در عصر حاضر، رابطه‌ای دوجانبه بین فرهنگ و گردشگری به وجود آمده است. فرهنگ منبعی حیاتی برای توسعه گردشگری محسوب می‌شود و گردشگری نیز سهم مهمی در توسعه فرهنگی دارد.

در مطالعات اخیر اقتصاد شهری، اغلب، گردشگری به‌عنوان یکی از صنایع خلاق ذکرشده است و " گردشگری خلاقانه "در سراسر جهان به‌عنوان هدف بسیاری از جوامع محسوب شده است. گردشگری خلاق به‌عنوان موضوع الحاقی به گردشگری فرهنگی اقامه‌شده و به‌عنوان افزوده در اشکال مختلف گردشگری فرهنگی و جلوگیری از تکرار زنجیره‌های فرهنگی پیشنهادشده است.

تمدن بشری مجموعه‌ای از دستاوردهای مادی و معنوی انسان‌هاست که هیچ‌کدام بدون دیگری، تولید و ایجاد نمی‌شده‌اند. میراث فرهنگی ملموس و ناملموس بخشی از دستاوردهای تمدن‌هاست که به آن‌ها هویت می‌بخشد. توجه به میراث فرهنگی ناملموس، نقش مهمی در گفت‌وگوی بین فرهنگ‌های مختلف ایفا می‌کند و سبب ایجاد احترام متقابل به تنوع فرهنگی و شیوه‌های گوناگون زندگی می‌شود. میراث فرهنگی ناملموس، فرصتی است برای عرضه و ارائه فرهنگ و سبک زندگیِ اصیل کشورهای مختلف دنیا در عرصه بین‌الملل؛ و موجب مقاومت فرهنگی در برابر یکسان‌سازی فرهنگیِ کشورهای قدرتمند جهان می‌گردد.

ایران به‌رغم بهره‌مندی از پیشینه فرهنگی غنی و میراث ملموس و ناملموس فراوان در اهداف توسعه گردشگری بخصوص گردشگری فرهنگی با موفقیت‌های چشمگیر مواجه نبوده است . برای ایران که در سند چشم‌انداز قصد دارد گوی رقابت در اقتصاد و تجارت را از همسایگان خود برباید و با توجه به اینکه امروزه در قرن  دنیا تشنه فرهنگ و به دنبال هویت گرایی است .

میراث فرهنگی ناملموس (معنوی): به جنبه‌های غیر فیزیکی یک فرهنگ گفته می‌شود و اغلب آداب‌ورسوم جامعه در یک دوره زمانی را دربر می‌گیرد یا راه و روش رفتار در جامعه که معمولاً قوانین رسمی عمومی برای کارکرد در یک فضای فرهنگی خاص هستند.  میراثی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل‌شده و به‌تناسب محیط متحول شده‌اند و نقشی مهم در فراهم آوردن پیوند بین گذشته‌مان از طریق حال به‌سوی آینده و حسی از هویت و تداوم به ما می‌بخشند. میراث فرهنگی ناملموس به این پرسش‌ها منتج نمی‌شود که آیا رفتار و عادت خاصی تنها متعلق به یک فرهنگ است. این میراث برای آن است که انسجام اجتماعی را تقویت کند و حسی از هویت و مسئولیت را برانگیزاند که سبب شود افراد خود را قسمتی از یک یا چند گروه اجتماعی و قسمتی از جامعه در کل بدانند. ، آن‌ها را به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود می‌شناسند. این میراث معنوی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و مدام توسط جوامع و گروه‌ها در پاسخ به محیط، طبیعت و تاریخ آن‌ها مجدداً خلق می شود و حس هویت و استمرار را برایشان به ارمغان آورده و به‌وسیله آن، احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج می‌کند. میراث فرهنگی ناملموس عامل مهم و درعین‌حال ظریف و آسیب‌پذیری در نگاهداشت گوناگونی فرهنگی در مقابل روند رو به فزونی جهانی‌شدن است. درك میراث فرهنگی ناملموسِ اجتماعات متفاوت به گفتگوی میان فرهنگی یاری می‌رساند و احترام متقابل را به سایر روش‌های زندگی تشویق می‌کند. هم‌اکنون بسیاری از آیین‌های سنتی کشور به دلیل در انزوا ماندن به‌سوی فراموشی قطعی پیش می‌روند تا آنجا که ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور از برخی از این مراسم تنها نام‌هایی در کتاب‌های تاریخی به‌جای ماند. بر همین اساس ایران باید با حضور در عرصه‌های بین‌المللی زمینه‌های ماندگاری و ترویج دوباره این ثروت‌های معنوی را فراهم سازد. تدابیری که توسط مجامع بین‌المللی در زمینه های مختلف اندیشیده می شود اصولا سازوکارهای سازنده ای هستند که استفاده از آنها می تواند به کمک قابلیت های داخلی آمده و چشم انداز روشنی را برای آن موضوع رقم زند. از این رو میراث فرهنگی ناملموس نیز از این ویژگی مبرا نبوده و اعمال اندیشه های بین المللی از فراموشی جنبه های مختلف آن جلوگیری می کند.

