تغییر در نگرش و حرکت به سمت تفکرات نوین بازاریابی گردشگری با محوریت توسعه پایدار، باعث رشد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و همچنین حفظ بافت تاریخی بازار و کالبد میدان شده و در نهایت روح تازه‌ای به کانون اصلی شهر دمیده خواهد شد. به‌همین منظور قبل از هرگونه برنامه‌ریزی راهبردی برای این میدان عظیم، لازم است تا شناختی دقیق از کارکردهای میدان از ابتدای بنای آن و آنچه بر سر این میدان از ابتدا تاکنون آمده است داشته باشیم.

با دانستن کاربری‌های تاریخی میدان نقش‌جهان می‌توان به حفظ ارتباط فضای ادراکی میدان از گذشته به حال و آینده کوشید و در راستای حال ‌و ‌هوای آن به اجرای برنامه‌های گردشگری، به‌منظور جذب انواع گردشگران و بازدیدکنندگان پرداخت.

درگذشته نویسندگان و محققان بسیاری به توصیف کاربری‌های میدان پرداخته‌اند، به‌طور خلاصه کاربری‌های میدان نقش‌جهان را به‌عنوان مکان قرارگیری در شهر: پیوند حکومت و مردم، جهت‌گیری بنا و محل ایوان: به‌دلیل جهت تابش آفتاب و امکان اجرای بازی سوارکاران چوگان‌بازی/ نقش‌ نمایشی میدان، ایوان قدرت، حضور شاه و حکومت در میدان، تسلط حاکم، مانند محل تماشاگران در زمین‌های ورزشی امروزی، ایوان شاهی نیز باید در غرب باشد، چراغانی و آتش‌بازی در باغ ایرانی: آتش‌بازی در شب، برگزاری مراسم جشن در اعیاد مذهبی/ استفاده از درخت و آب، بازار، مسجد و مراسم ماه محرم: نقش تجاری میدان، حضور مردم و تجار داخلی و خارجی، تجارت داخلی و خارجی، رونق بخشیدن به میدان، وارد شدن میدان به رقابت بین‌المللی، پیوند حکومت و مردم، رقابت میدان با میدان عتیق/ نقش‌ نمایشی میدان، اعتقادات شیعی حکومت که از ابتدای تشکیل حکومت به‌ مرور به اعتقادات مردم تبدیل شد، حضور مردم، پیوند حکومت و مردم، نمایش قدرت نظامی: نقش‌ نمایشی میدان، مراسم چوگان‌بازی و قپق اندازی، ورزش باستانی، نظامی و سلطنتی ایرانی، تقویت بنیه نظامی سرداران سپاه، حضور مردم برای تماشای بازی، پیوند حکومت و مردم، نقاره‌خوانی: نقاره ‌خانه برای نواختن موسیقی سنتی و مذهبی ایرانی در هنگام برگزاری مراسم و وسعت، تناسبات، هندسه و جداره : تقارن و تعادل بصری/ سلطنتی بودن میدان، شکوه و قدرت/ وسعت بیان کردند.

مدیریت گردشگری میدان نقش‌جهان از منظر زیست‌محیطی

میدان نقش‌جهان گویای اتصال بسیار مدیرانه و خوش‌ طرح فضای شهری جدید با ساختار قدیمی‌تر شهر است (به عبارتی اتصال میدان کهنه با میدان نقش‌جهان در عهد صفوی)، ساختار شهر اصفهان را در دوره صفوی می‌توان با دو محور عمده  محور شمالی_جنوبی به ‌موازات رکن اصلی قدیم شهر که در کنار آن رشته‌های اصلی بازار شکل ‌گرفته و محور شرقی_غربی به ‌موازات رودخانه زاینده‌رود و شعبات مصنوعی آن یا همان مادی‌ها وجود دارد.

در حالی ‌که محور اول توسعه، محیط ساختمانی اصفهان را شکل می‌دهد، محور دوم عنصر طبیعی است که بر روی زندگی شهری تأثیر می‌گذارد. از همین رو، می‌توان به ‌جرأت گفت مهم‌ترین و تأثیرگذارترین دوره‌های طراحی شهری، در دوره صفویه بود که اوج تکامل شهرسازی در ایران، محسوب می‌شود و نهایتاً موجب به وجود آمدن مکتب شهرسازی اصفهان شد، که در حال حاضر در راستای آن گردشگری شهری نیز می‌تواند رونق خاص خود را داشته باشد.

