به گزارش میراث‌آریا، فریبا مجیدی دانش آموخته کارشناسی ارشد حفاظت و مرمت‌اشیای تاریخی و فرهنگی ۳۱ اردیبهشت‌ماه به تشریح موضوع «سایت موزه‌ها و چالش‌های حفاظت و مرمت اسکلت و یافته‌های باستان‌شناختی» پرداخت و گفت: سایت موزه عصر آهن تبریز بی‌گمان اولین سایت موزه در ایران است که با اسکلت‌ها و سفال‌های بدست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی این محوطه در معرض نمایش عموم است. بنابراین نحوه حفاظت و مرمت آن‌ها با آثار مشابه که در ویترین‌ها به نمایش در می‌آید یا در مخازن نگهداری می‌شود، بسیار متفاوت است. سؤال این است که در چنین موزه‌هایی، چه نوع شیوه مرمتی بایستی در پیش گرفت؟ و نحوه ارائه آن‌ها چه تفاوتی با موزه‌ها خواهد داشت.

او افزود: هدف از ارائه این مقاله رسیدن به پاسخ این پرسش‌ها است و به این منظور نحوه مرمت و نگهداری بویژه اسکلت‌های یافت شده از کاوش‌های باستان‌شناسی، در سایر موزه‌ها و سایت موزه‌ها مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه اسکلت‌های سایت موزه عصر آهن می‌بایست به همانگونه که بدست آمده بودند مجدداً برای نمایش در محل اصلی خود قرار گیرند، مرمت آن‌ها انجام شد.

مصطفی رخشنده خو کارشناس ارشد حفاظت و مرمت ابنیه تاریخی، مجموعه تاریخی نقش رستم در ادامه به طرح «طرح مطالعه، مستندنگاری، حفاظت و مرمت نقش برجسته ساسانی بهرام دوم در نقش رستم» پرداخت و تصریح کرد: نقش برجسته‌های ساسانی از مهمترین آثار تاریخی ایران باستان هستند که محل اصلی نمایش این نوع نقش‌ها استان فارس است. در حدود ۳۰ عدد نقش برجسته ساسانی در استان فارس وجود دارد که موضوع اصلی این نقش برجسته‌ها صحنه‌های القای قدرت، دیهیم بخشی و یا صحنه‌های جنگ و شکار است. متأسفانه بسیاری از این نقش برجسته‌ها به دلیل این­که در فضای باز قرار داشته و عموماً تحت تأثیر شرایط اقلیمی هستند، بسته به نوع سنگ موردنظر و موقعیت مکانی، در طول سالیان، آسیب­‌هایی را متحمل شده‌اند. برنامه مطالعه، مستندنگاری، تهیه طرح حفاظت و مرمت این مجموعه نقش برجسته‌ها از نظر تاریخی برای تاریخ و میراث فرهنگی کشور اهمیت بسیار دارد.

او افزود: بالغ بر ۱۱ عدد از این نقش برجسته‌ها و همچنین کتیبه‌های خطی متعددی در مجموعه نقش رستم قرار دارد که همگی در فضای روباز و در معرض تهاجم عوامل محیطی ( بارش باران، باد، دما ) قرار دارند و جمیع این عوامل باعث فرسایش تدریجی این نگاره‌ها شده‌اند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که روند مطالعات، آسیب‌شناسی، آسیب‌نگاری و طرح مرمت یک اثر صخره‌ای به چه صورت خواهد بود؟

در ادامه مقاله «رنگ سنجی رنگدانه سرنج بازتولید شده براساس رسالات کتاب‌آرایی (نمونه موردی: بررسی نسخ درباری دوره صفویه متعلق به موزه ملی ایران)» توسط پرنیا مدرسی ارائه شد. او در تشریح این مبحث گفت: رنگدانه‌های سرخ معدنی (شامل سرنج، شنگرف و اخرا) یکی از طیف‌های رنگی مهم و پرکاربرد در نگارگری، تذهیب، جدول‌کشی و علامت آیه‌ها بوده است. این طیف رنگی در آثار به‌جا مانده از سده‌های پیشین، ثبات خوبی داشته و درخشندگی خود را حفظ کرده و بنا به گزارش‌های داده شده از سوی کارشناسان مرمت نسخ، کم‌ترین آسیب از این رنگ‌ها گزارش شده است. از سوی دیگر، تهیه رنگ به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم کار هنرمند از دیرباز مسأله‌ای حائز اهمیت بوده و به همین دلیل روش‌های تهیه و آماده‌سازی رنگ‌ها در رسالات کتاب‌آرایی مکتوب شده است.

