علیرضا عسکری چاوردی، مدیر پایگاه محور باستان‌شناسی ساسانی در یادداشتی نوشت: سیزدهمین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی هیات مشترک ایرانی ایتالیایی در محوطه باستانی تل آجری از بیستم شهریور 1402 آغاز شده است. این برنامه مشترک پژوهشی به سرپرستی اینجانب از دانشگاه شیراز و پی‌یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا به صورت مشترک با همکاری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و معاونت میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در حال انجام است.
مهمترین دستاورد پژوهشی این فصل کشف کامل دیواره شرقی دروازه پارسه تخت جمشید و شناسایی پلان کامل بنای دروازه است. دیوار شرقی این دروازه به طول 40 متر و پهنای 10 متر سرتاسر از آجر و خشت بنا شده است. هسته این دیوار سترگ به ضخامت 5 متر از خشت خام و از هر طرف نمای داخلی و بیرونی به پهنای 5/2 متر با آجر بنا شده است. از جالب ترین فنون بکار رفته در ساخت دیواره بزرگ دروازه پارسه تخت جمشید استفاده گسترده از ملات قیر است. ملات بکار رفته در بین رَج های آجری سرتاسر پهنه این دیوار از نوعی ملات قیر است که در دوره هخامنشی به صورت گسترده استفاده شده است. به نظر می رسد از قیر عمدتا به عنوان ملات ساختمانی برای ساخت بنا استفاده شده است.
از جالب توجه ترین کشفیات اخیر نمایان شدن سرتاسر دیواره شرقی دروازه با آجرهای لعابدار رنگین است. کشف پنل‌های رنگین لعابدار از ردیف حیوانات اسطوره ای، گل های هشت پر و آجرهای لعابدار سفید، زرد، آبی و سبز رنگ نشان می دهد که این دروازه در دوران شکوه خود یکی از مشهورترین دروازه های جهان باستان بوده است.
محوطه باستانی معروف به تَل آجری در فاصله 3 کیلومتری شمال غربی تخت جمشید در محل معروف به باغ فیروزی قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این محوطه به طول و عرض جغرافیایی ( 39 R 068 16 41/UTM 33 13 37.0) و ابعاد آن 30 در 40 متر است. تپه ای باستانی به ارتفاع 3 متر از سطح زمین های اطراف که در حریم درجه یک تخت جمشید واقع شده است. این محوطه باستانی در تاریخ 17/3/ 1385 با شماره 15530 در فهرست میراث ملّی کشور به ثبت رسید.
دروازه شهر پارسه ساختمانی با جهت شمال غربی- جنوب شرقی است اما حدود 20 درجه از محور شرقی- غربی انحراف دارد. این بنا ابعادی برابر با 06/29 متر (شمال شرق- جنوب غرب) ×07/39 متر (شمال غرب- جنوب شرق) داشته و از دیواری ستبری به عرض 47/10 متر تشکیل شده که فضایی داخلی به ابعاد 00/8 متر عرض و 33/14 متر طول را احاطه می¬کند؛ مسیر دسترسی به این اتاق از طریق دو راهرو به عرض 63/4 و طول 24/12 امکان پذیر بوده است. با کشف کتیبه‌های میخی بابلی و ایلامی و با توجه به کارکرد بنا مشخص شد که این بنا یک دروازه یادمانی از آغاز دوره هخامنشی بوده است.
این دروازه باشکوه، در مقیاس وسیع‌تری طرح دروازه معروف ایشتار( حدود 580 پیش از میلاد) را تکرار می‌کند که پیش از ساخت تختگاه تخت جمشید در دوره یکی از دو پادشاه نخستین پارسیان بنا شده است. به احتمال هدف از ساخت این دروازه برای نشان دادن فتح شهر بابل در سال 539 پیش از میلاد در دوره کوروش بزرگ بوده است. این بنا به طور کامل از آجر و خشت ساخته شده است: نمای سرتاسر دیوارها با آجرهای لعاب دار تزئین شده است. تزئین بخش پایین دیوارها دارای نقوش هندسی و گل است.
آجرهای لعاب دار متعدد مکشوفه از آوارهای بنا نشان می دهد سرتاسر سطوح دیوارها با نقوش حیوانات اسطوره های گاونر و حیوان ترکیبی موشخوشو تزئین شده بود. این بنای تاریخی امکان دسترسی به یک باغ سلطنتی ( پردیس) را فراهم می‌کرد که شامل یک کاخ بزرگ بوده و اکنون ویرانه‌های آن در محوطه فیروزی 5 موجود است. این دروازه یادمانی در دوره هخامنشی متروک شد، سپس در اثر زمین لرزه‌ای بزرگ تخریب و در دوره های بعد دیوارهای آن به غارت رفت.
پارسه شکوهمندترین شهر ایران باستان دارای دروازه ای زیبا همطراز با دروازه بابل بوده است. این دروازه در کهن ترین بخش شهر در فاصله سه کیلومتری غرب کاخ های تخت جمشید واقع است. کیفیت ساخت هنری، حجم، ابعاد فنی و روش ساخت بنا برابر با دروازه ایشتار بابل فاخر است. این دروازه در مسیر کاخ ها و بناهای سلطنتی بخش کهن شهر در همان آغاز عصر هخامنشی بنا شد.
انتهای پیام/
نظر شما