یکی از پژوهش‌هایی که در سال ۲۰۱۴ در میدان نقش‌جهان انجام شده است. اصفهان را از منظر جاذبه دیگری که برای گردشگران اهمیت دارد به سه دسته تقسیم می‌کند. این جاذبه متفاوت صداها است که در زیر نمایش داده شده است:

مدیریت گردشگری میدان نقش‌جهان از منظر اجتماعی

میدان شهری و عناصر مرتبط با آن از نظر کالبدی جزئی از ساخت فضای شهر است، اما از نظر کارکردی و اجتماعی ریشه در روح و روان شهروندان آن شهر دارد و در شرایط امروز که میدان‌های شهری تقریباً تمام نقش‌هایی را که در گذشته داشته‌اند از ‌دست ‌داده و تنها به نقش ارتباطی خود بسنده کرده است اما میدان نقش‌جهان اصفهان که احساس نوستالژیک شهروندان را در پی دارد، غنیمتی بزرگ به ‌حساب می‌آید که همچنان و علیرغم عدم برنامه، به ‌وسیله‌ جذابیت‌های ذاتی فضایی و معماری تاریخی منحصر به ‌فردش در برابر سیل ناهنجاری‌های خاص شهرهای امروزی و تهدیدهایی که کالبد این سایت تاریخی را هدف گرفته ایستادگی کرده و نه صرفاً یک میدان، بلکه مکانی برای تفریح و گردشگری و یک فضای شهری کامل محسوب می‌شود.

مدیریت گردشگری میدان نقش‌جهان از منظر اقتصادی

مدیریت گردشگری، ارزش‌گذاری اقتصادی، سیاست پولی، و تصمیم‌گیری در مورد رونق، بهبود و توسعه وضعیت تجاری، اقتصادی و حفاظت از آن را می‌تواند مورد ارزیابی، سنجش و پایش قرار می‌دهد. ارزش‌گذاری اقتصادی میدان نقش‌جهان اصفهان در فروش سوغات، صنایع‌دستی و فرش دست‌بافت، سرویس‌دهی مراکز اقامتی و پذیرایی جوار میدان، اجرای رویدادهای تجاری و همچنین تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای بازدید از مجموعه بناهای آن و همچنین حفاظت از آن می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

راه‌اندازی و استقرار نظام حساب‌های اقماری گردشگری (TSA) ابزار و گامی مهم برای بررسی منافع حاصل از فروش گردشگری، مقایسه و اندازه‌گیری رشد مالی گردشگری با سایر بخش‌ها، امکان سنجش بهره‌وری، دستیابی به میزان سهم آن از تولید ناخالص داخلی، بررسی تراز و تراکنش‌های مالی میدان از گردشگری، ظرفیت سنجی سرمایه‌گذاری در میدان، بررسی‌های مصرف انرژی و محاسبه مخارج گردشگری ورودی و داخلی است.

مدیریت گردشگری میدان نقش‌جهان از منظر فرهنگی

باید تعاملی پویا بین گردشگری و میراث‌فرهنگی به‌گونه‌ای پایدار در جریان باشد. ادراک گردشگر فرهنگی مبتنی بر حواس پنج‌گانه، محیط و اجتماع، همگی در ماهیت انسانی و اصل وجودی معنوی انجام شود که متأثر از عوامل فردی و محیطی است.

عوامل فردی، از جمله انگیزه، شخصیت، سن، جنسیت، تحصیلات و میزان آگاهی از خویش، در کنار عوامل محیطی، مانند قوانین و مقررات محیط، خدمات سفر و گردشگری، رفتار جامعه میزبان و شرایط آب و هوایی، درک و دریافت را تحت تأثیر قرار می‌دهند تا دریافت‌های حسی، اجتماعی و محیطی در بستر ماهیت معنوی و غیرمادی هستی و وجود انسانی، کیفیت‌های گوناگونی داشته باشد.

تدوین و ارائه برنامه‌ها در مدیریت راهبردی میدان نقش‌جهان

راهبردهای هم‌افزا

- عضویت شهرداری اصفهان در فدراسیون جهانی شهرهای گردشگری (WTCF) و راه‌اندازی دفتر آن در میدان نقش‌جهان به منظور بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی، برد شعاعی و ارتباطات در منطقه  و بستر لازم برای پذیرش و میزبانی رویدادهای بین‌المللی در میدان نقش جهان

- لزوم مصوبه شورای اسلامی شهر برای انتقال بانک‌های سپه، تجارت، ملی از خیابان سپه و واحد انتظامی از خیابان استانداری و تغییر کاربری به موزه هنری، کتابخانه، هتل بوتیک و کاربری‌های گردشگری

- هماهنگی و برنامه‌ریزی بانک‌های عامل، دارایی، سازمان امور مالیاتی، مرکز آمار، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، در ایجاد زیرساخت TSA در بازارهای کسب و کار میدان

