میراث‌آریا: ابوجعفر محمدبن یعقوب ابن اسحاق ورامینی رازی معروف به شیخ کلینی از معروف ترین دانشمندان شیعه در قرن چهار هجری است که در دوران خلافت عباسیان در نزدیکی شهر ری دیده به جهان گشود. او همواره در راه ترویج مذهب تشیع و بیان فضایل اهل بیت تلاش می‌کرد و به دلیل درستی و صداقت گفتار، کردار و شناخت احادیث اهل بیت (ع) و اخبار، ملقب به ثقة الاسلام یعنی فرد مورد اعتماد اسلام شد و نخستین دانشمند اسلامی به شمار می‌رفت که این لقب را به خود اختصاص داده بود.
۱۹ اردیبهشت به پاس تلاش و کوشش خستگی ناپذیر شیخ کلینی، روز بزرگداشت این عالم گرانقدر نامیده شد. در این گزارش بخشی از زندگی پربار این دانشمند شیعه را از نظر می گذرانیم.
القاب شیخ کلینی
او نام‌آورترین شخصیت عصر خود بود که در عصر چهار نایب خاص امام زمان (عج) نیز زندگی کرده است، در این عصر به دلیل محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های اجتماعی این بزرگان مسئولیت فرهنگی و علمی تشیع بر دوش کلینی بوده است. القاب وی ثقة الاسلام، شیخ مشایخ شیعه، رئیس محدثان علمای امامیه است.
احیا کننده مردمان در قرن سه هجری قمری
عظمت و بزرگی کلینی در میان اهل سنت به قدری است که ابن اثیر ضمن نقل این روایت از پیامبر که «خداوند در آغاز هر قرن شخصی را بر می‌انگیزد که دین او را زنده نگه دارد»، می‌گوید: «احیا کننده مذهب شیعه، در آغاز قرن اول محمد بن علی امام باقر (علیه‌السلام)، در ابتدای قرن دوم علی بن موسی امام رضا (علیه‌السلام) و در ابتدای قرن سه ابو جعفر محمد بن یعقوب رازی بوده است».
زندگی و تحصیلات
کلینی، در روستای کلین از روستاهای قدیمی پیرامون حسن آباد فشافویه تهران در ۳۸ کیلومتری شهر ری و در روستای کلین نزدیک حسن آباد فشافویه به دنیا آمد و در جوار امام حسن عسکری (ع) زندگی کرد به همین جهت، او را به لقب رازی، منسوب به ری هم می‌خوانند. در ابتدا علوم اسلامی را نزد پدر و دایی خود گذراند. بعد از مدت کوتاهی که با منابع رجالی و حدیثی آشنا شد، برای ادامه تحصیل به شهر ری رفت.
همجواری در معیت امامان معصوم (ع)
ثقة الاسلام در عصر امامت امام حسن عسکری (ع) متولد شد و در زمان غیبت کوتاه حضرت مهدی (عج) زندگی کرد. شیخ کلینی مشهورترین عالم زمان خود به شمار می رفت که در میان شیعه و سنی از احترام و منزلت والایی برخوردار بود.
ارتباط با نمایندگان امام عصر (عج)
کلینی با چهار سفیر و نماینده خاص امام زمان (ع) که در طول غیبت کوتاه آن حضرت، رابط بین شیعیان و امام زمان (ع) بودند ـ هم عصر بود. با این که آن چهار تن، از فقها و محدثان بزرگ شیعه بودند و شیعیان آنها را به جلالت قدر می‌شناختند، ولی کلینی مشهورترین شخصیت عالی مقامی بود که در آن زمان، میان شیعه و سنی با احترام می‌زیست و به صورت آشکار به ترویج مذهب حق و نشر معارف و فضایل اهل بیت (ع) همت می‌گماشت.
خصیصه اخلاقی و رفتاری
عموم طبقات، او را به راستی گفتار و درستی کردار و احاطه کامل بر احادیث و اخبار می‌ستودند، به طوری که نوشته‌اند شیعه و سنی در اخذ فتوا به وی مراجعه می‌کردند. کلینی در امانت و عدالت، تقوا و فضیلت، حفظ و ضبط احادیث ـ که همه از شرایط یک فرد محدث موثق جامع الشرایط بوده است ـ مانند نداشت.
