به گزارش میراث آریا، دکتر سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی استاد دانشکده گردشگری دانشگاه تهران یادداشتی تحت عنوان «مناطق آزاد تجاری؛ دریای فراموش شده اقتصاد» در اختیار میراث آریا قرار داده که متن کامل آن در ادامه می آید:

اصطلاح «منطقه آزاد» به طور مکرر در بحث‌ها و گزارش‌های خبری مختلف استفاده می‌شود، با این حال ممکن است معنای اصلی آن برای برخی از افرادی که با این مفهوم آشنا نیستند، گریزان باشد. یک اصطلاح مرتبط، “منطقه آزاد تجاری” لایه دیگری از پیچیدگی را اضافه می‌کند. اساساً، مناطق آزاد و مناطق آزاد تجاری، مناطق تعیین شده در داخل کشورها هستند که در آن فعالیت‌های تجاری تحت قوانین و مقررات متمایز انجام می‌شود و اغلب از معافیت از برخی قوانین گمرکی برخوردار هستند. این مناطق، خواه در مکان‌های بندری یا غیر بندری واقع شده باشند، از حفاظت ویژه برخوردار هستند و محیطی مساعد برای رشد کسب‌وکار ایجاد می‌کنند. مناطق آزاد تجاری، همانطور که در بسیاری از کشورها یافت می‌شود، فضایی را ایجاد می‌کنند که در آن شرکت‌ها می‌توانند با میزانی از خودمختاری به امور تجاری بپردازند و از شرایط منحصربه‌فردی که برای تشویق فعالیت‌های اقتصادی طراحی شده است، بهره‌مند شوند. قابل ذکر است که این مناطق تحت قوانین گمرکی خاصی قرار ندارند و به کسب و کارها فرآیند ساده تر و کارآمدتری برای انجام تجارت بین‌المللی ارائه می‌دهند. ویژگی‌ها و مزایای متمایز اعطا شده به مشاغلی که در مناطق آزاد تجاری فعالیت می‌کنند به افزایش سطح فعالیت تجاری کمک می‌کند. ایران دارای 15منطقه آزاد تجاری است که هر کدام موقعیت استراتژیک برای تسهیل توسعه اقتصادی دارند. این مناطق، که با مقررات و معافیت‌های خاص خود مشخص شده‌اند، به‌عنوان قطبی برای کسب‌وکارهایی عمل می‌کنند که به دنبال سرمایه‌گذاری از شرایط مطلوب ارائه شده در این مناطق تعیین‌شده هستند. متمایز بودن شرایط در مناطق آزاد تجاری منجر به افزایش چشمگیر سرمایه گذاری‌های تجاری می‌شود و آنها را به مکان‌های جذابی برای شرکت‌هایی تبدیل می‌کند که به دنبال رشد در یک محیط تجاری پویا و سودمند هستند.

مزایا و معایب مناطق آزاد تجاری

زمانی که از مناطق آزاد تجاری صحبت می‌شود، اغلب افراد درباره‌ مزایا و تأثیرات مثبت اقتصادی آن سخن می‌گویند. اگر قصد فعالیت اقتصادی در این مناطق آزاد تجاری را دارید، باید با یک دید همه جانبه به این مسئله نگاه کنید و علاوه بر امتیازات منطقه آزاد تجاری، مشکلات را هم در نظر بگیرید. در ایران 15 منطقه‌ آزاد تجاری وجود دارد که شرایط هر کدام از آن‌ها نسبت به دیگری ممکن است متفاوت باشد. اصلی‌ترین معایب و مزایای مناطق آزاد به شرح زیر است:

مزایای منطقه آزاد تجاری

• اصلی‌ترین و مهم‌ترین مزیت ایجاد کسب و کار در مناطق آزاد تجاری، مستثنی شدن از قوانین گمرکی است. 
• شرکت‌های ثبت شده در مناطق آزاد، تا 20 سال از پرداخت مالیات معاف هستند.
• تردد و اقامت اتباع خارجی در منطقه‌ آزاد تجاری آسان است.
• افراد می‌توانند به آسانی ارز و سرمایه‌ خود را به خارج از کشور یا سایر مناطق آزاد انتقال دهند.
• اشتغال نیروی کار ایرانی و خارجی در این مناطق از مقرراتی ساده پیروی می‌کند.
• در منطقه‌ آزاد، شما می‌توانید شرکت خود را با 100% مالکیت خارجی ثبت کنید. 
• تعرفه‌های خدمات و حمل و نقل در فرودگاه‌های مناطق آزاد تجاری کمتر است.