اهمیت میراث فرهنگی ناملموس در ظاهر فرهنگی آن به خودی خود نیست بلکه در وفور دانش و مهارت هایی ست که از طریق آن از یک نسل به نسل بعدی منتقل می شود. ارزش اجتماعی و اقتصادی این انتقال دانش و مهارت مربوط به گروه های اقلیت در داخل جریان گروه های اجتماعی یک کشور است و برای کشورهای در حال توسعه همچنان که برای کشورهای توسعه یافته، به یک اندازه مهم است. میراث فرهنگی ناملموس شامل ارزش های اجتماعی، سنت ها، آداب و رسوم و روش ها، باورهای زیبایی شناسانه و معنوی، بیان هنری، زبان و دیگر جنبه های کارکردهای انسانی است. میراث فرهنگی ناملموس، نقش مهمی در گفت و گوی بین فرهنگ های مختلف ایفا می کند و سبب ایجاد احترام متقابل به تنوع فرهنگی و شیوه های گوناگون زندگی می شود. میراث فرهنگی ناملموس، فرصتی است برای عرضه و ارائه فرهنگ و سبک زندگیِ اصیل کشورهای مختلف دنیا در عرصه بین الملل؛ و موجب مقاومت فرهنگی در برابر یکسان سازی فرهنگیِ کشورهای قدرتمند جهان می گردد.

در حال حاضر نام 327 اثرمیراث ناملموس از سراسر جهان در این کمیته به ثبت رسیده که سهم ایران از این تعداد فقط ده اثراست.

گردشگری به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی می تواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی در قلمرو ملی باشد .

گردشگری خلاق یعنی سفر به سوی تجربه ای اصیل و جالب توجه و آموختن هنر، آشنایی با میراث یا ویژگی خاص یک محل و نیز برقراری ارتباط میان گردشگران و اهالی آن منطقه که پدید آورندگان آن فرهنگ زیستی هستند. گردشگری خلاق باید با مقوله فرهنگ درآمیزد و نمودهای فرهنگی یک مکان یا شهر می تواند به ویژگی منحصربه فرد آن مکان تبدیل گردد، جوامع با اتخاذ مدل گردشگری خلاق می توانند در حین حفظ میراث خود آن را در دسترس بازدیدکنندگان نیز قرار دهند تا تجربه اش کنند.

در گردشگری با هدف شناخت میراث فرهنگی ناملموس باید زمینه تفکر، برنامه ریزی و به کارگیری تخیل برای مردم فراهم شود تا بتوانند از فرصتها بهره ببرند گردشگری خلاق به جهت کسب تجربه ، با یادگیری مشارکتی در هنر ، میراث فرهنگی ، یا مشخصه ای خاص از یک مکان ، معتبر بوده و ارتباط با کسانی که در این محل اقامت دارند باعث زنده ماندن فرهنگ نیز می شود.

