رضا تربتی، کارشناس مسئول امور فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی در یادداشتی نوشت: گردشگری حیات وحش به عنوان یکی از شاخه‌های نوین گردشگری، به مسافرت‌هایی اطلاق می‌شود که هدف آن مشاهده و آشنایی با گونه‌های جانوری در زیستگاه‌های طبیعی‌شان است.

این نوع گردشگری نه تنها فرصتی برای لذت بردن از زیبایی‌های طبیعی و رفتارهای حیوانات فراهم می‌آورد، بلکه به حفظ محیط زیست و ترویج آگاهی‌های زیست‌محیطی نیز کمک می‌کند. با افزایش علاقه‌مندی به این حوزه، کشورهای مختلف به دنبال جذب گردشگران برای تجربه‌ای منحصر به فرد از حیات وحش هستند.

گردشگران در این سفرها می‌توانند از نزدیک با اکوسیستم‌های متنوع آشنا شوند، رفتارهای طبیعی حیوانات را مشاهده کنند و در عین حال به برنامه‌های حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار کمک کنند. در نتیجه، گردشگری حیات وحش نه تنها یک تجربه مفرح و آموزشی برای مسافران به ارمغان می‌آورد، بلکه به عنوان یک ابزار مؤثر برای حمایت از حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم‌های طبیعی نیز عمل می‌کند. 

گردشگری حیات وحش چیست؟

گردشگری را به طور کلی می‌توان مسافرت برای تفریح تعریف کرد. در سال‌های اخیر، گردشگری شاخه‌ها و انواع مختلفی پیدا کرده است که روز به روز بر رونق آن‌ها افزوده می‌شود. از میان بخش‌ها و زیرشاخه‌های مختلف حوزه گردشگری، این بار به سراغ شاخه «گردشگری حیات وحش» خواهیم رفت و در ادامه با مفهوم اصلی این حوزه بیشتر آشنا خواهیم شد.

 تعریف جامع گردشگری حیات وحش

گردشگری حیات وحش (Wildlife Tourism)، شاخه‌ای از گردشگری است که طیف بسیار گسترده‌ای دارد و اهداف بسیار زیادی را دنبال می‌کند. حمایت از حیوانات و آشنایی بیشتر با آن‌ها از هر نظر (که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به محل زندگی و نوع رفتار اشاره کرد)، سفر کردن برای دیدن حیوانات و آشنایی بیشتر با حیات وحش منطقه‌ای خاص و حتی عکسبرداری از حیوانات مختلف و به طور کلی هر چیزی که به سفر در راستای بررسی حیات وحش مربوط می‌شود، در این شاخه قرار می‌گیرد. همین عوامل باعث شده‌اند تا این حوزه از گردشگری بسیار وسیع و گسترده باشد.

 تعریف جامع گردشگری حیات وحش

گردشگری حیات وحش، به سفر به مناطقی اشاره دارد که هدف آن صرفاً بررسی گونه‌های جانوری و شناخت بیشتر اقلیم آن منطقه است. وجه صحیح گردشگری حیات وحش، مشاهده حیوانات و عکسبرداری از آن‌ها در حالت طبیعی خودشان است. گردشگری به این روش هم برای گردشگران مفرح و لذت‌بخش خواهد بود و هم به تحقق برنامه‌های حفاظت از محیط زیست و اکوتوریسم کمک خواهد کرد.

به بیان ساده‌تر، گردشگری حیات وحش را می‌توان «گردشگری به منظور دوستی با حیوانات و اکوسیستم» تعریف کرد. این حوزه از گردشگری با مشاهده رفتار طبیعی حیوانات و عادت‌های همیشگی‌شان انجام می‌شود. گردشگری حیات وحش در بسیاری از کشورها سهم بسیار مهم و بزرگی از گردشگری را به خود اختصاص داده است. برای مثال می‌توان به بسیاری از کشورهای آفریقایی و کشورهای آمریکای جنوبی، استرالیا، هند، کانادا، اندونزی، بنگلادش، مالزی، سریلانکا و مالدیو اشاره کرد. این حوزه از گردشگری توانسته به خوبی جای خود را میان گردشگران پیدا کند و با حوزه‌های شاخص گردشگری جهان هم راستا شود. بد نیست بدانید که امروزه گردشگری حیات وحش با فعالیت‌های خاص خود مانند «سافاری» و تورهای گردشگری ویژه، توانسته سودهای چند میلیون دلاری را برای کشورهای مختلف فراهم کند.