معایب منطقه آزاد تجاری

• در منطقه‌ آزاد تجاری، دستمزد کارگران متخصص و فنی از دستمزد کارگران عادی بالاتر است و این موضوع باعث بر هم خوردن توازن درآمد در مراکز صنعتی و خدماتی مناطق آزاد شده است.
• رانت و فساد اقتصادی از ناخوشایندترین مسائلی است که به وفور در مناطق آزاد دیده می‌شود.
• کالاهای لوکس و غیرضروری بسیاری از منطقه‌ آزاد وارد کشور می‌شود و اصلی‌ترین دلیل آن عدم شفافیت برخی از قوانین است.
• برخی از مناطق آزاد در ایران با وجود هزینه‌هایی که صرف پیشرفت آن‌ها شده است، از بسیاری امکانات محروم هستند.
• عدم کنترل و نظارت کافی بر ورود و خروج اجناس به منطقه‌ آزاد تجاری، موجب سوء استفاده‌ی قاچاقچی‌ها شده است.
• توانمندی بیشتر واردات نسبت به صادرات، از ضعف‌های اساسی دیده شده در منطقه‌ آزاد تجاری است. در پی بیشتر شدن واردات، ممکن است بازار کار در مناطق آزاد ضعیف شود.

معرفی مناطق آزاد ایران

منطقه آزاد ماکو:

منطقه آزاد ماکو در منتهی الیه شمال غربی کشور واقع شده و محدوده جغرافیایی ماکو، شوط، پلدشت و شهرستان مرزی بازرگان را در بر می‌گیرد. این منطقه با احتساب حدود ۷۵ درصد از مناطق آزاد کشور، در مجاورت ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان قرار دارد. منطقه آزاد ماکو با امتداد ۱۴۰ کیلومتر در امتداد جمهوری آذربایجان و ۱۳۰ کیلومتر در امتداد ترکیه، موقعیت محوری در نقشه تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است.

این پهنه با مساحت ۳۸۶ هزار هکتار شامل سه شهرستان، شش شهر، شش بخش، ۱۳ دهستان و ۲۶۱ آبادی با جمعیتی بالغ بر ۱۹۲۶۰۳ نفر می باشد. با وجود اینکه تنها ۰.۲۴ درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد، ۵.۹ درصد از جمعیت استان آذربایجان غربی را تشکیل می‌دهد. فراتر از اهمیت اقتصادی، منطقه آزاد ماکو دارای زیبایی طبیعی است که به جذابیت آن در مقیاس ملی و جهانی کمک می‌کند.

این منطقه که به لحاظ استراتژیک در مسیر تجاری بین چین و اروپا قرار دارد، نقش مهمی‌در تسهیل مبادلات تجاری ایفا می‌کند. موقعیت آن در امتداد کریدور شرق-غرب، که از طریق راه‌آهن و مسیرهای ترانزیت جاده‌ای به اروپا متصل است، آن را به عنوان یک مرکز کلیدی برای فعالیت‌های مرز زمینی تجاری و مسافری قرار می‌دهد. منطقه آزاد ماکو با حجم قابل توجه تجارت سالانه بیش از ۱۰۰۰ میلیارد دلار، این پتانسیل را دارد که نه تنها بر پویایی تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیر بگذارد، بلکه ارزش قابل توجهی نیز به آن بیافزاید.