شکل پایدار دیگری از گردشگری خلاق ، احساس اعتبار برای فرهنگ محلی از طریق اعمال فیزیکی در کارگاه ها و ایجاد تجربیات خلاق است ، بدین معنی که کارگاه های آموزشی را در گروه های کوچک خانگی و یا محل کار استادکاران آماده کرده ، تا بازدید کنندگان برای کشف خلاقیت خود در حالی که به مردم محلی نزدیک می شوند بازشناسی کنند. با توجه به این که گردشگری در دنیا به سمت گردشگری فرهنگی بویژه گردشگری خلاق در حال طی مسیر است و حتی در بسیاری از موارد مسافران به تجربه زندگی در شرایط بومی و فرهنگی یک منطقه متفاوت از زندگی خودشان علاقه نشان می دهند، فرصت مناسبی برای استان وجود دارد تا ضمن جذب گردشگران داخلی و خارجی به احیا و ترویج فرهنگ ها و خرده فرهنگ های فارس پرداخته و با اهمیت دادن به فرهنگ بومی در تمام حوزه های موجود برای هر منطقه با هزینه ای کمتر از آنچه که زیرساخت های مدرن گردشگری نیاز دارند به گسترش و توسعه گردشگری خلاق بپردازد.

گردشگری میراث فرهنگی ناملموس نوعی از گردشگری است که رقبای سر سختی در این حوزه وجود دارد و در ضمن این نوع گردشگری فراگیر نیست و وجود یک عقبه فرهنگی و تمدنی برای شهر ها و کشور هایی دیگر از مباحث لازم و ضرروری در حوزه گردشگری میراث فرهنگی ناملموس این است تا شهرها و کشورها بتوانند در حوزه میراث فرهنگی  ناملموس عرض اندام کنند و جوامعی که عقبه فرهنگی و تمدنی ضعیفی دارند، قادر به ورود به این حوزه نیستند، رویدادهای سیاسی، اتفاقات فرهنگی، جریان های ادبی و رخدادهای تاریخی در کنار سبک و سیاق زندگی مردم در استان پهناور فارس، فرهنگ هایی را خلق کرده که میتوان این گفت این استان سرشار از ظرفیت های فرهنگی برای جذب گردشگر است و این ظرفیت ها در هر منطقه از استان به صورت محدود به شیوه ای خاص و با پشتوانه های فرهنگی متفاوت و جذاب قابل اجرا است.

در انتها باید این نکته اساسی را درنظر داشت که میراث فرهنگی ناملموس تنها زمانی می تواند میراث باشد که این وصف از سوی جوامع، گروه های اجتماعی یا افرادی که آن میراث را می آفرینند، نگهداری می کنند و منتقل می کنند، درك و شناسایی شودر بدون شناساییِ آنها هیچ کسِ دیگری نمی تواند برای آنها تصمیم گیرد که یک نمود یا رفتار جزو میراث آنها باشد.

توجه به میراث فرهنگی ناملموس هر قوم و ملتی در کنار میراث فرهنگی ملموس، و حفظ آن ها با اوج گیری جهانی سازی به منظور نمایان سازی تفاوت های فرهنگی مردم جهان بیش ازگذشته اهمیت پیداکرده است، و ذهن اندیشمندان دانشگاهی و نیز دولتمردان را به خود جلب کرده است. اهمیت این سنخ میراث فرهنگی بر حسب مولفه فرهنگی آن نیست بلکه به علت دربرگیری دانش و مهارت های صریح و ضمنی وافری است که از یک نسل به نسل های آینده منتقل می شود. در واقع، میراث فرهنگی ناملموس پلی است که گذشته را به حال و حال را به آینده پیوند می دهد، و در ایجاد احساس هویت در افراد هر جامعه ای نقشی اساسی ایفا می کند. حفظ میراث فرهنگی ناملموس، و ترویج و توسعه آن در پرتو توجه به صنعت گردشگری، بویژه گردشگری خلاق امکان پذیر است.

انتهای پیام/