مسعود رحمانی، رئیس اداره روابط عمومی و امور فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در یادداشتی نوشت:

صنایع‌دستی به عنوان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های فرهنگ و هنر هر جامعه، نه تنها نمایانگر ذوق و سلیقه مردم است، بلکه به عنوان یک منبع پایدار درآمد و اشتغال‌زایی نیز شناخته می‌شود. با توجه به نامگذاری سال ۱۴۰۳ به عنوان «سال تولید با مشارکت مردم»، در ماه‌های پایانی سال جاری، اهمیت این هنرها در تقویت اقتصاد خانواده و افزایش تولید ناخالص ملی بیش از پیش نمایان می‌شود.

صنایع‌دستی به ویژه در روستاها و مناطق کمتر توسعه‌یافته، به عنوان یک ابزار مؤثر برای افزایش درآمد خانواده‌ها، به ویژه زنان سرپرست خانوار، عمل می‌کند. این زنان با راه‌اندازی کارگاه‌های خانگی، می‌توانند مهارت‌های خود را به کار گرفته و محصولات صنایع دستی تولید کنند. این کارگاه‌ها نه تنها به آن‌ها استقلال مالی می‌بخشند، بلکه فرصتی برای ابراز خلاقیت و استعدادهای هنری‌شان نیز فراهم می‌آورند. با توجه به اینکه بسیاری از زنان در روستاها به دلایل فرهنگی و اجتماعی امکان ورود به بازار کار رسمی را ندارند، صنایع دستی می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای آن‌ها باشد.

تولید صنایع دستی در کارگاه‌های خانگی همچنین به تقویت اقتصاد محلی کمک می‌کند. این محصولات معمولاً با استفاده از مواد اولیه بومی و تکنیک‌های سنتی تولید می‌شوند که باعث حفظ هویت فرهنگی و تاریخی منطقه می‌شود. به علاوه، با فروش این محصولات در بازارهای محلی، منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی یا آنلاین، درآمد خانوارها افزایش یافته و چرخه اقتصادی در جامعه تقویت می‌شود.

نقش صنایع‌دستی در انتقال فرهنگ به اقصی نقاط جهان نیز بسیار حائز اهمیت است. هر محصول صنایع‌دستی نه تنها یک کالا، بلکه حامل داستان‌ها و سنت‌های فرهنگی است. این صنایع به نسل‌های آینده هویت و تاریخ فرهنگی را منتقل و از فراموشی آن جلوگیری می‌کند. با توجه به اینکه بسیاری از این هنرها نسل به نسل منتقل می‌شوند، حمایت از صنایع دستی به معنای حفظ و تداوم فرهنگ ملی است.

در فرصت باقی مانده از سال ۱۴۰۳ که بر مشارکت مردم در تولید تأکید شده است، دولت و نهادهای مربوطه باید با برنامه‌ریزی‌های مناسب از این صنایع حمایت کنند. برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای آموزش فنون مختلف صنایع دستی، ارائه تسهیلات مالی و تسهیل دسترسی به بازار فروش، می‌تواند به رونق این حوزه کمک شایانی کند. همچنین، ایجاد شبکه‌های توزیع مناسب برای فروش محصولات دستی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به افزایش کیفیت محصولات و دسترسی آسان‌تر مشتریان کمک کند.

هر چند در ماه‌های گذشته برگزاری نمایشگاه ملی صنایع‌دستی تا حدی به معرفی و فروش ظرفیت‌های هنری و صنایع‌دستی کشور کمک کرد اما این بسیار کمتر از اندازه بایسته است.

برای گسترش بحث در مورد صنایع‌دستی و نقش آن‌ها در اقتصاد و فرهنگ، می‌توان به چندین جنبه دیگر نیز اشاره کرد که به درک عمیق‌تری از اهمیت این حوزه کمک می‌کند:

۱. تنوع و غنای صنایع‌دستی

صنایع دستی در ایران به دلیل تنوع قومیت‌ها، اقلیم‌ها و فرهنگ‌های مختلف، بسیار غنی و متنوع هستند. از فرش‌های دستباف و سفالگری تا بافتنی‌ها و صنایع چوبی، هر یک از این هنرها نمایانگر تاریخ، جغرافیا و هویت فرهنگی منطقه‌ای خاص است. این تنوع می‌تواند به جذب گردشگران و علاقه‌مندان به فرهنگ‌های مختلف کمک کند و به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای جوامع محلی عمل کند.