عوامل متعددی به جذابیت منطقه آزاد ماکو برای فعالیت‌های سرمایه گذاری و تولیدی کمک می‌کند. حضور راه آهن تبریز- قارس، فرودگاه بین‌المللی ماکو، بزرگراه سردار سلیمانی، دهکده لجستیکی منطقه آزاد ماکو و تعداد قابل توجهی از مالکان ناوگان و شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی و داخلی، قابلیت حمل و نقل آن را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، این منطقه از خط لوله گاز صادراتی، دسترسی به منابع انرژی مقرون به صرفه، نیروی کار ماهر، و معافیت‌های مالیاتی و گمرکی بهره می برد.

همگرایی این شرایط مساعد، منطقه آزاد ماکو را به عنوان مقصدی منحصر به فرد و جذاب برای سرمایه گذاران و کسب و کارها قرار می‌دهد. پتانسیل آن برای کاهش هزینه و زمان ترازیت کالا همراه با موقعیت استراتژیک و زیرساخت‌های توسعه یافته، آن را به عنوان یک بازیگر محوری در شبکه تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی قرار می‌دهد. علاوه بر این، منطقه آزاد ماکو این ظرفیت را دارد که به یک مرکز پویا برای فعالیت‌های لجستیک، تولید و صادرات تبدیل شود و نقش خود را در زنجیره تولید و عرضه جهانی تقویت کند.

منطقه آزاد انزلی:

منطقه آزاد انزلی که در سال ۱۳۸۴ در شهرستان بندر انزلی در استان گیلان تأسیس شد، به عنوان یکی از «هفت منطقه آزاد» برجسته ایران است که از نظر استراتژیک با اهداف اقتصادی کشور همسو است. منطقه آزاد انزلی که در نواحی شمالی ایران، در امتداد دریای خزر جنوبی قرار گرفته و در کریدور شمال به جنوب قرار گرفته است، دارای مزایای قانونی فراوانی است که محیطی مساعد برای رشد اقتصادی و تجارت بین‌المللی ایجاد می‌کند.

مزایای حقوقی منطقه آزاد انزلی:

• آزادی سرمایه: ورود و خروج نامحدود سرمایه، ایجاد یک محیط مالی انعطاف پذیر برای کسب و کارها.
• سرمایه گذاری خارجی: آزادی مشارکت در سرمایه گذاری خارجی تا ۱۰۰٪، تشویق همکاری بین‌المللی و مشارکت تجاری.
• حفاظت از سرمایه: تضمین کامل سرمایه‌های خارجی و سود حاصل از آنها، ایجاد اطمینان در سرمایه گذاران.
• معافیت مالیاتی: یک دوره معافیت مالیاتی قابل توجه ۱۵ ساله، که بیشتر به ۲۰ سال افزایش یافته است و مزایای مالی را برای مشاغل فعال در منطقه ارائه می‌دهد.
• معافیت از عوارض گمرکی: معافیتاز حقوق گمرکی و سود بازرگانی برای واردات مواد اولیه، واردات ماشین آلاتو واردات قطعات یدکی برای تولیدکنندگان منطقه که باعث ارتقای تولید داخلی می شود.
• معافیت ورود کالا: معافیت گمرکی برای ورود کالاهای تولید شده در منطقه آزاد به کشور تا سقف ارزش افزوده تسهیل دسترسی به بازار.
• ترانزیت و صادرات مجدد: آزادی ترانزیت و صادرات مجدد کالا بدون محدودیت، که نقش منطقه را در تجارت بین‌المللی افزایش می‌دهد.
• مشارکت در سرمایه گذاری: مشارکت سرمایه گذاری داخلی و خارجی تشویق می شود و محیط کسب و کار متنوع و پویا را تقویت می‌کند.
• معافیت گمرکی کالاهای محلی: معافیت گمرکی برای کالاهای تولید شده در منطقه ورودی به کشور که موجب ارتقای صنایع داخلی می شود.
• حقوق گمرکی و ورود بدون بهره: امکان ورود کالا بدون پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی در داخل منطقه و کاهش هزینه‌های عملیاتی.
• ورود بدون ویزا: امکان ورود اتباع خارجی از طریق مبادی ورودی و خروجی مجاز بدون نیاز به روادید قبلی و تسهیل تعاملات تجاری بین‌المللی.
• معاملات زمین: امکان فروش و اجاره زمین به سرمایه گذاران داخلی و اجاره زمین به سرمایه گذاران خارجی، ایجاد انعطاف پذیری در معاملات ملک.
• مقررات ویژه استخدامی: اجرای مقررات خاص استخدامی‌در منطقه، ایجاد فضای کاری منحصر به فرد.

