محمدرضا پهلوان، موزه‌دار و عکاس در یادداشتی نوشت: دنیای آثار تاریخی موزه‌ها، سفر به اعماق تاریخ و دیدن اشیای منحصر به‌فرد برای عموم بازدیدکنندگان جذاب و حتی شگفت انگیز است، هر فردی که به تماشای  آین آثار می‌نشیند و علاقه‌مند به تاریخ و میراث‌فرهنگی است، با دیدن برخی از آثار که نظر او  را جلب می‌کند ناخودآگاه به فکر تهیه عکس از آن شیء تاریخی می‌افتد تا در دفترچه خاطرات خودش ثبت کند.

حال اگر این بازدید کننده یک هنرمند عکاس باشد بیشتر علاقه‌مند می‌شود که تصویر خوب و گویایی از آن ثبت کند، پر واضح است که آثار به نمایش در آمده در موزه‌ها توسط موزه‌داران و دیگر کارشناسان خبره، با حساسیت زیاد و پس از تحقیق و پژوهش برای نمایش برگزیده می‌شود و در حقیقت علاوه بر ارزش بالای تاریخی، زیبایی شناسی هم مدنظر قرار گرفته است و با یک عکس معمولی هم می شود، آن را به تصویر کشید.

ولی زیبایی عکس زمانی دو چندان می شود که علاوه بر رعایت اصول عکاسی، به شخصیت شناسی شی مورد نظر پی برده باشیم و بتوانیم با نگاه عکاسانه و بعضا خلاقانه عکس خوبی بگیریم.

بسیاری از دکورسازی و معماری داخلی موزه‌ها که توسط طراحان با سلیقه انجام شده‌اند، کمک زیادی به خلق چشم اندازهای زیبایی کرده‌اند که حتی با یک عکس معمولی هم مورد توجه قرار گرفته و به واقع این هنرِ، طراح داخلی موزه است و عکاس که آنچه‌ در نگاه اول می بیند، به سهولت، نگاهش جذب شده و موضوع مورد نظر را عکاسی می‌کند و خیلی به زحمت نمی‌افتد.

اما با وجود همین چشم اندازه‌های زیبا، یک عکاس با سلیقه می‌تواند با هنر خود به عکس‌هایی که می‌اندازد، جلوه خاصی ببخشید چرا که از یک عکاس انتظار بیشتری می‌رود که عکس خوبی بگیرد.

بنابراین برای عکاسی از موزه ها، ۱۰ توصیه پیشنهاد می‌شود:

۱) مطالعه و شناخت موزه

نخستین اقدام شناخت موزه و مطالعه معماری، ساختمان و آثار به نمایش گذاشته شده است، این سوال مطرح است که آیا قرار است فقط از معماری ساختمان  یک موزه یا آثار تاریخی عکاسی کنیم؟

اگر معماری و طراحی داخلی مدنظر است، بایستی مطالعه و بررسی کنیم که کدام ساختمان موزه از ارزش بالای معماری برخوردار است چون تزئینات معماری به زیبایی ساختمان می‌افزایند.

آیا یک بنای تاریخی بوده که تغییر کاربری به موزه داشته و یا یک معماری خاص برای ایجاد موزه، ساخته شده است. اگر صرفا  عکاسی از آثار به نمایش درآمده مد نظر است، باید بررسی کنیم که چه دوره یا ادوار تاریخی مد نظر است؟ انتظار نمی‌رود که همانند یک محقق به اطلاعات زیادی دست پیدا کنیم، ولی یک شناخت نسبی کمک زیادی به اهداف عکاسی ما خواهد کرد.

۲) آشنایی با محدویت‌های عکاسی از موزه ها

قوانین و مقررات کشورها در عکاسی از موزه‌ها متفاوت است، بعضی از کشورها ، بدون توجه به نقش اطلاع‌رسانی و تبلیغات عکاسی که چقدر نقش مهمی در معرفی موزه دارد، عکاسی  را ممنوع می‌کنند، برخی دیگر، عکاسی را با ملاحظات حفاظتی، حراستی و امنیتی، موافقت می‌کنند، به لحاظ امنیتی که زمینه کپی سازی یا مولاژ  تهیه نشود و حفاظت از نور فلش برای برخی آثار موزه‌ای آسیب پذیرهمانند نسخ خطی، اجازه عککاسی صاد می‌شود.