- تغییر کاربری اماکن اداری مستقر در میدان و تبدیل آن به مراکز گردشگری و متناسب با حریم نقش‌جهان

- راه اندازی مرکز خلاق پژوهش و دانش‌های بنیادی، ویژه میدان و مستقر در طبقه دوم میدان

- تدوین برنامه‌ها و سیاست‌هایی در راستای رفع آلودگی هوا، ترافیک به‌سمت میدان، و ضعف در ساعات کاری قطار شهری و حمل و نقل عمومی و تاکسی ضروری است

- توسعه پارکینگ‌ طبقاتی و احداث پارک‌سوار، پارک سیکلت در مسیرهای منتهی به میدان

- برنامه‌ریزی در راستای ترغیب و جذب گردشگران از میدان در راستای اهداف توسعه‌ پایدار

- استفاده از سوارکار پلیس گردشگری در میدان با یونیفرم و تجهیزات

-جلوگیری از تردد دوچرخه و موتورسیکلت و (چرخ باربری به علت عریض بودن و صدمه به عابرین و جایگزین کول‌بر یا استفاده در ساعت مشخص پیک خلوتی ) در راسته های بازار

- لزوم حذف کانکس‌های مستقر در مرکز میدان و تعیین در حجره‌های اطراف میدان

- گشت انتظامات به ‌صورت لباس متحدالشکل مناسب با فضای صفوی در میدان نقش‌جهان و بازار

راهبردهای محافظه‌کارانه

- بررسی ظرفیت تحمل بناهای تاریخی میدان نقش‌جهان

- احیای بافت تاریخی محدوده میدان

- مرمت و احیا اصولی و حرفه‌ای بناها، جداره‌ها و ضلع دیواره‌های میدان

- احیای بافت تاریخی بازار میدان نقش جهان تا میدان عتیق، (مسیر گردشگری بازار کهن اصفهان)

- تهیه طرح مطالعاتی آسیب شناسی انسانی، محیطی و طبیعی میدان

- امکان‌سنجی در راه‌اندازی پروژه بالن سواری به‌‌عنوان بخشی از گردشگری ورزشی و تفریحی بر فراز میدان نقش‌جهان

- برگزاری هفته فرهنگی خواهر خوانده‌های اصفهان در میدان نقش جهان در فصول مختلف

- برگزاری جشنواره‌های هنری، ادبی، فرهنگی، مسابقات مردمی، ورزش باستانی، شاهنامه خوانی، تئاتر خیابانی و موارد مشابه در میدان بعد از تعطیلی بناهای تاریخی به منظور پوشش گردشگری شبانه

- برگزاری آیین‌ها و مراسم مذهبی

- راه‌اندازی سیتی تور از مبدا میدان به مسیرهای گردشگری شهری با اتوبوس‌های دو طبقه توریستی

- مستند سازی قاب میدان نقش جهان با ویژگی‌های فرهنگی و میهمان‌نوازی مردم اصفهان

- تربیت راهنمایان ویژه میدان به منظور معرفی مجموعه به صورت روایت و داستان

- طراحی خلاق و بروز رسانی مبلمان شهری میدان

- نصب سردیس مشاهیر دوره صفوی در میدان

- نصب المان و مجسمه سوارکار چوگان در دروازه‌های شمالی و جنوبی میدان

- مدیریت بر بازار میدان نقش‌جهان و ایجاد فضایی برای تجربه هنری گردشگران در صنایع‌دستی و فرش دستبافت

- ایجاد برند واحد صنایع‌دستی با اقتباس از میدان نقش‌جهان و یکپارچگی در بازاریابی محصولات صادارتی به منظور تمایز محصولات اصفهان و جدا از برند اختصاصی کالا

- بهره‌برداری اقتصادی از حجره‌های طبقه‌ دوم برای مردم محلی به منظور ارائه‌ی محصولات و خدمات صنایع‌دستی خانگی خود به‌صورت بازارچه‌های فصلی، ایجاد موزه هنری

- واگذاری بناهای تاریخ مجموعه‌ نقش‌جهان به بخش خصوصی به‌منظور بهره‌برداری مناسب، درآمدزایی و اشتغال با نظارت عالی اداره‌کل

- بهره‌گیری از ظرفیت و توانمندی انجمن‌های دوستداران میراث‌فرهنگی در پیشبرد اهداف میدان

راهبردهای فناوری

- نصب استندهای هوشمند تاچ در میدان برای دریافت اطلاعات کامل از بازار و جاذبه‌های میدان، حمل و نقل، قیمت‌ها، مسیریابی به منظور استفاده گردشگران و شهروندان

