امین ماهانی مدیر پایگاه جهانی قنات گوهرریز جوپار و کارشناس باستان‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی کرمان در یادداشتی نوشت: حوزه جنوب شرق ایران با محوریت کانون مرکزی منطقه کرمان در طول تاریخ یکی از مهمترین مراکز اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در فلات ایران به حساب می‌آمده که مراکز شهری آن جیرفت، بم ،سیرجان، ماهان، کوهبنان، بردسیر و شهداد و مناطق فعلی در استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان همچون بمپور، بزمان، سرباز و سراوان و بنادر تیس و هرمز از مهمترین مراکز نقل و انتقال اقتصادی و فرهنگی این منطقه به حساب می‌آیند.
در گذشته به دلیل فقدان داده‌های باستان شناختی و رویکردهای صرفا تاریخی فرهنگی و بعضاَ سیاسی برخی پژوهشگران نظریه‌هایی در خصوص کارکرد راه‌های تاریخی نظیر جاده ابریشم و ادویه مطرح که باعث شد اهمیت دیگر مناطق و راه‌های تاریخی ایران ناشناخته باقی بماند و عملکرد و نقش مهم این مسیرها کمتر مورد توجه قرار داشته باشد.
جنوب شرق ایران سرزمین گسترده‌ای است که وسعت تاریخی آن سرزمین‌های کرمان و سیستان و بلوچستان (کارمانیا، سکستان،کیج و مکران) را در بر گرفته و مرکز سیاسی آن تا اواخر دوره قاجار کرمان بوده و این پهنه تاریخی نقش مهمی در روابط تجاری، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی از پیش از تاریخ (هزاره پنجم پیش از میلاد) تا کنون داشته است.
کشف مس و فرآیند تولید مفرغ یکی از مهمترین دستاورد جوامع یکجانشین جنوب شرق ایران است که مهمترین دستاورد آن شکوفایی این جوامع دربازه زمانی عصر مفرغ (هزاره سوم تا اوایل هزاره دوم پیش از میلاد) است، مفرغ و تکنولوژی ذوب مس تاثیرات بسیار زیادی در گسترش جوامع و ایجاد راه‌های تجاری زمینی و دریایی و تبادل کالا و اختراع خط و نگارش، پیچیدگی اجتماعی و برهم‌کنش‌های فرهنگی شده است.
مسیر تجاری فرهنگی فعال و زنده پیش از تاریخی جاده مفرغ در جنوب شرق ایران با محوریت مرکزی یکی از مهمترین شاه‌راه‌های جهان است که تاکنون بدلیل عدم پژوهش کاربردی زیر سایه سنگین جاده ابرشیم و ادویه مغفول و گمنام مانده است، نکته حائز اهمیت در این زمینه زنده بودن این مسیر تاریخی است که مراکز شهری با حفظ موقعیت تاریخی خود فعال هستند، افزایش سطح معادن و افزایش سطح تولید در نهادهای کشاورزی و صنایع‌دستی و تقاضا بازارهای جهانی و منطقه‌ای در مورد کالاهای مورد تقاضا جوامع را هنوز هم مثل گذشته با رونق در کارنامه خود دارد.
این مسیر تاریخی در حوزه جنوب شرق دارای آثار میراث جهانی در کرمان و سیستان بلوچستان بوده همچنین بیش از ۸هزار اثر میراث ملموس و ناملموس و محوطه‌های در انتظار ثبت ملی را شامل می‌شود، مسیر ارتباطی جدید زمینی اربعین که شعیان حوزه پاکستان و هند به عراق سفر زمینی می‌کنند نشانه‌ای از پویا بودن این مسیر دارد، در حال حاضر لازم است که ظرفیت‌های مهم حوزه جنوب شرق در قالب جاده مفرغ معرفی شده و از عنوان جاده مفرغ به عنوان یک مسیر ایران پایه حمایت سیاسی و فرهنگی شود.
با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) مبنی بر توسعه سواحل مکران و پسکرانه آن و همچنین توجه به نیازهای اساسی ساکنین جنوب شرق، ایجاد و تقویت مسیر گردشگری و توسعه متوازن و پایدار اقتصادی باید از ظرفیت جاده مفرغ که کرمان را بعنوان یک چهار راه فرهنگی تاریخی معرفی می‌کند، بهره‌برداری لازم به عمل آید.
جاده مفرغ نقش جدیدی را در ژئوپولتیک سیاسی و اقتصادی به نفع ایران در منطقه بازی خواهد کرد و باعث می‌شود سایه سنگین برخی ابزارهای سیاسی با توجه به روحیه کشورهای همجوار این شاهراه برداشته شود و نقش کلیدی و راهبردی جاده مفرغ نه تنها از کریدور راه ابریشم و ادویه کمتر نبوده است، بلکه به لحاظ تاریخی قدیم‌تر و امن‌تر است و بازارهای خاص خود را به لحاظ گردشگری و اقتصادی خواهد داشت و راهی برای صادر کردن فرهنگ به جوامع شرق و غرب از کانون مرکزی ایران به حساب می آید، این مسیر و راه تاریخی موضوع نقش واسط را از ایران برداشته و نقش کلیدی در تجارت جهانی را به ارمغان می‌آورد.
انتهای پیام/
نظر شما