پایگاه ملی کنزق نیز از این قاعده مستثنا نیست. گردشگران و علاقه‌مندان به آثار تاریخی می‌توانند قبل از بازدید از موزه‌ها با مراجعه به سایت www.bilit.tafrihati.com بلیت خریداری و در زمان مراجعه با نشان دادن رسید خرید و تایید بارکد از موزه‌های استان بازدید کنند.

فرماندار سرعین با اشاره به وجود قابلیت‌های گردشگری در این شهرستان از جمله مراکز آبگرم و آب درمانی‌های متعدد اظهار می‌کند: مجموعه تاریخی و باستانی کنزق در نوع خود از معماری‌های بی‌نظیر محسوب می‌شود و بر جذابیت‌های گردشگری این شهرستان افزوده است.

باقر باقرزاده تصریح کرد: این اثر تاریخی بسیار مورد علاقه بازدیدکنندگان و گردشگران قرار می‌گیرد و متاسفانه به حد لازم شناخته نشده است و لازم است رسانه‌ها برای احیا و معرفی ناگفته‌ها و زیبایی‌های تاریخی کنزق محتواهای لازم و مفید را تهیه و منتشر کنند.

او ادامه داد: معرفی روستای تاریخی کنزق سرعین هم از منظر میراث فرهنگی و کهن این شهرستان و استان اهمیت دارد و هم از حیث توسعه و رونق گردشگری و راه‌اندازی مشاغل مرتبط با آن برای منطقه مهم است و دستگاه‌های متولی باید در راستای شناساندن و تامین بسترها و امکانات رفاهی برای حضور خیل مسافران و بازدیدکنندگان به طور مداوم اقدام کنند.

بر اساس اعلام اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان اردبیل، از ۲۴ اسفندماه ۱۴۰۱ تا ۹ فروردین ماه ۱۴۰۲ تعداد ۵۰ هزار مسافر نوروزی از طریق ناوگان حمل و نقل مسافری عمومی در این استان جابجا شده‌اند و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل نیز از افزایش چهار برابری بازدید از موزه‌های این استان در تعطیلات نوروزی خبر داده است.

از سوی دیگر شهر اردبیل در سال میلادی جاری (۲۰۲۳) پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو است و ستاد و کمیته‌های برگزاری این رویداد بین‌المللی تلاش می‌کنند با معرفی هر چه بیشتر و جامع‌تر اماکن دیدنی و گردشگرپذیر اردبیل و اطراف آن، از این فرصت برای احیای صنعت گردشگری و تسریع چرخه اقتصادی آن استفاده کنند.

در چنین شرایطی که موزه‌ها مورد توجه میهمانان و مسافران قرار گرفته، روستای تاریخی کنزق نیز باید بیش از گذشته معرفی شود و هرچند رازها و ناگفته‌های بسیار دارد و ابهام علمی و تاریخی در گوشه و کنار آن، بر جاذبه‌های گردشگری این محوطه افزوده است اما می‌توان با تداوم کاوش‌ها و بررسی‌های علمی و بسترسازی بیشتر برای بازدید علاقه‌مندان و مسافران از این گنج تاریخی بهتر و بیشتر بهره‌مند شد.

گزارش از عیسی پاشاپور

انتهای پیام/