به گزارش میراث‌آریا، مهدی رهنما دانشیار و رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳، در این نشست با تشریح «حقایقی در مورد وضعیت اضطراری تغییر اقلیم با تمرکز بر اثرات روی سایت‌های میراث‌جهانی» گفت: تغییرات اقلیمی پیامدهایی برای اکوسیستم های طبیعی، شرایط اجتماعی و اقتصادی (کشاورزی، سلامت انسان، جنگلداری و زیرساخت‌ها) از جمله میراث‌طبیعی و فرهنگی دارد. بنابراین در ارزیابی اثرات تغییرات آب و هوایی بر میراث‌فرهنگی جهانی باید تعاملات پیچیده درون و بین جنبه‌های طبیعی، فرهنگی و اجتماعی در نظر گرفته شود.

او تصریح‌کرد: تغییرات میراث‌فرهنگی ناشی از تغییرات آب و هوایی را نمی‌توان جدا از تغییرات در جامعه، جمعیت‌شناسی، رفتار مردم، تأثیر ارزش‌های اجتماعی متضاد و برنامه‌ریزی کاربری زمین که در مواجهه با تغییرات اقلیمی نیز باید تکامل یابد، نگریست. در اصطلاح میراث‌جهانی، میراث‌فرهنگی در حال حاضر به طور گسترده شامل مکان‌ها، ساختمان‌ها یا سازه‌های منفرد و همچنین مناظر شهری یا روستایی تعریف می‌شود که ممکن است شامل پویایی‌هایی باشد که نه تنها در معرض تغییرات اقلیمی هستند، بلکه به تغییرات آب و هوایی نیز کمک می‌کنند. همچنین باید در نظر داشت که تغییرات اقلیمی اثرات فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی بر میراث فرهنگی خواهد داشت و نحوه ارتباط مردم با محیط خود را تغییر خواهد داد.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو اظهار کرد: در مورد سایت‌های میراث‌ جهانی فرهنگی، این پیامدها حداقل به دو صورت اصلی آشکار می‌شوند: تأثیرات فیزیکی مستقیم بر سایت، ساختمان یا سازه و تأثیرات بر ساختارها و زیستگاه‌های اجتماعی که می‌تواند منجر به تغییر یا حتی مهاجرت شود، جوامعی که در حال حاضر از سایت‌های میراث‌جهانی نگهداری می‌کنند. پیامدهای دومی به خوبی درک نشده است، حتی اگر ماهیت تأثیرات بسته به ماهیت سایت‌های میراث‌جهانی متفاوت باشد.

ساویز صحت کاشانی دانشیار پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو و رئیس مرکز آموزش منطقه ای سازمان هواشناسی جهانی در تهران موضوع «تأثیر طوفان‌های گرد و خاک بر بناهای تاریخی» را به بحث نهاد و تصریح‌کرد: در این پژوهش وضعیت چشمه‌های گردوخاک در کشور و خسارات ناشی از آن برروی ابنیه تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین با درنظر گرفتن تاثیر گذاری چشمه‌های گردوخاک در شکل‌گیری رخدادهای گردوخاک در فصول مختلف سال، سازوکارها و مقیاس شکل‌گیری و محدوده اثر، طبقه‌بندی رخدادهای گردوخاک از منظر شدت، مدت و فراوانی و نیز ارزیابی ریسک طوفان‌های گردوخاک بر بناهای تاریخی در فصول مختلف سال انجام پذیرفته است.

او افزود: همچنین با توجه به چشم‌انداز اقلیمی وضعیت چشمه‌های گردوخاک براساس سناریوهای موجود تاثیرپذیری بناهای تاریخی از رخداد طوفان‌های گردوخاک در دهه آینده در کشور قابل ارزیابی است. نتایج این پژوهش می‌­تواند در برنامه‌ریزی‌­های ملی باهدف کاهش، تأمین مالی و انتقال ریسک طوفان­‌های گردوخاک در بخش سکونتگاه‌ها و ابنیه تاریخی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این نتایج را می‌توان در برنامه‌ریزی‌های ریسک آگهیده در کشور به کار برد.