۳) زمان مناسب برای عکاسی

 عکاسی از ساختمان موزه، شب وروز، صبح و عصر، با توجه به نور طبیعی، فصل مناسب، پاییز یا زمستان باید مورد توجه قرار گیرد و همین موارد برای عکاسی از معماری داخلی موزه لحاظ شود.

۴) تهیه تجهیزات عکاسی

پس از این‌که موضوع مورد نظر از جمله محدودیت‌های عکاسی از موزه‌ها، مشخص شد براساس آن باید تجهیزات مورد نظر  انواع لنز را در نظر گرفت، قطعاً یک تک لنز، قادر نیست تمام زوایای مد نظر یک عکاس را برآورده کند.

مگر اینکه عکاسان مبتدی از یک لنز زوم استفاده کنند، بنابراین برای عکاسی از موزه‌ها پیشنهاد می‌شود، یک سه پایه، یک  لنز ( نرمال ) که دید طبیعی چشم است، لنز ماکرو برای عکاسی از سکه‌ها و اشیای ظریف و برای معماری داخلی  لنز واید استفاده شود، البته استفاده از منابع نوری ممنوع است و به‌ناچار باید از نور موجود بهره گرفت.

۵) عکاسی از بازدیدکنندگان موزه

شاید در نگاه اول این سوال طرح شود که بازدیدکنندگان چه ارتباطی با آثار به نمایش گذاشته شده دارند، اما حضور بینندگان به تماشا نشستن آن‌ها، توجه و نگاه‌شان به معماری داخلی و اشیای ویترین‌ها به‌خوبی می‌تواند به خلق عکس‌های تاثیر گذار از موزه کمک و جان تازه‌ای ببخشند.

چرا که آثار موزه‌ای در عین بی‌زبانی به هزاران زبان با بیننده صحبت می‌کنند، زبان گویای آنها، در درون آن‌ها، نهفته شده و با توجه به آن‌ها یعنی مطالعه، تحقیق و پژوهش می‌شود به رمز و راز نهفته در دل آن‌ها دست پیدا کرد.

۶) کشف سوم آثار موزه‌ای توسط عکاسان

من در یادداشت های قبلی و تخصصی خودم در خصوص کشف آثار موزه‌ای بیان کردم که نخستین کشف همان است که یک باستان شناس این آثار را از دل زمین یا محوطه تاریخی استخر خارج و کشف دوم را همان باستان شناس یا دیگر محققان، موزه‌داران و پژوهشگران با معرفی و شناخت انجام می‌دهند و برای به نمایش گذاشتن در فضای موزه آماده می‌کنند.

حال کشف سوم را می‌توانند عکاسانی که با مطالعه قبلی و با دانش بدست آمده از اطلاعات کسب شده و با نگاهی هنرمندانه به تصویر بکشند و به سرانجام می‌رسانند به دست بیاورند.

۷) برقراری ارتباط با اشیای موزه‌ها

آثار موزه‌ها، احساس دارند و صرفا یک جسم بی جان نیستند، با کمی تامل و شناخت می‌شود به حس درونی آن‌ها دست پیدا کرد، این همان احساس خالق اثراست که در طول ادوار تاریخی، هزاران یا میلیون‌ها، بیننده را به سمت خود جلب کرده و فراخوانده تا او را ببینند، بشناسند و به دیگران و به‌خصوص آیندگان و نسل جوان معرفی کنند.

موزه‌ها را می‌توان تنها پل ارتباطی بین گذشته حال و آینده دانست، این آثار تجلی‌گر روح دمیده شده هنرمند خالق این آثار است، هنرمند عکاس با این شناخت، حتما و قطعا با انداختن عکس‌های بهتر نشان خواهد داد که با این آثار ارتباط برقرار کرده است.

