درسا دزفولیان، پژوهشگر گردشگری فرهنگی و رویداد در یادداشتی نوشت: با بازگشت شرایط سفر به حالت عادی پس از پاندمی کوید-۱۹ و افزایش بی‌رویه تعداد گردشگران ورودی در برخی کشورها از جمله فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و ژاپن که در سال‌های اخیر به سودآورترین کشورها در گردشگری تبدیل شده‌اند، مسئولان و تصمیم‌گیرندگان این کشورها را به چاره‌اندیشی وا داشته است. انواع گردشگری جایگزین که برای رفع اشکالات و نقص‌های موجود در گردشگری کلاسیک (یا با نام علمی‌تر آن، گردشگری انبوه) پیشنهاد می‌شوند می‌توانند تغییرات چشمگیری در پایین آوردن سطح آسیب به جامعه محلی و بناها و مکان‌های میراثی ایجاد کنند، همچنین باعث شکوفایی یک کشور در بخش جدیدی از توانای های گردشگری خود شوند.
کشوری پهناور مانند چین و کشورهایی با تمدن کهن مانند یونان و ایتالیا، با متمرکز کردن توجه محققان و برنامه‌ریزان گردشگری بر روی سایر نکات با اهمیت در گردشگری کشور سعی در تغییر الگوی بازدید مسافران خارجی خود دارند. منظور از تغییر الگوی سفر، ایجاد تنوع در محصولات گردشگری است که از سمت مقصد به متقاضیان ارائه می‌شود، برای مثال جایگزین کردن برگزاری تورهای گروهی با تعداد بالا که صرفا برای بازدید بناهای شاخص تاریخی و طبیعی سفر می‌کنند که آسیب بیشتر و سود کمتری برای مقصد به همراه دارد با سفر گروهی با تعداد کمتر، سلایق و علایق مشترک و ویژه برای بازدید از مراسم و مناسک خاص محلی در زمان به خصوصی از سال که باعث می‌شود بخش‌های متنوع‌تری از جامعه در این حوزه سهیم شده و فرهنگ محلی -با رعایت ظرفیت مقصد در دسترس افراد بیشتری برای مشاهده و لذت بردن قرار گیرد.
میراث‌فرهنگی هر کشور می‌تواند پشتوانه اصلی او برای سرمایه‌گذاری بر روی انواع متفاوتی از گردشگری در روش‌های جایگزین گردشگری انبوه باشد، چه میراث ملموس تاریخی و طبیعی و چه میراث ناملموس که گنجینه‌ای از ناگفته‌های هر فرهنگی را بازگو می‌کند. سازمان یونسکو که حامی این میراث است، از تمام برنامه‌هایی که در راستای حفاظت و بالا بردن آگاهی در مورد این میراث انجام شود، پشتیبانی می‌کند. این سازمان در صفحات رسمی اینترنتی خود تمام این آثار را از تمامی کشورهای جهان لیست کرده و شرایط آن را در جوامع بازگو می‌کند. همچنین تقسیم‌بندی‌های متنوعی از این عناصر را مشخص کرده و توضیحات بسیار مفیدی از نحوه انجام یا برگزاری هر یک در کشور یا کشورهای مربوطه را خاطرنشان کرده است.
در حال حاضر کشور ایران با ثبت ۱۶ عنصر در میان 10 کشور برتر با بالاترین تعداد میراث ناملموس ثبت شده در یونسکو است که با تلاش مسئولان و محققان این حوزه سالانه، بر تعداد این گنجینه ارزشمند افزوده می‌شود، این آمار نشان از توانایی بالقوه ایران در برنامه‌ریزی برای استفاده از این میراث به عنوان بازوی محرک انواع و اشکال جدید گردشگری فرهنگی در راستای جذب گردشگران با علایق فرهنگی دارد.
در استفاده و ترویج میراث ناملموس باید در نظر گرفت که فرهنگ شکننده و آسیب‌پذیر محلی دارای ظرفیت محدودی است و در زمان برنامه‌ریزی گردشگری ابتدا باید مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد، به گونه‌ای که اصالت فرهنگ و آیین‌ها مورد تهدید قرار نگیرد، رسومات حالت نمایشی، بزرگ‌نمایی شده و غیرواقعی پیدا نکند، و در عین حال از فراموشی و یا کمرنگ شدن آنها نیز جلوگیری شود.