منطقه آزاد اروند:

 منطقه آزاد اروند با وسعت ۳۷۴۰۰ هکتار به عنوان یکی از برترین مناطق تجاری و صنعتی ایران است که موقعیت استراتژیکی در جنوب غربی استان خوزستان در جزیره مینو دارد. این نیروگاه اقتصادی در پیشبرد توسعه منطقه‌ای، بالا بردن سطح درآمد ساکنان محلی، و جایگاه برجسته منطقه در صحنه جهانی نقش بسزایی دارد.

ویژگی‌ها و مزایای کلیدی منطقه آزاد اروند:

• آهنربای سرمایه گذاری: این منطقه ثابت کرده است که آهنربایی برای سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی است و باعث رشد و توسعه اقتصادی می شود.
• تقویت صادرات: موقعیت استراتژیک و شرایط مساعد آن به افزایش قابل توجه صادرات کمک می‌کند و باعث نشاط اقتصادی می شود.
• بهبود سطوح درآمد: ایجاد منطقه آزاد اروند با بهبود کلی سطح درآمد ساکنان منطقه ارتباط دارد.
• دسترسی به بازار جهانی: این منطقه دسترسی آسان به بازارهای جهانی برای کالاهای تولیدی را تسهیل می‌کند و رقابت سالم را در صحنه بین‌المللی ترویج می‌کند.
• جاذبه گردشگری: منطقه آزاد اروند فراتر از تاثیر اقتصادی، به جاذبه ای برای گردشگران و مسافران تبدیل شده است و به هجوم عمومی گردشگران به استان خوزستان کمک می‌کند.
• کاتالیزور اقتصادی: موج گردشگری نه تنها اقتصاد محلی را تقویت می‌کند، بلکه به عنوان یک کاتالیزور برای افزایش تجارت و سرمایه گذاری در منطقه عمل می‌کند.
• موقعیت استراتژیک: منطقه آزاد اروند با قرار گرفتن در جنوب غربی استان خوزستان، نقشی محوری در چشم انداز تجاری و صنعتی ایران دارد.
• همسویی ماموریت: ایجاد منطقه با اهداف کلی از جمله پیشبرد توسعه منطقه‌ای، جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و تقویت صادرات همسو است.
• مرکز توزیع جهانی: یکی از جنبه‌های اصلی ماموریت آن تسهیل توزیع جهانی کالاهای تولیدی، ایجاد مزیت رقابتی در بازار بین‌المللی است.
• شبکه حمل و نقل: مرزهای زمینی و هوایی گسترده ایران به همراه مرز شلمچه در استان خوزستان و فرودگاه‌های بین‌المللی مانند فرودگاه آبادان، ارتباط این منطقه را به نمایش می گذارد.
• حمل ونقل جامع: استان خوزستان دارای شبکه حمل و نقل جامعی است که مسیرهای زمینی، هوایی، دریایی و ریلی را در بر می گیرد و اهمیت استراتژیک آن را به ویژه در فعالیت‌های ترانزیتی افزایش می‌دهد.

در پایان، منطقه آزاد اروند نه تنها به عنوان یک نیروگاه اقتصادی، بلکه به عنوان یک محرک چند وجهی توسعه منطقه‌ای، گردشگری و یکپارچگی بازارهای جهانی مطرح می شود. موقعیت استراتژیک آن، همراه با تعهد به تقویت سرمایه گذاری و تجارت، آن را به عنوان سنگ بنای چشم انداز اقتصادی ایران قرار می‌دهد و به برجستگی این کشور در عرصه بین‌المللی کمک می‌کند.