در ادامه ابراهیم فتاحی دانشیار و معاون پژوهشی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو سخنرانی‌اش را با عنوان « ضرورت ایجاد سامانه‌های پیش‌بینی و هشدار سیل در سایت‌های میراث‌جهانی» ارائه کرد و گفت: سیل یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است و همه ساله خسارت گسترده جانی و مالی در نقاط مختلف جهان وارد می‌آورد. مطالعات نشان می‌دهد که تناوب و شدت و خرابی‌های سیل در برخی نقاط جهان و از جمله ایران افزایش معنی‌داری یافته و دلیل آن نیز گرم شدن جهانی جو و تغییر اقلیم ذکر شده است. در این بین سایت‌های میراث‌جهانی نیز تحت تاثیر رخداد بارش‌های رگباری شدید و سیل قرار گرفته‌اند و منجر به تخریب این آثار شده است.

او افزود: رخداد سیل به ویژه برای سایت‌هایی که در مجاورت رودخانه‌ها واقع شده باشند، خسارات گسترده‌تری به همراه دارد. در این بین بیشتر سایت‌های میراث‌جهانی در کنار رودخانه‌ها بنا شده‌اند به همین خاطر سیل جزو جدایی‌ناپذیر از تمدن بشری بوده است. با افزایش رخداد سیل سایت‌های میراث‌جهانی و آثار تاریخی به شدت در معرض خطر هستند. از این رو طراحی و ایجاد سامانه‌های پیش بینی و هشدار سیل در سایت‌های میراث‌جهانی از جمله ضروریات است.

فتاحی تصریح‌کرد: سیل از جمله مخاطرات ساختاری طبیعت است که می‌توان با پیش‌بینی به موقع خسارات احتمالی آن را در حد مقدور کاهش داد. برای انجام پیش‌بینی سیل سامانه‌ای نیاز است که دارای اجزای مختلف باشد و برقراری ارتباط منطقی بین این اجزاء می‌تواند اصل غافلگیری سیل را در سایت‌های میراث‌جهانی به حداقل رسانیده و امکان مدیریت مناسب بر سیل را عملی سازد. امروزه کشورهایی که دارای مدیریت ریسک هستند مسئله شناخت و پیش آگاهی مخاطرات طبیعی از جمله سیل را به عنوان یک اصل پذیرفته و ابعاد و اجزای مختلف سامانه‌های هشدار سیل را در حوضه‌های آبریز خود بوجود آورده‌اند.

معصومه آمیغ‌پی رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری، اداره کل نقشه برداری زمینی، سازمان نقشه برداری کشور در ادامه به «بررسی فرونشست سطح زمین در برج گنبد کاووس استان گلستان» پرداخت و گفت: برج گنبد کاووس، بلندترین برج آجری جهان یکی از مهم ترین آثار باستانی ایران در استان گلستان است. نظر به اهمیت حفاظت از آثار باستانی و تاریخی، بررسی میزان فرونشست دشت گرگان در محدوده این برج به منظور ارزیابی تاثیر آن بر تغییر شکل برج، حایز اهمیت است.

او افزود: به علت عدم مدیریت روند استخراج منابع آب زیر زمینی در دشت گرگان، متاسفانه این دشت دچار فرونشست گسترده سطح زمین با بیشینه نرخ ۲۲ سانتی متر در سال شده است. یکی از سازه‌های حساس واقع در منطقه فرونشست دشت گرگان، برج گنبد کاووس و میزان فرونشست در محدوده این برج ۶ سانتی متر در سال است. همچنین تغییرات نرخ فرونشست در محدوده برج و اطراف آن قابل بوده و به منظور حفظ و نگهداری این برج، اقدامات مقابله‌ای با آثار مخرب فرونشست بر برج و اقدامات جلوگیری از روند فرونشست دشت گرگان پیشنهاد می‌شود.

گفتنی‌است، سیزدهمین همایش دوسالانه حفاظت و مرمت اشیاء تاریخی-فرهنگی و آرایه‌های معماری به همت پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و دانشکده حفاظت آثار فرهنگی دانشگاه هنر اسلامی تبریز با حمایت اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان آذربایجان ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ در دانشگاه هنر اسلامی تبریز در حال برگزاری است و بصورت همزمان از تلویزیون اینترنتی پژوهشگاه به آدرس tv.richt.ir پخش می‌شود.

انتهای پیام/