از سایر مزایای به کارگیری میراث معنوی در توسعه گردشگری کشور یا منطقه می‌توان به این اصل اشاره کرد که بخشی از آنها فصل خاصی برای انجام ندارند مانند هنرهای مینیاتور و تذهیب و یا بافندگی انواع فرش؛ که این عامل در فصلی‌زدایی گردشگری نقش به سزایی ایفا خواهد کرد. در مورد جشن‌ها و مراسم سالیانه در ایران، اغلب در فصلی از سال قرار گرفته‌اند که عموما فصل پررونق گردشگری محسوب نمی‌شوند، مانند جشن یلدا و سده. در نتیجه تصمیم‌گیری برای ایجاد فصل جدیدی از گردشگری رویدادهای فرهنگی می‌تواند با شناساندن این مراسم به گردشگران، طول فصل کم فعالیت گردشگری را کاهش داده و امکان پذیرش مسافران جدید را بالا ببرد. همچنین با ادغام فرهنگ محلی با مسافران دور و نزدیک ارتباطات فرهنگی را تسهیل کرده و ظرفیت پذیرش فرهنگ‌های متفاوت را در افراد افزایش دهد. از لحاظ اقتصادی نیز مانند سایر پدیده‌های فرهنگی و گردشگری می‌تواند با برخورداری از روش صحیح برنامه‌ریزی و اجرا نتایج رضایت‌بخشی از سوی صاحبان کسب محلی مقصد شود.
ایران یکی از امضاکنندگان کنوانسیون یونسکو برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس است که در سال ۲۰۰۳ به تصویب رسید. ایران این کنوانسیون را در سال ۲۰۰۵ تصویب کرد و متعهد شد از میراث ناملموس غنی خود محافظت و آن را ترویج کند، این تعهد شامل انواع سنت‌ها، هنرهای نمایشی، شیوه‌های اجتماعی، آیین‌ها و رویدادها و جشن‌های بومی کشور است. در تمامی مراحل برنامه‌ریزی برای سهیم کردن میراث ناملموس در رونق گردشگری کشور باید در خاطر داشته باشیم که حفاظت از آنها ارجح بر هر نوع توسعه و پیشرفتی است؛ اما این اقدامات نباید آنقدر سختگیرانه بنا شود که این مناسک و هنر بدون انتقال به نسل‌های بعدی به فراموشی سپرده شود.
با اشاره به صفحه اینترنتی یونسکو در می‌یابیم که موارد جالبی از این میراث در لیست میراث در خطر فراموشی قرار گرفته‌اند، از جمله نقالی و هنر لنج‌سازی ایرانی که هر دو از مواردی هستند که به علت تغییر شیوه زندگی در سراسر دنیا و به تبع در ایران از صحنه روزانه زندگی در ایران خارج شده و تنها یادی از آن در ذهن برخی از نسل‌ها باقی مانده است. پژوهشگران حوزه فرهنگ و گردشگری می توانند با به کارگیری روش‌های مناسب هر آیین، آن را احیا کرده و به مراسم و جشن‌های خاصی از سال در تقویم ایرانی باز گردانند.
جشن‌های باستانی همیشه برای ایرانیان خاطره انگیز و با شکوه و برای علاقه مندان ایران جالب توجه و متحیر کننده بوده‌اند. برای پاسداشت آنها می‌توان با انجام مناسک صحیح و مطالعه و انتشار اطلاعات موثق هم به افزایش آگاهی جمعی در جامعه خود و هم به برگزاری جشن‌های زیبا و فستیوال‌های متنوع با همکاری سایر کشورهای حوزه نوروز و همسایه کمک کرد.
امید است با حفاظت و ترویج میراث ارزشمند ایران، بر تاریکی که بر بخش گردشگری ایران سایه انداخته است پیروز شویم و این سرزمین تاریخی را به مقصد جذابی برای علاقه‌مندان آن مبدل کنیم.
انتهای پیام/
نظر شما