برخورداری از میراث‌فرهنگی و تاریخی از جمله آثار، محوطه‌ها و بناهای تاریخی یکی از مهمترین مؤلفه‌های حضور فرهنگ و تمدن در یک منطقه است و نشانگر نوع فرهنگ و حتی آداب و رسوم پیشینیان است. موضوعی که یکی از آشناترین و رایج‌ترین دلیل جذب گردشگران به یک منطقه نیز است. با اندکی تأمل و جست‌وجو در مورد استان البرز می‌توانیم آثار و میراث این تمدن کهن را در گوشه گوشه این استان دریابیم. از محوطه باستانی ازبکی که میراث‌دار بیش از 9هزار سال تمدن بشری است تا برج‌های آرامگاهی مربوط به دوران سلجوقیان ، تیموریان و آثار و بناهایی که هر کدام تاریخی را در دل خود نهفته‌اند. حال با این اوصاف تأمین زیرساخت‌ها برای استفاده بهینه از این ظرفیت و شناساندن آن به مردم از سراسر ایران و جهان نیازمند عزمی جدی و فراهم آوردن زیر ساخت‌ها در این حوزه است، چرا که هرگونه هزینه‌ای برای میراث‌فرهنگی در واقع سرمایه‌گذاری برای توسعه اقتصاد گردشگری است که جزو سه صنعت پردرآمد در جهان مطرح است. گفت گوی میراث‌آریا با فرزان احمدنژاد، کارشناس میراث‌فرهنگی را در ادامه می‌خوانید.
البرز، غنی از ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی کمتر شناخته شده
فرزان احمدنژاد کارشناس میراث‌فرهنگی می‌گوید: البرز از لحاظ گردشگری فرهنگی و دارا بودن آثار فاخر فرهنگی-تاریخی دارای ظرفیت‌های بسیاری است و از لحاظ محوطه‌ها، تپه‌های و بناهای تاریخی غنی است.
احمدنژاد ادامه می‌دهد: پناهگاه صخره‌ای سرهه مربوط به دوره پارینه سنگی است. محوطه باستانی ازبکی نیز با دیرینگی دوره نوسنگی تا دوره صفوی جزو محدود محوطه‌های باستانی ایران است که پیوستگی دوران پیش از تاریخ به دوره معاصر را دارد.
او از دیگر محوطه‌های شناخته شده البرز را محوطه باستانی اسماعیل‌آباد یا موشلان تپه عنوان می‌کند که آثار خیلی زیادی از این محوطه ارزشمند تاریخی در موزه ملی نگهداری می‌شود.
احمدنژاد می‌افزاید: محوطه گنج دره خوروین از دیگر مناطق ارزشمندی است که آثار ارزشمندی از دوران آهن و همچنین مفرغ از این منطقه به دست آمده که نشان‌‌می‌دهد نیاکان ما در حدود ۴ هزار سال پیش علاوه بر مفرغ به تکنولوژی ذوب‌آهن رسیده بودند.
این کارشناس میراث‌فرهنگی با اشاره به بناهای ارزشمند تاریخی استان البرز می‌گوید: دو کاروانسرای خیلی مهم در البرز وجود دارد. کاروانسرای شاه عباسی در شهر کرج و کاروانسرای ینگی امام در شهرستان ساوجبلاغ که در مسیر جاده بزرگ ابریشم قرار داشته و جزو کاروانسراهای شاخص به حساب می‌آید. اکنون کاروانسرای ینگی امام به عنوان کاروانسرای شاخص در پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای جاده ابریشم انتخاب شده است.
احمدنژاد کاخ سلیمانیه را از قدیمی‌ترین بناهایی برمی‌شمرد که بر روی پیلوت ساخته شده و هم دارای نقاشی منحصربه‌فرد از آغامحمد خان قاجار است که تنها تصویر از اوست که در دنیا وجود دارد.
او همچنین کاخ مروارید مهرشهر را یکی از پنجاه بنایی عنوان می‌کند که فرانک لوید رایت معمار پرآوازه و خالق سبک معماری ارگانیک طراحی کرده و می‌تواند کاندید ثبت در فهرست میراث جهانی باشد.
به گفته این کارشناس میراث‌فرهنگی سال گذشته ۲۰ بنایی که فرانک لوید رایت در آمریکا طراحی و ساخته، در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است.
احمدنژاد با بیان اینکه در معماری خارق‌العاده این بنا هم از طبیعت الهام گرفته شده و هم از نماد‌های معماری ایرانی، تصریح می‌کند: ما تلفیق معماری سنتی ایرانی و معماری طبیعی را در این بنا با زیبایی هرچه تمام‌تر می‌بینیم.