۲. تأثیر بر اشتغال‌زایی

صنایع دستی به عنوان یک حوزه کارآفرینی، به ویژه در مناطق روستایی، می‌تواند به ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری کمک کند. با توجه به اینکه بسیاری از مشاغل صنایع دستی نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه کمتری دارند، افراد بیشتری می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند. همچنین، این صنایع به دلیل انعطاف‌پذیری در زمان و مکان کار، برای افرادی که ممکن است نتوانند در مشاغل تمام‌وقت شرکت کنند (مانند مادران خانه‌دار یا افراد دارای معلولیت) بسیار مناسب هستند.

۳. توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست

بسیاری از صنایع دستی از مواد اولیه طبیعی و بومی استفاده می‌کنند که به حفظ محیط زیست کمک می‌کند. این تولیدات معمولاً بدون آسیب به منابع طبیعی و با استفاده از تکنیک‌های سنتی انجام می‌شوند. بنابراین، حمایت از صنایع دستی نه تنها به رشد اقتصادی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به حفظ اکوسیستم‌ها و تنوع زیستی نیز یاری رساند.

۴. بازارهای آنلاین و جهانی

با پیشرفت فناوری و گسترش اینترنت، بازارهای آنلاین فرصت‌های جدیدی برای فروش محصولات صنایع دستی فراهم کرده‌اند. هنرمندان و تولیدکنندگان می‌توانند محصولات خود را به صورت مستقیم به مشتریان در سراسر جهان عرضه کنند. این امر نه تنها درآمد آن‌ها را افزایش می‌دهد بلکه باعث معرفی فرهنگ و هنر ایران به دنیا می‌شود.

۵. نقش دولت و نهادهای غیردولتی

دولت‌ها و نهادهای غیر دولتی می‌توانند با ایجاد برنامه‌های حمایتی، مشاوره‌های مالی و آموزشی، تسهیل دسترسی به بازارها و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های صنایع دستی، به رونق این صنعت کمک کنند. همچنین، ایجاد برندهای ملی برای محصولات صنایع دستی می‌تواند به افزایش اعتبار و ارزش افزوده این محصولات کمک کند.

۶. آموزش و انتقال مهارت‌ها

آموزش مهارت‌های صنایع دستی به نسل‌های جدید یکی از راه‌های مؤثر برای حفظ این هنرها است. برگزاری دوره‌های آموزشی در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی می‌تواند به جوانان انگیزه دهد تا به یادگیری این هنرها بپردازند و آن‌ها را ادامه دهند. همچنین، انتقال تجربیات هنرمندان قدیمی به جوان‌ترها می‌تواند باعث احیای تکنیک‌ها و روش‌های سنتی شود.

۷. تأثیر بر هویت فرهنگی

صنایع دستی علاوه بر جنبه اقتصادی، نقش بسزایی در تقویت هویت فرهنگی دارند. این محصولات نمادهایی از تاریخ، آداب و رسوم محلی هستند که می‌توانند احساس تعلق به یک جامعه را تقویت کنند. با حمایت از صنایع دستی، مردم می‌توانند ارتباط عمیق‌تری با فرهنگ خود برقرار کنند.

نتیجه‌گیری

با توجه به تمام جنبه‌های فوق، روشن است که صنایع دستی نه تنها یک بخش مهم از اقتصاد کشور هستند بلکه ابزاری برای حفظ فرهنگ و هویت ملی نیز محسوب می‌شوند. در سال ۱۴۰۳ که بر تولید با مشارکت مردم تأکید شده است، حمایت از این صنایع می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر برای تقویت اقتصاد محلی، ایجاد اشتغال و حفظ فرهنگ ایرانی عمل کند. با همکاری دولت، نهادهای خصوصی و جامعه، می‌توانیم آینده‌ای روشن‌تر برای صنایع دستی کشور رقم بزنیم.
 

انتهای پیام/