ابوالفضل آذری فعال رسانه در یادداشتی نوشت: پیوستگی تاریخ از دوران گذشته تا حال از روزگار شوکت کاخ‌ها و ازدحام در کوی و برزن‌ها و بازارها تا به امروز و هنرمند با غنیمت دم‌های عمر و لحظات گذرای زندگی خویش، همواره خاطرات لذت‌بخش را زنده ساخته، و آراسته پیراسته و بالاخره اثری را به‌جای نهاده که یادآور تأثرات او از نمایش‌های هستی است. به روزگار ما بروز این احساسات ناب و عواطف پیچیده و لطیف، پرده رنگینی از تصاویر را با آمیختگی غریبی در پیش چشمان ما نمایان ساخته است.
بااین‌حال، هنوز بخش بزرگی از این آثار همچنان ناشناخته باقی‌مانده است. تردیدی نیست که مقوله پر اعتبار پژوهش و مطالعه، در زمینه‌های گوناگون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ایران به‌صورت نامحدودی فرا روی ما قرار دارد و بازیافتن و کنکاش در پیشینه پربار و کهن ارزش‌های ماندگار هنرهای مردمی به‌ویژه صنایع‌دستی، رسالتی است بر عهده تمامی صاحب‌نظران.
تعریف صنایع‌دستی
صنایع‌دستی به مجموعه‌ای از «هنر– صنعت‌ها» اطلاق می‌شود که عمدتاً با استفاده از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی موجب تهیه و ساخت محصولاتی می‌شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی‌یافته و همین عامل وجه تمایز اصلی این‌گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه‌ای است.
تعریف هنرهای سنتی
گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر، واژه هنرهای صناعی را گویاتر و کامل‌تر از واژه «صنایع‌دستی» می‌داند و پس از ارائه تعریفی از هنرهای سنتی برای هنرهای صناعی به‌عنوان زیرمجموعه مهمی از هنرهای سنتی تعریف زیر را نیز ارائه داده است. هنرهای سنتی، هنرها و صنایع بدیعی است که جوهر آن برگرفته از مبدأ وحیانی و دارای صورتی متناسب با آن گوهر است و تأسیس آن به نحوی به اولیای دین و یا تجلیات باطنی هنرمندان مربوط می‌شود و طی قرون متمادی از طریق هنرمندان و هنروران با حفظ آداب معنوی سینه‌به‌سینه به‌عنوان میراثی گران‌قدر به ما رسیده است. هنرهایی که افزون بر اصول ثابت، دارای فروع متغیری است که سبب تطبیق آن با شرایط هر دوره است.
ویژگی‌های صنایع‌دستی
۱- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید توسط دست و ابزار و وسایل دستی: برای تولید هر یک از فرآورده‌های دستی مراحل متعددی طی می‌شود ولی انجام کلیه این مراحل به‌وسیله دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنان چه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود محصول تولیدشده با توجه به مواردی که در تعریف ذکرشده صنایع‌دستی محسوب می‌شود.
۲- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات ساخته‌شده و امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرح‌های مختلف در مرحله ساخت این‌گونه فرآورده‌ها.
۳- تأمین قسمت عمده مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی.
۴- داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح‌ها، نقش‌ها و رنگ‌آمیزهای اصیل، بومی و سنتی).
۵- عدم همانندی وعدم تشابه فرآورده‌های تولیدی با یکدیگر.
۶- عدم نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد در مقایسه با صنایع دیگر.
۷- عدم نیاز به کارشناس و متخصص خارجی.
۸- دارا بودن ارزش‌افزوده زیاد در مقایسه با صنایع دیگر.
۹- قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر و روستا و حتی جوامع عشایری).
قابلیت انتقال تجربیات و رموز و فنون تولیدی به‌صورت سینه‌به‌سینه و هم‌چنین طبق روش استاد و شاگردی و نیز به شیوه‌های آموزش مدون و نهایتاً آموزش آکادمیک و دانشگاهی.
خصیصه‌های صنایع‌دستی ایران
صنایع‌دستی ایران به‌عنوان هنر کاربردی که تولیدات آن به‌طور عمده کاربردهای مشخصی در زندگی روزمره دارد و میلیون‌ها نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق آن ارتزاق می‌کنند به‌عنوان تولیدی فرهنگی خصوصیات زیر را نیز دارد:
* قسمت قابل‌ملاحظه‌ای از صنایع‌دستی ایران را زیراندازهای سنتی (قالی، انواع گلیم، گبه، پلاس، زیلو و…) تشکیل می‌دهد.
* بخش عمده‌ای از صنایع‌دستی ایران در مناطق روستایی و عشایری تولید می‌شود.
* قسمت اعظم محصولات صنایع‌دستی ایران در محل سکونت صنعتگران تولید می‌شود.
* بیش از ۷۰ درصد تولیدکنندگان صنایع‌دستی ایران را زنان تشکیل می‌دهند و لذا می‌توان گفت که زنان باذوق و هنرمند ایرانی بالاترین سهم را در تولید آثار صنایع‌دستی کشور دارند.
* دهه‌های متمادی است که صنایع‌دستی ایران، بخش مهمی از درآمد ارزی موردنیاز کشور را تأمین می‌کند و همواره در رأس کالاهای صادراتی غیرنفتی ایران قرار داشته است.
انتهای پیام/
نظر شما