۸) جلوگیری و کاهش نورهای مزاحم (رفلکس)

موزه داران سعی می کنند با کمترین ولتاژ و به‌صورت غیر مستقیم آثار را به نمایش بگذارند، ولی با همه این ملاحظات، بعضا نورهای اضافی از چند منبع نوری و به‌خصوص شیشه‌های ویترین‌ها برای عکاسان مزاحمت ایجاد می کنند.

چنانچه مجوز عکاسی با فلش را داشتید، باید از فلش استفاده نشود،چون علاوه بر آسیب احتمالی به شیء تاریخی به عکس نیز آسیب وارد می‌کند، با وجود شیشه ویترین‌ها، برگشت نور بیشتری ایجاد خواهد شد. استفاده از هود بر روی لنز و نزدیک شدن به ویترین کمک زیادی خواهد کرد و حتی می‌شود از موزه داران درخواست کرد که تا جای ممکن، منابع نوری را کاهش دهند و اگر ۲ یا چند ویترین نزدیک به هم هستند، نور بقیه ویترین‌ها و دیگر نورهای داخلی موزه را خاموش کنند.

هر چند که امروزه با وجود نرم افزارهای متعدد و مختلف ویرایش عکس وجود دارد و پس از عکاسی می‌شود نورهای اضافی را به حداقل رساند ولی اگر به‌صورت طبیعی این کاهش انجام گیرد،عکس طبیعی تری تهیه می‌شود.

۹) مراقبت از آثار موزه‌ها

عکاسان باید محافظان موزه‌ها بشوند، آن‌ها نیز آگاه باشند و از اطلاعات اولیه و عمومی مضرات نور فلش دوربین را بدانند، نور فلش بر آثار موزه‌ای نیز تاثیر گذار است، آثار سفالی و سفالینه‌ها، اشیای سخت جان مانند سنگ‌ها از آسیب پذیری کمتری برخوردارند ولی نسخ خطی، دست نوشته‌ها، اسناد تاریخی، نقاشی‌ها و تابلوهایی که دارای تزئیناتی هم‌چون تذهیب و تشعیر هستند یا انواع کتاب‌های خطی و دستنویس شده که بعضا روی پوست، نگارش شده‌اند، از آسیب پذیری ییشری برخوردارند و به رنگدانه‌های تابلوهای نقاشی و طراحی فورا آسیب می‌زنند چون بعضا از مواد عالی ساخته شده و نور فلش به ساختار آن‌ها آسیب می‌زند و به مرور زمان فرسایش پیدا می کنند.

 نور فلش به این آثار شوک وارد می کند و این اشعه مادون قرمز که ماورای بنفش است، بر اثر تابیدن مستقیم روی آثار، مانند ضربه زدن به آنها عمل می‌کند، بنابراین عکاسان اگر به آنها اجازه عکسبرداری هم داده شد، خودخواهانه عمل نکنند و یا از فیلتر جذب کننده نور ماورا بنفش استفاده کرده و یا نور غیر مستقیم بتابانند.

۱۰) اهدای عکس به موزه

شایسته است پس از پایان عکاسی، تعدادی عکس و از بهترین عکس‌های گرفته شده در اختیار مدیریت موزه قرار داد تا آن‌ها نیز استفاده کنند، بعضا پیش می‌آید، تفاهمی بین عکاس و مدیران موزه‌ها انجام می‌شود، ولی عکاسان، از اجرای تعهد و در اختیار قرار  دادن عکس‌های با کیفیت خودداری می کنند، که این رفتار دور از شان یک عکاس حرفه‌ای است، بهترین قدردانی و تشکر برای مسئولان، دیدن عکس‌های زیبا و هنرمندانه است که می‌توانند در اقلام انتشاراتی خود، با رعایت حقوق معنوی، مورد استفاده قرار دهند.

انتهای پیام/