به گزارش میراث‌آریا، بازار همدان یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ساخته‌شده در کشور است که به لحاظ معماری دارای ویژگی‌های برجسته‌ای است. این بازار قدیمی در مرکز شهر همدان و در محدوده محصور بین خیابان اکباتان و خیابان باباطاهر واقع‌شده که با گذر از چندین مغازه در ابتدای خیابان باباطاهر همدان وارد محوطه اصلی بازار می‌شویم.
گذر از مجموعه تاریخی بازار همدان هیچگاه خالی از لطف نیست چراکه عمده بناهای ایجادشده در آن مربوط به دوره قاجاریه است و مانند بازارهای اغلب شهرهای قدیمی مسقف بوده و از بافت معماری اسلامی برخوردار است که همگی بازمانده دوره قاجاریه هستند.
گذشته از معماری زیبای بازار قدیمی همدان، وجود راسته‌بازارهای متعدد و کاروانسراهایی که تا حدودی سرپا هستند بر جذابیت این بازار افزوده است.
همدان درگذشته به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر راه‌های ارتباطی شهرهای غربی و عبور زائران عتبات عالیات از آن؛ دارای موقعیتی ویژه بوده و همین سبب شده راسته‌بازارها و کاروانسراهای مختلفی در این شهر شکل بگیرد.
در حال حاضر ۲۲ کاروانسرای فعال و نیمه فعال مانند گلشن، میرزا کاظم، روحانی، گمرک، شریفیه در همدان وجود دارد، درگذشته هر یک از آنان به یک شغل خاص اختصاص داشت و برای خریداران امکان انتخاب بهتر و ایجاد رقابت بیشتر در فروشندگان فراهم می‌شد.
ناگفته پیداست داشته‌های تاریخی و آثار قدیمی و ارزشمند هر شهر یا کشور، پلی بین مردم با گذشتگان خود است که آن‌ها را به هم پیوند می‌دهد و از این نظر حفظ و نگهداری آثار باستانی و تاریخی به علت بافت قدیمی و ارزشمند آن باید مورد توجه قرار گیرد.
گذری بر تاریخ گذشته مؤید آن است که نگهداری از بناهای تاریخی در دوره‌های مختلف تمدن بشری، همواره موردتوجه بوده و حتی درآمدزایی قابل‌توجهی نیز از آن دارند؛ حال در این میان شهر همدان که ابنیه تاریخی فراوانی را در خود جای‌داده نیز باید دستی بر آتش داشته باشد و قدر ظرفیت‌های خود را بداند و با تبدیل آن به منبع درآمد ضمن نگهداری صحیح از آن ظرفیتی برای معرفی شهر فراهم کند.
در حال حاضر مجموعه بازار سنتی همدان که با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته‌شده و وسعتی حدود ۳۰ هکتار دارد از ۳۶ بازار و راسته‌بازار و ۲۶ سرا و کاروانسرا تشکیل‌شده است.
در توضیح کاروانسرا باید گفت که کاروانسراها بناهای نسبتاً وسیعی هستند که تعداد زیادی حجره و مغازه در داخل آن‌ها وجود دارد و درگذشته در مجاورت بازار بنا می‌شدند به‌نحوی‌که قسمت تجاری سراها به‌نوعی نقش بازارچه‌های امروزی را ایفا می‌کرده و قسمت مسکونی آن مورداستفاده کاروانیان و تجار بوده است.
در حال حاضر کاروانسرای «میرزا کاظم» در ضلع شرقی خیابان اکباتان همدان زیباترین و سالم‌ترین سرای همدان محسوب می‌شود و وسعت تقریبی آن حدود ۴ هزار مترمربع است.
کاروانسرای «گلشن» نیز که قدیمی‌ترین سرای همدان محسوب می‌شود روبروی کاروانسرای حاج میرزا کاظم قرار دارد و مدخل دیگر آن از وسط ضلع غربی به بازار صحاف خانه همدان مرتبط می‌شود.
ازآنجایی‌که سراها و کاروانسراها به علت قدمت تاریخی و کاربری آن برای مردم و گردشگران همدان حائز اهمیت هستند، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان در سال‌های اخیر نسبت به مرمت و تعمیر برخی از این کاروانسراها اقدام کرده که از آن جمله می‌توان به سرای گلشن، سرای شریفیه، سرای حاج صفرخان، سرای نو، سرای یعقوب یاری اشاره کرد، اما آنچه قابل‌توجه است اینکه متأسفانه شمار زیادی از این ابنیه تاریخی درگذر زمان و به علت نداشتن کاربری و تعریف نشدن رویداد و نبود نظارت بر حفظ سیمای تاریخی سراها جایگاه پراهمیت خود را از دست داده‌اند .
کاروانسرای شریفیه همدان به دلیل قرارگیری بین راسته‌بازارهای قدیمی این شهر از پویایی و تحرکی نسبی برخوردار است این کاروانسرا بین راسته‌بازارهای نخودبریزها، حلبی‌ساز خانه، صحاف خانه و علاقبندها واقع‌شده و به‌صورت ۴ ایوانی طراحی و در ۲ طبقه ساخته‌شده و حدود ۲ هزار مترمربع مساحت دارد.
در هر طبقه این بنا ۲۸ حجره دورتادور یک حیاط مرکزی است و محوطه اصلی در وسط کاروانسرا قرار دارد و ۲ حیاط جنوبی و شمالی در ۲ طرف آن دیده می‌شود به‌طوری که دالان ورودی آن‌ها با طاق آجری پوشیده شده است ، حجره‌های کاروانسرای شریفیه در حال حاضر بیشتر به‌عنوان انبار استفاده می‌شوند اما می‌توان با حمایت از صاحبان مغازه‌ها و حجره‌دارها، بازارچه‌ای از صنایع‌دستی همدان در این محل برپا کرد.
شکل ویژه کاروانسرای شریفیه و ستون‌های چوبی و طاق و قوس‌های آن شمایل زیبایی به این کاروانسرا بخشیده و می‌تواند به‌عنوان یکی از مراکز گردشگری هم برای مسافران و هم برای شهروندان همدانی مطرح شود، یکی از ظرفیت‌های بزرگ استان همدان بافت تاریخی این شهر به‌ویژه کاروانسراهایی است که در داخل و خارج از شهر مستقر هستند.
انتهای پیام/
نظر شما