شهر زنجان شهری تاریخی و قدمتی طولانی است. شهری با آب‌وهوای کوهستانی سرد و وجود رودخانه‌های قزل‌اوزن، زنجانرود از مهم‌ترین این شهرستان است. رودخانه زنجانرود که از حومه شهر زنجان عبور می‌کند روزگاری بسیار پرآب و طغیان‌گر بود و اکنون در بستر آن رودی در جریان است. طبیعتاً در زمان‌های قدیم این رودخانه‌ها پر آب‌تراز امروز بودند و تردد و رفت‌وآمد مردم آن زمان را تحت تأثیر خود قرار می‌دادند؛ بنابراین پل‌هایی به‌صورت عام‌المنفعه توسط افراد خیر ساخته شد برای آسودگی مردم ساخته‌شده است.
پل حاج سید محمد زنجان یک بنای عام‌المنفعه هست؛ که در زمان قاجار توسط فردی به نام حاج سید محمد ساخته‌شده است. این پل ازنظر معماری یک افتخار ملی برای کشور محسوب می‌شود. نام دیگر پل حاج سید محمد قره‌تپه است و قره‌تپه کلمه‌ای آذری به معنی تپه سیاه است. و علت این نام‌گذاری به خاطر هم‌جواری پل حاج سید محمد با روستای قره‌تپه است. پل سید محمد زنجان که در راستای پل میربهالدین قرار دارد، در سال ۱۳۰۰ هجری قمری، مصادف با اواسط دوران قاجار، بر روی رودخانه زنجانرود و در مسیری که زنجان را به همدان می‌رساند، احداث شد. این پل توسط حاج سید محمد زنجانی، که از روحانیون و تجار به نام و متمول دوران مشروطه بود، ساخته شده است.
پلی که بیش از یک قرن گذر خشن آب رودخانه زنجانرود را تحمل کرده و استقامتی برای رفاه حال مردمان آن زمان بوده است. در حقیقت این پل توانایی سازندگان آن زمان را نشان می‌دهد. طاق‌های پل، دهانه، پایه‌های پل و مصالح به‌کاربرده شده همگی نمایانگر یک شاهکار واقعی است. مصالحی مانند آجر در این پل به‌وفور به چشم می‌خورد. تمام طاق‌ها و بدنه اصلی پل با آجرهایی به ابعاد ۵*۲۵*۲۵ سانتی‌متر ساخته‌شده است. در ساخت این پل سه دهانه اصلی در نظر گرفته شده است که دهانه میانی بزرگتر از دهانه‌های دیگر است. دلیل این موضوع این است که فشار آب رودخانه در این نقطه بیشتر از سایر نقاط است. پایه‌های پل تا ارتفاع دو متری به رنگ سفید هستند و ورودی‌های پل نیز به صورت کامل سنگ‌فرش شده‌اند. هدف از این کار افزایش زیبایی بصری پل است.
این پل در گذشته نقش بسیار مهمی در زندگی مردم داشته است و به همین خاطر یکی از مهم‌ترین پل‌های ایران نیز شناخته می‌شود. پل ۱۰۴ متر طول و ۶.۵ متر عرض دارد و در ساخت آن از آجر، سنگ تراش خورده و ملات ساروج استفاده شده است. این پل مستحکم سه دهانه اصلی دارد که دهانه وسطی از دو دهانه کناری بلندتر و عریض‌تر است. این دهانه‌ها سبب کاهش وزن پل شده و به هنگام وقوع سیلاب و افزایش آب رودخانه موثر بوده است. دو حفره هلالی نیز در طرفین دهانه بزرگتر قرار دارند که به هنگام طغیان زنجان روز به عبور آب اضافی و کاهش فشار بر روی پایه‌های پل کمک می‌کردند.
پایه‌ها پل تا ارتفاعی در حدود دو متر با سنگی سفید رنگ کار شده و ملات ساروج آن را در برابر آب مقاوم نموده است. این پل به خصوص در پایه‌های آن از معماری خاص و زیبایی برخوردار است و در ساخت آن استفاده از سنگ‌های رودخانه نیز مشهود است. دو طرف ورودی پل نیز سنگ فرش شده و بر زیبایی هر چه بیشتر بنا افزوده است. این پل به سبب اینکه مسیر روستای قره تپه تا زنجان را سهولت می‌بخشید و در نزدیکی این روستا قرار داشت در بین مردم به پل قره تپه نیز شهره است. این پل به تازگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
زنجان در کل سه پل معروف قدیمی دارد. پل حاج سید محمد، پل میر بهاء و پل سردار؛ که هر سه پل به‌صورت عام‌المنفعه ساخته‌شده است.در زمان‌های قدیم این مسیر به همدان راه داشته است. این پل در آن زمان خارج از شهر ساخته شده. اکنون با گسترش شهر زنجاناین پل در داخل شهر زنجان قرار گرفته است.
انتهای پیام/
نظر شما