او اظهار کرد: رنگ سرنج به عنوان یکی از رنگدانه‌های سرخ در سه رساله کتاب‌آرایی تاریخی شامل عمده‌الکتاب، بیان‌الصناعات و رساله قانون‌آلصور متعلق به دوره صفویه، مطرح شده است. پژوهش حاضر نگاهی کاربردی دارد به باز تولید رنگدانه سرنج مبتنی بر مطالعات انجام شده بر روی پژوهش‌های فن‌شناسی نسخ دوره صفویه و گزارش استفاده از این رنگ معدنی با هدف همانندسازی برای ارائه راهکارهای مرمتی و حفاظتی انجام می‌شود.

حامد یعقوب‌زاده دانشجوی دکترای دانشکده حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان نیز موضوع «حفاظت و مرمت اضطراری آرایه­‌های معماری اتاق شاه‏نشین خانه ارم یزد» را به بحث نهاد و تصریح کرد: استحکام­ بخشی اضطراری آرایه‌­‌های معماری در بیشتر مواقع در راستای اهداف مرمت بناهای تاریخی انجام می‌شود به همین منظور مرمتگر آرایه‌­‌های معماری می‌­‌بایست شرایط ایمن را از جهت حفظ آرایه­‌های موجود در اقدامات مرمت بنا ایجاد کند. خانه ارم یزد یکی از بنا­‌های قاجاری شهر یزد بوده و قرار بر احیا و کاربری یافتن دارد، این بنا در بخش شاهنشین دارای آرایه­‌های گچی، آینه و شیشه‌­ای و همچنین دیوارنگاره با نقوش گیاهی و کتیبۀ نوشتاری است.

او افزود: به دلیل آسیب­‌های موجود در لایه­‌های مختلف آرایه‌­‌های معماری این بنا، امکان استحکام بخشی سازه­ای و مرمت قسمت­‌های فرسوده را برای مرمتگران بنا دشوار کرده بود، به طوری که در صورت انجام هر گونه اقدامات مرمت سازه­ای امکان تخریب آرایه­‌های معماری وجود داشت، چرا که ترک­‌هایی که نشان از حرکت سازه دارد موجب جدایش و سست شدن آرایه­‌ها از بخش لایه زیرین خود که شامل تکیه گاه (آجر)، آستر(کاهگل) و بستر(گچ) شده است که نیازمند استحکام بخشی است، تمام سطح دیوار­‌ها به جز دیوار سقف در خانه ارم یزد دارای اندود گچی الحاقی بوده که باعث پنهان شدن بخش ­‌هایی از آرایه‌­‌های گچی و دیوارنگاره شده است، از این رو نیازمند مشخص‌­سازی آرایه­‌های پنهان در بخش ­‌های مختلف با انجام سونداژ­‌هایی در دیوار­­‌های اتاق شاه نشین خانه ارم یزد است.

در پایان سحر نوحی باباجان عضو هیأت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی به طرح موضوع «پایش میکروبیولوژیکی هوای داخل ۴ مخزن در مجموعه میراث جهانی کاخ موزه گلستان در راستای حفاظت پیشگیراه مجموعه‌های موزه‌ای» پرداخت و افزود: آثار با ارزش تاریخی فرهنگی همواره در معرض هجوم عوامل بیولوژیکی و تخریب ناشی از آن قرار دارند، به ویژه وقتی که شرایط فیزیکی و شیمیایی اثر و محیط اطراف آن با خصوصیات یک ارگانیسم یا یک میکروارگانیسم سازگار باشد، طی سال‌ها روش‌های مختلفی مانند استفاده از مواد ضد عفونی‌کننده برای کنترل عوامل بیولوژیکی در مجموعه‌های مختلف تاریخی و فرهنگی بکار گرفته شده است.

او تصریح کرد: در این مقاله ضمن مروری کوتاه بر فرسودگی زیستی و راهبردهای پیشگیرانه و کنترل آن، پایش میکروبیولوژیک هوای داخل ۴ مخزن درمجموعه میراث جهانی کاخ موزه گلستان شامل مخازن پوشاک مردم‌شناسی، کتابخانه نسخ خطی، مخزن فرش و تابلوهای نقاشی انجام شد.

انتهای پیام/