حسن سپهرفر، پژوهشگر مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی در یادداشتی نوشته است: امروزه گسترش ارتباطات فرهنگی، غرق شدن بسیاری از مردم در فضاهای مجازی و ترویج رویکردهای فرهنگ شهرنشینی و دوری‌گزینی از مناسبات اجتماعی موجب تضعیف بسیاری از آیین‌ها، مراسم و سنت‌های فرهنگی شده است، به عبارتی انسان‌ها به قدری در گرفتاری‌های شهری و تجملات غرق شده‌اند که گاهی حوصله برگزاری آیین‌های  گذشته را که در ایجاد شادی و نشاط و روابط اجتماعی و حفظ سنت‌های خود نقش اساسی داشتند، چه از منظر آیینی و چه دانش و مهارت‌های زندگی با شیب ملایمی کنار گذاشته‌اند.

از این رو گاهی برگزاری جشنواره‌ها فرصتی برای گردهم‌آیی‌ها و انتقال فرهنگی، اعم از آیین‌ها و مراسم، دانش‌ها و مهارت‌های سنتی و... است که این جمع شدن در یک جا برای دیدارهای اقوام و اطلاع از سنت‌ها، آشنایی با گویش‌ها و... کار بسیار ارزشمندی است که می‌تواند فرصت مغتنمی باشد در وحدت و تعلقات ملی، قومی، طایفه‌ای که برگزاری  جشنواره بیدمشک می‌تواند از این دسته است.

نوروز از راه رسیده است و خانواده‌ها در غوغای به راه انداختن شادی‌های این ایام، از تهیه عرق بیدمشک در آغازین روزهای بهاری گرفته تا عیددیدنی هستند که یکی از دل‌مشغولی‌های زنان ارومیه‌ای در اواخر اسفند ماه و اوایل فروردین است.

در واقع عطر شکوفه‌های بیدمشک در ارومیه نوید آغاز فصل بهار بوده و با شکفتن آن‌ها زندگی طبیعت دوباره جان پیدا می‌کند، بیدمشک با نام علمی salix aegyptica درختی است با گل‌های زرد کرک‌دار مایل به سبز و سیاه که پیش از رویش برگ‌هایش می‌شکفد و در مناطق مختلف ایران و در برخی از نواحی شهرستان ارومیه می‌روید.

این درختچه که در ارومیه و روستاهای اطراف به نام «پیش پئشا» pš pšâ شهرت دارد علاوه بر استفاده‌های خوراکی و نوشیدنی برای خانواده‌ها، با دارا بودن خواص طبی در درمان و پیشگیری برخی از بیماری‌ها مانند تقویت قلب و اعصاب، معده، آرام‌بخش بودن و تسکین سردرد و دردهای عضلانی، ضد میگرن، تقویت عمومی بدن، تب بر قوی و... کاربرد دارد.

از سویی هم  استحصال سنتی عرق آن معمولاً در امر تهیه باسلوق، فالوده، نقل بیدمشکی و تهیه شربت برای پذیرایی در مجالس جشن عروسی و مهمتر از همه در میان خانواده‌های پای‌بند سنت‌های قدیم در دید و بازدیدهای عید نوروز هم برای پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرارمی‌گیرد.  

برگزاری جشنواره‌های مختلف در استان از جمله جشنواره بید مشک و تقارن همه ساله آن با ایام خجسته نوروز، یا جشنواره‌های مشابه از جمله برنامه‌هایی است که در مقاطع زمانی مختلف می‌تواند علاوه بر حفظ دانش‌های سنتی و آیین‌های محلی فرصتی هم برای اشتغال‌زایی و دیدارهای مردمی و ... باشد.

و در نگاهی دیگر می‌توان چنین زمینه‌هایی را از منظر گردشکری با گستردگی بسیار برای رشد و توسعه سرمایه‌گذاری در عرصه‌های مختلف مفید دانست، تلاش برای توسعه صنعت گردشگری آن هم از نوع فرهنگی و در قالب  مردم‌شناسی گردشگری، نیازمند مشارکت و همکاری‌ همگان است که در پویایی این فرآیند می‌تواند نقش اساسی در جذب گردشگر، معرفی خدمات و حفظ دانش‌های سنتی، تبادل اطلاعات و ایده‌های خلاق و نو، معرفی محصول و... را برای مردم داشته باشد.

«مهارت و فن آوری سنتی تهیه عرق بید مشک» به عنوان یکی از کارهای پژوهشی دفتر مطالعات مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان در سال ۱۳۹۰ با شماره ۴۷۸ در فهرست میراث ناملموس ملی با گستره آذربایجان غربی به ثبت رسیده است.

انتهای پیام/