منطقه آزاد چابهار:

منطقه آزاد چابهار به عنوان یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین بنادر اقیانوسی ایران، در خارج از تنگه هرمز و به لحاظ استراتژیک در یک چهارراه جهانی قرار دارد. ویژگی‌های منحصر به فرد آن از جمله بندر بودن، منطقه آزاد بودن و اتصال آن به اقیانوس هند، آن را به قطبی محوری برای تجارت و حمل و نقل به جنوب شرق کشور و سواحل مکران تبدیل کرده است.

ویژگی‌های کلیدی بندر چابهار:

• موقعیت استراتژیک جهانی: موقعیت استراتژیک چابهار در امتداد دریای عمان و دسترسی مستقیم آن به آب‌های آزاد بین‌المللی، آن را به عنوان یک چهارراه جهانی تبدیل کرده و به توسعه تجارت و حمل‌ونقل کمک می‌کند.
• کوتاه ترین فاصله تا مسیر کشتیرانی: چابهار در کمترین فاصله تا مسیر کشتیرانی خارج از تنگه هرمز قرار دارد و یک دروازه مناسب برای تجارت ارائه می‌دهد که زمان حمل و نقل را به حداقل می رساند.
• نزدیکی به افغانستان و پاکستان: فاصله زمینی کم چابهار تا مرزهای افغانستان و پاکستان اهمیت منطقه‌ای آن را افزایش داده و ارتباطات تجاری کارآمد را تسهیل می‌کند.
• سرمایه گذاری در زیرساخت: سرمایه گذاری‌های قابل توجه از دو بخش دولتی و خصوصی در زیرساخت‌ها و تجهیزات بندری فرصت بی نظیری را برای سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف از جمله پتروشیمی، فولاد، پالایشگاه‌ها و واحدهای تولیدی بازار پسند ایجاد می‌کند.
• فرصت‌های اقتصادی متنوع: موقعیت استراتژیک چابهار منجر به ایجاد فرصت‌های اقتصادی قابل توجهی در پتروشیمی، فولاد، پالایشگاه‌ها و سایر واحدهای تولیدی شده است که به تولید، صادرات و اشتغال‌زایی کمک می‌کند.
• هاب ترانزیتی و حمل و نقل: بندر چابهار با برخورداری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های لازم، پتانسیل تبدیل شدن به یک بندر تجاری محوری به ویژه در ترانزیت و حمل و نقل کالا در داخل ایران را دارد.
• ارتباط بین‌المللی: دسترسی چابهار به آب‌های آزاد بین‌المللی، برجستگی آن را در مبادلات ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس، اقیانوس هند، کشورهای عضو آیورا ایجاد می‌کند و جابه‌جایی کالا و مسافر به آسیای مرکزی و افغانستان را تسهیل می‌کند.
• کریدور شمال – جنوب: چابهار به عنوان بزرگترین بندر اقیانوسی ایران، نقش حیاتی در ترانزیتریال ترانشیپ، و حمل و نقل کالا در کریدور شمال – جنوب دارد و به توسعه اقتصادی در بخش‌های مختلف کمک می‌کند.
• دو بندر بزرگ: چابهار در حال حاضر دارای دو بندر مهم شهید بهشتی و شهید کلانتری است که هر دو نقش مهمی‌در صادرات و واردات کالا ایفا کرده‌اند و مقاومت خود را در طول دوره‌های درگیری و پس از آن نشان می‌دهند.
• زیرساخت بندری: بندر شهید بهشتی دارای پنج اسکله با مساحت وسیع، فضاهای بارانداز و انبارها است. بندر شهید کلانتری مجهز به پنج اسکله شامل اسکله چند منظوره و اسکله کالاهای عمومی ظرفیت این بندر را بیش از پیش ارتقا می‌دهد.

