فاطمه رهبر فعال رسانه در یادداشتی نوشت: پوشش یکی از مهمترین راه های ارتباطی با دنیای بیرون است، گاهی پوشش میتواند موقعیت، احساسات و وضعیت را به تصویر بکشد از این منظر در اقوام مختلف ایران نحوه پوشش افراد میتواند دربردارنده شرایط و موقعیت های مختلف باشد.
برخی از اقوام و مردم در موقعیت های مختلف از پوششهایی با رنگ و برخی با طرح های متفاوتی می پوشند که همگی نشاندهنده تفاوت های موقعیتی است.
تُرکْمَن‌ها یکی از اقوام ترک تبار آسیای میانه محسوب می‌شوند که در ترکمنستان، شمال غرب افغانستان و شمال‌شرق ایران زندگی می کنند و از زندگی کوچ نشینی و عشایری به یکجا نشینی و سکونت در روستاها و شهرها تمایل پیدا کرده‌اند.
ترکمن ها حدود ۲ درصد جمعیت ایران و حدود یک و نیم میلیون نفر از آن را تشکیل می دهند. بیشتر این مردم در جنوب شرقی دریای خزر و در ترکمن‌صحرا و اطراف رودخانه اترک و گرگان‌رود زندگی می کنند. سکونتگاه های ایشان در استان‌های گلستان، خراسان رضوی و خراسان شمالی پراکنده است و بندر ترکمن، گنبد قابوس، کلاله، آق قلا، گمیشان، مراوه‌تپه و اینچه‌برون مهم ترین شهرهای ترکمن نشین هستند. بیشتر ترکمن ها مسلمان سنی مذهب هستند و به زبان‌های ترک‌تبار از شاخه اغوز غربی صحبت می کنند.
طوایف ترکمن عبارتند از: چاودر، ارساری، آل علی، قره، سالور، ساریق، تکه، گوگلان و یموت که پوشش آنها نیز متعلق به هرکدام است.
در خصوص مقوله پوشش، باید بدانیم که پوشاک در اقوام مختلف تاریخی شامل ریشه‌ای تاریخی یا متعلق به دوره‌ای تاریخی است و گاهی مانند پوشاک ترکمن به دوره تاریخی خاصی تعلق ندارد و در آن عناصر و نقوش حرف اول را می‌زنند.
به دو مراسم جشن و عزاداری ترکمن‌ها به صورت مختصر می‌توانیم اشاره کنیم که در این زمینه براساس کتاب پوشاک و زیرواۀات مردم ترکمن، اینطور میتوان برداشت که پوشش در عروسی و عزاداری ترکمن‌ها مشهود است و برخلاف برخی از نقاط ایران که رنگ پوشش در این مراسم‌ها اهمیت دارد، در پوشش ترکمن اصل مسئله بر طرح‌های پوشش آن‌هاست.
در عروسی‌ها، جشن‌ها، اعیاد و مراسم‌های خاص ترکمن‌ها با لباس‌های نو سوزن دوزی بیشتر و زیباتر به تن کرده و از زیروالات بیشتری استفاده می‌کنند تا جایی که زیبایی لباسشان با دست دوزی و سوزن دوزی الوان و نقش‌های متفاوت و زیبا دو چندان می‌شود.
استفاده از نقوش و رنگ‌های زیبا در لباس‌های مربوط به عروس و داماد با هم فرق می‌کند. برای دختران ترکمن، در هنگام عروس شدنشان، مراسمی به نام باش سالماق برگزار می‌شود که در واقع این مراسم شامل جایگزین کردن لباس‌ها و سربندهای دوشیزگی با لباس‌ها و سربندهای زنانه است، به عنوان مثال در این مراسم «ال دانگی» جایگزین کلاه «تاخیا» می‌شود.
در مورد پوشش سر نوعروسان ترکمن باید به این نکته اشاره شود که در گذشته نوعروسان ترکمن در مراسم عروسی پوششی بر روی سر نشانند بلکه تمام گیسوان را گیس کرده و سر خود را با عرق چین و نقره جات می‌پوشاندند علاوه بر این، در گذشته دختران ترکمن برای دوران عروس شدن خود نیم تنه‌ای مخصوص به نام چابیت تهیه می‌کردند که بر روی آن، سوزن دوزی‌های زیبا و آویزهایی از سکه و پولک های نفره دوخته میشد.
امروزه تقریبا استفاده از این گونه پوشش در میان ترکمن‌ها منسوخ شده است و یک عروس ترکمن در روز عروسی باید غالبا صورت خود را به طور کامل بپوشاند و از تمام لباس‌ها و زیورالات ترکمنی نیز استفاده کند.
عزاداری در مراسم عزاداری، زنان و مردان ترکمن لزوما لباس‌های تیره یا سیاه به تن نمی‌کنند زیرا رنگ لباس در عزادار بودن آنان اهمیتی ندارد بلکه آنچه در مورد لباس‌های ترکمن در هنگام عزاداری اهمیت دارد؛ این است که حتما در هنگام عزاداری از لباس‌های بدون نقش و سوزن دوزی مرسوم به یلک و یا از لباس‌های کهنه و فرسوده که علامت بی‌دل و دماغ بودن و عزادار بودنشان محسوب می‌شود، استفاده کنند.
لازم است اشاره شود که زنان ترکمن، گاه تا چهلم و گاه تا سالگرد نیز لباس‌های خود را عوض نکرده و لباس نو یا حتی لباس دیگری نمی‌پوشند و فقط در فرصتی مناسب آن را شسته و تمیز می‌کنند لذا تا پایان این مدت، لباس آنها حتی اگر در ابتدا نو هم بوده باشد کهنه و فرسوده خواهد شد.
انتهای پیام/
نظر شما