- ایجاد ابر الکترونیک بر آسمان میدان به منظور اطلاع‌رسانی و سرویس‌دهی پیام مربوط به میدان، وضعیت آب و هوا، نصب اپ، زمان بازدید بناها، خوش آمدگویی به موبایل گردشگران هنگام ورود به میدان

- استفاده از فناوری نوین و بروز رسانی سیستم نورپردازی موزون با ریتم معماری بنا و موسیقی

- ایجاد زیر ساخت QR CODE  به‌منظور اسکن موبایل برای پرداخت بلیت بناها، خرید فرش، صنایع‌دستی، سوغات

- استفاده از wi-fi رایگان در میدان در مناسبت‌های خاص فرهنگی ویژه گردشگران

- ایجاد سامانه هوشمند کنترل و نظارت بر قیمت و کیفیت کالاهای صنایع‌دستی

- نصب سامانه هوشمند ظرفیت پذیری بنا در زمان بازدید

- مشارکت و همکاری با شرکت‌های دانش بنیان در ایده‌پردازی برای طرح‌های خلاقانه و هوشمند در میدان

- فراخوان و جذب ایده‌های مردمی از طریق سامانه

- مشارکت و حمایت از استارت‌آپ‌ها در فعالیت‌ها و نوآوری خدمات در میدان

راهبردهای پیشامدی

- انتخاب پیمانکاران حرفه‌ای و مجرب مرمت بناهای ثبت جهانی و مجموعه میدان، خارج از سیستم سامانه‌ای و دستگاه متولی با تایید کمیته فنی استانداری به منظور پیشگیری از پیشامدهای احتمالی در آسیب به بناهای تاریخی

- تشکیل تیم‌های فنی برای نظارت مستمر بر نوسازی و ساخت و سازهای ناهمگن و نامتقارن در حریم و بافت تاریخی میدان

- لزوم حمایت و تقویت دفتر اطلاع‌رسانی گردشگری به تجهیزات و فناوری و نصب تابلو راهنما در میدان

- توسعه زیرساخت سرویس‌های بهداشتی در محدوده میدان

 - ایجاد آگاهی در مردم بومی از طریق آموزش و فرهنگ‌سازی

- آموزش مداوم راهنمایان و مشارکت آنان در اجرای برنامه‌های میدان نقش‌جهان

- کنترل و نظارت بر ترافیک محدوده حریم میدان نقش‌جهان

- تعیین مسیرهای پیاده‌رو و دوچرخه در راستای کاهش آلودگی‌های صوتی، هوایی و بصری خیابان‌های منتهی به میدان

- ایجاد امکانات مناسب به منظور دفع مواد زائد احشام دور از منظر گردشگران

- تشکیل تیم ویژه بهداشت میدان برای نظارت دقیق و مستمر بر مراکز پذیرایی شامل، رستوران، کافی‌شاپ، سوغات، غذاهای سنتی

- راه‌اندازی تیم سیار آتش‌نشانان در بازار برای کنترل و نظارت

- راه‌اندازی تیم امداد حوادث برق ویژه کنترل مستمر برق بازار برای پیشگیری از حوادث

در این یادداشت به ارائه راهبردهای مدیریتی و برنامه‌ریزی از نظر زیست‌محیطی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و همچنین بررسی کاستی‌ها و ارائه راهبردها با توجه به ظرفیت‌ و قابلیت اجرای آن در میدان نقش‌جهان پرداخته شد. با توجه به ارتباط کارکردهای گذشته میدان با کارکردهای حال و آینده می‌توان به ‌صورت منظم و با برنامه‌ریزی صحیح در راستای مدیریت میدان و توسعه پایدار برای تمامی ذی‌نفعان گام برداشت.

تغییر و اجرای طرح خلاقانه و نوین مبلمان شهری محدوده میدان نقش‌جهان با رویکرد گردشگری با هم‌افزایی و مشارکت تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط گامی در راستای بهره‌مندی همه متصدیان و مجریان گردشگری در اصفهان به منظور توسعه پایدار اقتصادی و اعتلای فرهنگ و اصالت میدان نقش‌جهان است. به همین منظور هر چقدر در انسجام بین‌بخشی، هماهنگی و یکپارچگی، نظم و کنترل، افزایش توان ابزاری ناظران و ضابطان اجرایی، بهره‌گیری از روش‌های نوین جهانی، در برنامه‌ مدیریت گردشگری میدان نقش‌جهان و حریم آن پرداخته شود، می‌توان به سطح بالایی از استاندارهای بین‌المللی در کارکرد میدان دست‌ یافت.

انتهای پیام/