کتاب های شیخ کلینی/ کتاب کافی؛ جلیل ترین کتاب شیعه
او مولف کتاب کافی یکی از کتب چهارگانه شیعه است که در عقاید اسلامی، مرجع مهمی برای محققین و علما به شمار می‌آید. این کتاب شامل سه قسمت اصول، فروع و روضه است و شیخ مشایخ شیعه نخستین کسی است که اخبار را تقسیم بندی کرد و طی بیست سال تلاش خستگی ناپذیر به تألیف این اثر جاودانه پرداخت.
این کتاب هشت جلد دارد، جلد اول و دوم مربوط به اصول است، جلد هشتم آن روضه کافی است که مواعظ و قصص است و پنج جلد دیگر فروع کافی از طهارت تا دیات است.
همچنین از دیگر کتب او می توان به کتاب رجال، رد بر قرامطه، رسایل ائمه علیهم السلام، تعبیر الرویا،مجمـوعه شعر مشتمل بـر قصـایـدی که شعرا در منـاقب و فضایل اهل بیت عصمت و طهارت (ع) سـروده اند، اشاره کرد.
کتابخانه شیخ کلینی
در آن دوران شهر ری، مرکز برخورد آرا و اندیشه‌های اسماعیلیه، حنفی، شافعی و شیعه شده بود. امروزه کتابخانه‌ای به نام کتابخانه شیخ کلینی در شهر ری به یاد او وجود دارد.
استادهای شیخ کلینی چه کسانی بودند؟
احمد بن محمد بن عاصم کوفی، حسن بن فضل بن زید یمانی، محمد بن حسن صفار قمی، سهل بن زیاد آدمی رازی، محمد بن حسن طایی، محمد بن اسماعیل نیشابوری، احمد بن مهران، احمد بن ادریس قمی و عبدالله بن جعفر حمیری از اساتیدی بودند که شیخ کلینی در محضر آنها به کسب علم پرداخت.
همچنین ثقةالاسلام کلینی در ری، قم، بغداد، کوفه و دیگر نقاط ممالک اسلامی در نیمه دوم سده سوم هجری، دانشمندان بزرگ، فقیهان و محدثان بسیاری را ملاقات کرده و اجازه‌هایی از آنها دریافت کرده است. در کتب رجال و تراجم، بالغ بر ۴۰ نفر از فقها و محدثان را نام می‌برند که از استادان و مشایخ اجازه وی به شمار رفته‌اند و او نزد آنها شرایط شاگردی به جای آورده است.
شاگردان شیخ کلینی چه کسانی بودند؟
بسیاری از فقها و محدثین بنام شیعه که از مشاهیر بودند از جمله شاگردان کلینی به‌شمار می‌روند از جمله: ابن ابی رافع صیمری، احمد بن احمد کاتب کوفی، احمد بن علی بن سعید کوفی، ابو غالب احمد بن زراری، ابن قولوی، علی بن محمد بن موسی دقاق، محمد بن ابراهیم نعمانی معروف به ابن ابی زینب، محمد بن احمد صفوانی، محمد بن احمد سنانی زاهری، محمد بن علی ما جیلویه، محمد بن محمد بن عصام کلینی، هارون ابن موسی.
آرامگاهی در «باب الکوفه» بغداد، محل تدفین شیخ کلینی
کلینی در ۷۰ سالگی و در سال ۳۲۸ هجری قمری برابر با ۳۱۹ خورشیدی که مصادف با مبدا غیبت کبری حجت بن الحسن العسکری (عج) است در بغداد درگذشت. ابو قیراط محمد بن جعفر حسنی، یکی از بزرگان بغداد بر پیکرش نماز خواند. آرامگاه او در «باب الکوفه» در بغداد و در ناحیه شرقی رود دجله کنار پل قدیم بغداد، زیارتگاه مسلمانان است.
گزارش از مائده سادات میرفندرسکی
انتهای پیام/
نظر شما