افشین باباحسینی کارشناس ارشد صنایع‌دستی لرستان در یادداشتی نوشت: صنایع دستی به عنوان بخشی مهم از فرهنگ و هنر کشور، نه تنها میراثی ارزشمند محسوب می‌شوند، بلکه توانسته و می‌تواند به عنوان منبعی پایدار برای درآمدزایی و ارزآوری غیر نفتی مورد توجه قرار گیرد. در شرایطی که اقتصاد بسیاری از کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه به ویژه کشورهای دارای منابع نفتی، با نوسانات قیمت نفت به علت بحران‌های مختلف سیاسی و اقتصادی مواجه است، توسعه صنایع دستی می‌تواند به عنوان راهکاری مؤثر و مطمئن برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و ایجاد تنوع در اقتصاد ملی عمل نماید. این جستار به بررسی نقش صنایع دستی در ارزآوری غیر نفتی و راهکارهای توسعه این بخش می‌پردازد.

اهمیت صنایع دستی در اقتصاد ملی

صنایع دستی به دلیل ماهیت فرهنگی و هنری و خواستگاه تمدنی و ریشه دار خود، همواره جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد و اشتغال داشته و دارد. این هنر- صنعت نه تنها باعث حفظ و ترویج و گسترش و رشد و نمو فرهنگ ملی و بومی شده، بلکه از طریق ایجاد اشتغال مولد و دیرپا و تولید محصولاتی خاص و منحصر به فرد، می‌تواند به رشد همگون اقتصادی وایستایی منابع داخلی کمک کند. در کشور عزیز خودمان ایران و سایر کشورهایی چون: چین و آسیای شرقی و هند و.... صنایع دستی به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدزایی و جذب گردشگر شناخته می‌شوند.

نقش صنایع دستی در ارزآوری غیر نفتی

صنایع دستی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد پاییین بودن هزینه‌های تولید و مواد اولیه در دسترس بودن راحت و عدم نیاز به دانش فنی خارجی، قابلیت صادرات به بازارهای جهانی را دارند. این محصولات که اغلب با استفاده از روش‌های سنتی تولید می‌شوند، می‌توانند علاوه بر نیاز کاربردی زندگی روزمره به عنوان کالاهایی لوکس و هنری (فاخر) در بازارهای بین‌المللی نیز عرضه شوند.

برخی از راه‌هایی که صنایع دستی می‌توانند به ارزآوری غیر نفتی کمک کنند عبارتند از:

صادرات محصولات صنایع دستی: فرش دستباف گلیم و جاجیم، سفال و سرامیک، شیشه‌گری و تراش، منبت و معرق و مشبک کاری چوب و فلز و سایر محصولات صنایع دستی می‌توانند به کشورهای دیگر صادر شده و ارزآوری کنند.

جذب گردشگران فرهنگی و زیست بومی: صنایع دستی می‌تواند با ایجاد رونق محلی و بومی به عنوان بخشی از جاذبه‌های فرهنگی بکر و خاص گردشگران زیادی را به کشور جذب کرده و از این طریق به اقتصاد ملی و محلی کمک کنند.

ایجاد برندهای ملی: با توسعه و معرفی برندهای ملی در حوزه صنایع دستی(آثار فاخر برجسته و منحصربفرد) می‌توان ضمن افزایش ارزش افزوده این محصولات نسبت به ایجاد برندهای فاخر و لوکس سهم بیشتری از بازارهای جهانی را به دست آورد.

چالش‌های پیش روی صنایع دستی

با وجود ظرفیت‌های بالای صنایع دستی در ارزآوری غیر نفتی، این بخش با چالش‌هایی نیز مواجه است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

عدم حمایت کافی از هنرمندان و تولیدکنندگان: بسیاری از هنرمندان صنایع دستی(بخصوص پیشکسوتان) به دلیل نبود حمایت‌های مالی و قانونی، عدم بازنشستگی، نبود مشوق‌های صادراتی رایگان، قادر به توسعه فعالیت‌های خود نیستند.

ضعف در بازاریابی و تبلیغات: نبود استراتژی‌های مؤثر و خاص برای بازاریابی بین‌المللی عدم تلاش برای رفع محدودیت‌های تجاری با سایر کشورها و نبود زیر ساخت‌های منسجم و مستحکم آنلاین باعث شده است که بسیاری از محصولات صنایع دستی کشور ناشناخته باقی بمانند.

رقابت با محصولات صنعتی: تولید محصولات صنعتی ارزان‌قیمت و تولید انبوه(کپی کاری) بخصوص توسط کشور چین، گاهی بازار محصولات صنایع دستی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

راهکارهای توسعه صنایع دستی برای ارزآوری غیر نفتی

برای بهره‌برداری از ظرفیت صنایع‌دستی در ارزآوری غیر نفتی، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:

حمایت دولت و بخش خصوصی: دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی بلند مدت و کم بهره، بیمه بازنشستگی و آموزش‌های رایگان تخصصی به خصصو در زمینه بازاریابی الکترونیکی و آنلاین هنرمندان، زمینه رشد این صنعت را فراهم کند.

توسعه زیرساخت‌های صادراتی: ایجاد مراکز تجاری، بازارچه‌های فروش موقت و دائم و نمایشگاه‌های فصلی و مناسبتی و شرکت در رویدادهای معتبربین‌المللی برای معرفی محصولات صنایع دستی به بازارهای جهانی.

بازاریابی و برندسازی: استفاده از ابزارهای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی(سوشیال مدیا) فعالان حوزه‌های تبلیغ و اطلاع‌رسانی، همکاری در بخش تولید محتوای چند رسانه‌ای و تولیدات ملی و محلی صوتی و تصویری برای معرفی و فروش محصولات صنایع دستی در سطح جهانی.

حفاظت از حقوق مالکیت فکری و معنوی: ثبت ملی و بین‌المللی طرح‌ها و برندهای معتبر برگزاری همایش‌های تخصصی و سمینارهای مرتبط با تولیدات فاخر و برجسته محصولات صنایع دستی برای جلوگیری از کپی، تقلید و سوءاستفاده سایرین باشد.

صنایع دستی به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از هویت ملی- فرهنگی و هنری هر جامعه، می‌تواند نقشی بسیار مهم و بی‌بدیل در ایجاد اشتغال و ارزآوری غیر نفتی ایفا کند. دقت و توجه به ظرفیت‌های بالای این صنعت، پایین بودن هزینه‌های تولید و مواد اولیه و عدم نیاز به دانش فنی خارجی آیتم‌های مؤثر و در دسترس بوده و لازم است بخش دولتی و خصوصی با همکاری یکدیگر، زمینه‌های لازم را برای توسعه هر چه بیشتر و بهتر صادرات محصولات صنایع دستی را فراهم کنند. در این صورت، صنایع دستی نه تنها به عنوان منبعی برای درآمدزایی، بلکه به عنوان ابزاری برای معرفی و صدور فرهنگ و هنر ملی- بومی به جهانیان عمل خواهد کرد.

انتهای پیام/