هنگامی که رفتار گردشگران با محیط زیست و حیات وحش را مورد بررسی قرار می‌دهیم، دو نوع رفتار متفاوت خودنمایی می‌کنند. نوع اول، رفتاری است که ضرر خاصی به حیوانات و محیط زیست وارد نکرده و ثبات طبیعت را بر هم نمی‌زند. فعالیت‌هایی از قبیل مشاهده حیوانات، عکسبرداری از آن‌ها و غذا دادن به آن‌ها، رفتارهایی هستند که در این دسته قرار می‌گیرند و مستقیماً به حوزه گردشگری حیات وحش تعلق دارند. اما در دسته دوم، فعالیت‌هایی را شاهد هستیم که گاهاً آسیب‌های جدی به طبیعت و حیوانات وارد کرده و مستقیماً یک تهدید جدی برای چرخه طبیعت به شمار می‌آیند. کارهایی مانند به دام انداختن یا کشتن حیوانات، شکار یا ماهی‌گیری در این دسته قرار دارند و با توجه به تعریفی که در ابتدا از گردشگری حیات وحش ارائه دادیم، مطمئناً این‌گونه فعالیت‌ها هیچ جایگاهی در این حوزه نداشته و این شاخه از گردشگری هیچ‌گاه فعالیت‌های مخرب را در بر نمی‌گیرد.

تخمین وسعت بازار جهانی گردشگری حیات وحش

طی یک برآورد، سالانه حدود ۱۲ میلیون سفر در حوزه گردشگری حیات وحش صورت می‌گیرد که تقریباً نصف این سفرها مربوط به قاره آفریقا است و آفریقای جنوبی، کنیا، تانزانیا و بوتسوانا برترین مقاصد این حوزه از گردشگری هستند. برخی کشورها یا نقاط مختلف کره زمین برای رونق وضعیت اقتصادی خود تا حد بسیار زیادی به گردشگری حیات وحش متکی هستند، اما بدون آن هم می‌توانند ادامه دهند. کشوری مانند کنیا مثال خوبی برای این مسئله خواهد بود. اما شرایط اقتصادی برخی مناطق زمین صرفاً به گردشگری حیات وحش وابسته است و اگر روزی قرار باشد که سود حاصل از این حوزه قطع شود، شرایط رونق دوباره اقتصادی برای آن نقطه تا حد بسیار زیادی غیرممکن خواهد شد. مناطقی چند در سرتاسر این کره خاکی شرایط این‌چنینی را دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مجموعه جزایر گالاپاگوس اشاره کرد که عامل اصلی سود مالی‌شان، گردشگری حیات وحش است.

در این میان کشورهای بسیاری وجود دارند که گردشگری حیات وحش برای آن‌ها تنها یک عامل سوددهی جانبی بوده و درآمد اصلی آن کشور محسوب نمی‌شود. به عنوان مثال، اخیراً تماشای وال‌ها در کشورهایی مانند نیوزیلند و آرژانتین رونق خوبی یافته و سود حاصل از این فعالیت کمک شایانی به کشورهای مذکور خواهد کرد.

ظرفیت رشد این حوزه گردشگری تا چه میزان است؟

میزان علاقه و محبوبیت این حوزه گردشگری روز به روز در حال افزایش است و این افزایش را می‌توان به راحتی از طریق رسانه‌ها متوجه شد. به عنوان مثال، شبکه نشنال جئوگرافی فعالیت‌های حوزه گردشگری حیات وحش را به نمایش گذاشته و باعث افزایش محبوبیت این حوزه از گردشگری در میان گردشگران شده است.

در نتیجه، یک راهنمای گردشگری خوب در زمینه حیات وحش می‌تواند دید بهتری را نسبت به محیط زیست به گردشگران نشان دهد. در نتیجه، گردشگران به خوبی با نیازهای محیط زیست خود و پیش‌زمینه‌های لازم برای بقای آن آشنا خواهند شد و پس از آن تلاش خواهند کرد تا رفتار خود نسبت به محیط زیست را در جهتی مثبت تغییر دهند (به عنوان مثال، در طبیعت آشغال نریزند) و تصمیمات اساسی در راستای حمایت از محیط زیست و حیات وحش بگیرند.

انتهای پیام/