میراث آریا: مصطفی رزاق کریمی با ساخت مستند «بانو قدس ایران» به شهرت رسید و نامش سر زبان افتاد. مرتضی رزاق کریمی برادر او، سال‌ها در سینما به عنوان تهیه‌کننده فعالیت کرده و از افراد صاحب نفوذ این حرفه است، اما زمان زیادی طول کشید تا مصطفی شناخته شد.

مصطفی رزاق کریمی سال‌ها در اروپا زندگی کرده و فیلم مستند و تیزر تبلیغاتی ساخته بود. در دهه ۷۰ شمسی آشنایی با ابراهیم حاتمی‌کیا در ساخت پروژه «از کرخه تا راین» بسیار موثر بود، این دوستی و رفاقت به «خاکستر سبز» رسید و رزاق کریمی از شخصیت‌های مهم تولید آن فیلم شد.

رزاق کریمی در «خاطراتی برای تمام فصول» سرنوشت چند جانباز شیمیایی جنگ تحمیلی را روایت کرده که اقامتشان در اروپا و مواجهه غرب با آنها، تصویری واقعی از جنگ هشت ساله برای تماشاگر اروپایی این جنگ می‌سازد. بسیاری از شخصیت‌های «از کرخه تا راین» از دل این مستند استخراج شده‌اند. مستند «خاطراتی برای تمام فصول» هنوز تکان‌دهنده و تاثیرگذار و یکی از بهترین‌های کارنامه فیلمسازی اوست که با «بانو قدس ایران» وارد حوزه‌ای شد که کمتر فیلمسازی جرات ورود به آن را داشت.

در «بانو قدس ایران» که موافقان و مخالفان فراوانی دارد، رزاق کریمی سرنوشت همسر امام خمینی(ره) بانو خدیجه ثقفی را روایت کرده است. فیلم او، بدون نمایش مستقیم تصویری از این زن، فضای ذهنی و جهان شخصی، علایق و آرزوهایش را عینیت بخشیده است. در «بانو قدس ایران» برای نخستین بار در سینمای ایران، یک فیلمساز، همسر یک شخصیت سیاسی و مذهبی بزرگ و موثر تاریخ ایران را به عنوان شخصیت اصلی فیلمش انتخاب کرده، زنی که نامش همواره زیر سایه شخصیت کاریزماتیک و سیاسی همسرش بوده است.

«بانو قدس ایران» مثل هر اثر جذاب دیگری، از زاویه‌ای متفاوت به بانو خدیجه ثقفی نگاه کرده است. رویاهای دختری جوان، ازدواجی دشوار، شهادت فرزند و بحران‌های ملی فراوان، زندگی عاشقانه او و امام را دستخوش طوفان‌های مکرر کرد.

در «راه ناتمام» نیز مانند «بانو قدس ایران» با یک مستند پرتره مواجهیم، با این تفاوت که اصغر قندچی به اندازه بانو خدیجه ثقفی شهرت ندارد. فیلم روایت زندگی پرفراز و نشیب این کارآفرین ایرانی است که در دهه ۴۰ شمسی رشد کرده و زندگی‌اش پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دستخوش تغییر فراوان می‌شود. فیلم ۴۰ دقیقه‌ای رزاق کریمی که این روزها در سایت هاشور اکران آنلاین شده است، تولید مشترک مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی با اتاق بازرگانی تهران است، بخشی از پروژه ای که برای معرفی مفاخر حوزه اقتصاد و دستاوردها، مشکلات و مختصات آن کلید خورد. «راه ناتمام» مانند «بانو قدس ایران» تلاش می‌کند علاوه بر روایت تاریخ معاصر، به زندگی شخصیت اصلی‌اش از وجهی تازه بنگرد. تنهایی یک کارآفرین موفق و نامدار، مضمونی است که زیر لایه اول فیلم پنهان شده است.

مصطفی رزاق کریمی در هفدهمین جشنواره «سینماحقیقت» (آذر ۱۴۰۲) با مستند «احمد» حضور داشت؛ فیلمی که در سانس نخست نمایش در پردیس چارسو، همزمان در دو سالن روی پرده رفت و شب، به سانس فوق‌العاده رسید. با توجه به فضای خبری که برای فیلم شکل گرفته بود، شوق و هیجان برای تماشای «احمد» فراوان بود. «احمد» بخشی از فرازهای زندگی پسر دوم امام خمینی(ره) را به نمایش می‌گذاشت و در مصاحبه با شخصیت‌های سیاسی نزدیک به اصلاح‌طلبان، وجوه مختلف زندگی و مرگ زودهنگام او را به تصویر می‌کشید. به «احمد» به اندازه «بانو قدس ایران» توجه نشد، اما فیلم، بازار جشنواره را گرم کرد و قطعا در نمایش عمومی یا اکران آنلاین مورد توجه قرار می‌گیرد.

در کارنامه رزاق کریمی، مستند «یاد و یادگار» هم دیده می‌شود و فیلم سینمایی «حس پنهان» با بازی محمدرضا فروتن، مهتاب کرامتی، حامد بهداد و نیوشا ضیغمی که شکستی تمام عیار برای این کارگردان بود. «حس پنهان» در جشنواره فیلم فجر مورد توجه قرار نگرفت و با وجود تیم بازیگران حتی در گیشه هم موفقیتی کسب نکرد. 

مصطفی رزاق کریمی از معدود کارگردانان سینمای مستند است که پیش‌بینی پروژه بعدی‌اش ساده نیست. او می‌تواند به سراغ یک شخصیت سیاسی برود یا سر از تهیه‌کنندگی در تلویزیون در بیاورد. او سینماگری بی‌حاشیه است که گاهی با فیلم‌هایش منبع توجه می‌شود و در بسیاری موارد در خلوت و سایه است.

ابراهیم حاتمی‌کیا، دوست دیرین مصطفی رزاق کریمی درباره‌اش گفته است: «هنوز جایگاه مصطفی در سینمای مستند کشف و دیده نشده است. هر جا نام جنگ، صلح و آسیب‌های جنگ باشد، نام او می‌درخشد.»

گزارش از مریم قربانی‌نیا، نویسنده و منتقد سینما 

انتهای پیام/