میراث آریا: در این میان نوحه و نوحه‌خوانی و مطالب و شعرهایی که در سوگ امامان معصوم خوانده می‌شود از اهمیت خاصی برخوردار است، بازگویی شرح مصیبت‌ها و وقایع حزن‌انگیز که بر خاندان پیامبر(ص) گذشته می‌تواند هرچه بیشتر مردم را با زندگی ایشان آشنا می‌سازد و در این بین نوحه‌خوان‌های یزدی چون مرحوم حسین سعادتمند نوحه و نوحه‌خوانی را در پروسه زمانی بعد از انقلاب دست‌خوش دگرگونی کرده‌اند.

مرحوم استاد حسین سعادتمند اسطوره نوحه‌خوانی یزد بود که سال‌ها با صدای دل‌نشین و محزونش برای امام حسین(ع) نوحه‌خوانی می‌کرد.

استاد حسین سعادتمند پس از انقلاب سبک نوحه‌خوانی روال گذشته را متحول ساخت و طولی نکشید که نغمه اصیل عاشورایی‌اش و آثار شورآفرین ذهن خلاقش فراگیر شد و نوای گرمش گوش جان عاشقان حسینی را نوازشگر شد. به گفته کارشناسان و اهل هنر، او صاحب سبکی نوین در امر نوحه‌خوانی و مرثیه‌پردازی است، آن چنانکه این تحول باعث شده تا نوحه‌خوانان مطرح سراسر کشور از آثار وی الگو گرفته و در این مسیر گام نهند.

حسین سعادتمند نامی آشنا در نوحه‌خوانی است که هر زمان صحبت از عزاداری و سینه‌زنی می‌شود نام او مترادف با هیئت فهادان یزد خواهد آمد.

سبک خاص نوحه‌های حسین سعادتمند

تمامی عناصر نوحه و نوحه‌خوانی در یزد مدیون مرثیه‌خوانان بزرگ سال‌های دور همچون مرحوم حسین سعادتمند است، ملودی نوحه‌های حسین سعادتمند منطبق با موسیقی دستگاهی ایران و کاملاً مذهبی است و ریتم نوحه‌های این مداح یزدی با نوای سینه‌زنی که یکی از آیین‌های مذهبی یزد به شمار می‌رود، آهنگین می‌شود و شور و غوغای ایجادشده از این هم‌نوایی نوحه‌های یزد را مجزا کرده است.

تسلط قابل‌توجه خواندن در کوک‌های (نوعی تنظیم موسیقی و آواز) بالا، فن بیان در دکلمه اشعار، فراز و نشیب‌های متناسب با اشعار و ملودی و بکر بودن ملودی نوحه از ویژگی‌های متمایز نوحه‌های این مداح و هنرمند یزدی و از دلایل صاحب سبک بودن آن است و نوحه‌های سعادتمند نه‌تنها خاص و منحصربه‌فرد است بلکه به الگو و سبکی برای سایر نوحه‌های یزد تبدیل‌شده و دیگر استان‌های کشور نیز از سبک و شیوه نوحه‌خوانی او تقلید می‌کنند.

نوحه‌های مرحوم سعادتمند آن‌قدر زیبا و تأثیرگذار است که هنوز هم با شروع ماه محرم در سرتاسر استان نوای نوحه‌خوانی ایشان به گوش می‌رسد.

خصوصیات نوحه‌های یزد

در نوحه‌های یزد، سبک خاصی (درآمد، اوج، فرود) وجود دارد که مرحوم حسین سعادتمند مبدع این سبک نوین بوده است.

از دیگر مناطقی که در ایران نوحه‌خوانی مختص به خود و متمایزی دارند خوزستان و آذربایجان است، اما مطرح‌شدن نوحه‌های یزد به چند دلیل است: استفاده از عنصر موسیقی اصیل پیوندهای صحیح و اجراهای بی‌نقص، استفاده از شعر ناب و فاخر، تلفیق صحیح آن دو، تفکر صحیح و هدفمندی که در پشت عزاداری و نوحه‌های یزد وجود دارد و حفظ اصالت نوحه‌خوانی و توجه به فلسفه اسلامی عزاداری.

بی‌شک علاقه‌مندی و عشق‌ورزی نوحه‌خوان، آهنگساز، شاعر، سینه‌زن، سردسته هیئت و مستمعین یزدی به تاریخ اسلام و اهل‌بیت باعث شده تا نوحه‌خوانی در یزد به عنوان رسانه شیعه جایگاه قابل‌توجهی بیابد تا آنجا که گاه نقش آن پررنگ‌تر و اثرگذارتر از برخی از جلسات وعظ و سخنرانی و خطابه می‌شود. وقتی شاعر نوحه، تاریخ عاشورا رامی شناسد و آهنگساز آن اصالت‌ها و عظمت‌ها را درک می‌کند و سینه‌زن به آنچه قراراست بخواند و با آهنگ آن سینه بزند حساس است و مستمع برای نوحه فاخر ارزش قائل است و وحدت و همدلی با مدیریت سرپرست هیئت حاصل می‌شود، طبیعی است که نوحه‌ای ارزشمند و ماندگار خلق می‌شود.

حسین سعادتمند مداح یزدی در سال ۱۳۹۳ دیده از جهان فروبست، او پایه‌گذار نوحه‌های چند جوابی، تنوع منحصربه‌فرد در ریتم سینه‌زنی، نوحه‌خوانی به صورت همخوانی و سایر ویژگی‌های سبک نوحه‌های یزدی در یزد به عنوان حسینیه ایران است.

با توجه به شور و علاقه مردم یزد به نوحه‌ها و صدای ماندگار استاد سعادتمند و مستند نگاری صداوسیمای مرکز یزد و اینکه هرساله شعرهای مرحوم سعادتمند با همان سبک خاص خودش توسط مداحان دیگر تکرار می‌شود، می‌توان گفت اشعار و نوحه‌های این اسطوره یزدی در حافظه اهالی یزد جاودانه مانده است.

نوحه‌خوانی به شیوه استاد مرحوم حسین سعادتمند سال 1399 به شماره 2137 در فهرست ملی میراث­فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده است.

گزارش از نجمه میثاق، کارشناس روابط­‌عمومی اداره‌­کل میراث­‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌­دستی استان یزد

انتهای پیام/