او با اشاره به اینکه البرز از لحاظ معماری تاریخی مذهبی هم حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، اظهار می‌کند: در این زمینه چند امامزاده از جمله امامزاده هارون روستای جوستان طالقان، امامزاده عبدالقهار ورده، امامزاده ابوالحسن نظرآباد و امامزاده هادی علی نقی(ع) با قدمتی معادل دوره تیموری از شاخص‌های آن دوره هستند و از مصالح بوم‌آورد در ساختمان آنها استفاده شده است.
احمدنژاد ادامه می‌دهد: در اشتهارد سه بنای امامزاده داریم که یکی از آنها تحت عنوان امامزاده سه گنبدان یا امامزاده زید وحمان(ع) نامیده می‌شود که ویژگی خاص آن این است که سه گنبد دارد و هر کدام متعلق به یک دوره تاریخی است به گونه‌ای که گنبدها متعلق به دوره ایلخانی، تیموری و صفوی هستند و در قسمت جلویی گنبدها یک رواق دوره قاجاری ساخته شده که سبکی خاص در معماری مذهبی به شمار می‌آید. امامزاده سلیمان روستای خور و امامزاده ام کبری و ام صغری(ع) هم از دیگر بناهای مذهبی تاریخی اشتهارد هستند.
به گفته این کارشناس میراث‌فرهنگی اثری که به عنوان تافته‌ای جدا بافته در اشتهارد مطرح می‌شود معماری دستکندهای صخره‌ای است که انتظار نمی‌رود از لحاظ مباحث زمین‌شناسی در این منطقه معماری صخره‌ای داشته باشیم و کاملا متفاوت از صخره‌های کندوان یا میمند مجموعه‌ای از سازه‌های دستی است.
احمدنژاد ادامه می‌دهد: تنوع اقلیمی و دارا بودن مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای، مانند منطقه آسارا، طالقان و برغان و مناطق بیابانی در اشتهارد و نظرآباد هر کدام ویژگی‌ها و مصالح معماری منحصر به خود را دارد و مصالح سنگی در معماری برغان تبدیل به خشت در نظرآباد و اشتهارد می‌شود.
او افزود: همچنین برج آرامگاهی میدانک در جاده چالوس مربوط به دوره تیموری و برج آرامگاهی شاهزاده حسین در کردان مربوط به دوره سلجوقی را در البرز داریم که به معنای این است که شاهد آرامگاه‌سازی از هزار سال پیش در این منطقه هستیم.
این کارشناس همچنین با برشمردن تعدادی از میراث ناملموس البرز این استان را غنی از آیین‌ها و میراث ناملموس می‌داند و می‌گوید: از جمله دانش سنتی فرآوری آلو، شیوه سنتی تهیه بستنی در برغان، آیین شیرخشت‌گیری از درخت‌های منطقه کندر، سراجی سنتی، شیوه سنتی ساخت تنبور یک تکه، شیرینی توتک، چلنگری یا آهنگری سنتی و قفل‌سازی سنتی، رفوگری سنتی، آیین‌های شب چله در طالقان و کندر تنها بخشی از مواردی است که در فهرست میراث ناملوس البرز ثبت شده است.
احمدنژاد ادامه می‌دهد: بنابراین استان البرز از لحاظ تنوع میراث فرهنگی‌تاریخی در نوع خود بی‌نظیر است. به ویژه اینکه این ظرفیت‌ها در فاصله کمی از پایتخت واقع شده است. به گونه‌ای که می‌توان از قدیمی‌ترین استقرار‌های دوران پارینه سنگی، نوسنگی و بناهای تاریخی مربوط به صدر اسلام تاکنون را در فاصله کوتاهی از تهران مشاهده کرد.
گفتنی است با توجه به اهمیت اشتغالزایی و اقتصاد گردشگری فراهم کردن زیر ساخت‌های توسعه این صنعت در البرز با وجود مهیا بودن جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی در کنار دیگر جاذبه‌های طبیعی، کشاورزی، صنعتی و... می‌تواند بازار چندین میلیونی پایتخت را به دلیل مسافت کوتاه به خود جذب کند و همچنین شاهد اقامت گردشگران از سایر شهرها در این استان باشیم که گامی مهم در توسعه و رونق اقتصادی البرز است.
گفت‌وگو از شیما عبداله‌خانی خبرنگار میراث‌آریا/استان البرز
انتهای پیام/