به طور خلاصه، جایگاه چابهار به عنوان بزرگترین بندر اقیانوسی ایران، همراه با موقعیت استراتژیک، زیرساخت‌های قوی و فرصت‌های اقتصادی متنوع، آن را به عنوان یک بازیگر کلیدی در تجارت و حمل و نقل بین‌المللی قرار داده و به رشد و توسعه اقتصادی منطقه و کشور کمک می‌کند.

منطقه آزاد ارس:

منطقه آزاد ارس با ریشه‌های تاریخی به قرن پنجم قبل از میلاد مسیح با ایجاد منطقه آزاد ارس به قطب اقتصادی قابل توجهی تبدیل شده است. مناطق آزاد مانند ارس به دلیل فرصت‌های تجاری بی‌شمار و مزایای گوناگونی که ارائه می‌دهند، برای صاحبان صنایع، تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان جذابیت بالایی پیدا کرده است.

شرکت بازرگانی تجارت جویان در منطقه آزاد ارس به صورت مستمر به بازرگانان در زمینه صادرات، واردات و ترخیص کالا از گمرک خدمات ارائه می‌کند. این منطقه آزاد تجاری در ۱۳۵ کیلومتری تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی، پنج بخش مجزا شامل نوردوز، پارس آباد، اصلاندوز و خمارلو را در بر می گیرد که با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان هم مرز است.

ویژگی‌های کلیدی منطقه آزاد ارس:

• موقعیت استراتژیک: مجاورت با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان، منطقه آزاد ارس را به قطبی حیاتی برای تجارت فرامرزی تبدیل کرده است.
• گمرک جلفا: حضور گمرک جلفا در محدوده منطقه آزاد، فعالیت‌های تجاری گسترده را تسهیل می‌کند و به نشاط اقتصادی منطقه کمک می‌کند.
• معافیت از عوارض گمرکی: مزیت قابل توجه منطقه آزاد ارس عدم پرداخت عوارض گمرکی است که آن را به مقصدی بسیار جذاب برای تجار تبدیل کرده است. از نظر اهمیت در بین مناطق آزاد کشور بعد از کیش رتبه دوم را دارد.
• واردات خودروهای خارجی: یکی از ویژگی‌های قابل توجه، امکان واردات خودروهای خارجی بدون پرداخت عوارض گمرکی است که زمینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای خرید خودرو فراهم می‌کند.

مزایای منطقه آزاد ارس:

• نزدیکی به بازار: نزدیکی منطقه آزاد ارس به بازار کشورهای مشترک المنافع (CIS) جذابیت آن را برای تجارت بین‌المللی افزایش می‌دهد.
• دسترسی به راه آهن: این منطقه از دسترسی به خطوط راه آهن سراسری ایران و شوروی سابق سود می برد و حمل و نقل کارآمد را تسهیل می‌کند.
• اتصال به فرودگاه: نزدیکی به فرودگاه تبریز قابلیت‌های لجستیکی را افزایش می‌دهد و به کارایی عملیات تجاری کمک می‌کند.
• شبکه ترانزیت و حمل و نقل: منطقه آزاد ارس به خوبی با شبکه ترانزیت و حمل و نقل ملی ارتباط دارد و اهمیت استراتژیک آن را تقویت می‌کند.
• فرصت‌های گردشگری: آب و هوای مناسب منطقه و مجاورت با جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی شرایطی را برای جذب توریسم و ​​گردشگران ایجاد می‌کند.

در پایان، اهمیت تاریخی منطقه آزاد ارس به همراه موقعیت استراتژیک، مزایای گمرکی و فرصت‌های اقتصادی متنوع، آن را به عنوان یک بازیگر کلیدی در تقویت تجارت، سرمایه گذاری و رشد اقتصادی در منطقه و فراتر از آن قرار می‌دهد.

منطقه آزاد قشم:

گمرک منطقه آزاد قشم با اتصال به پنجره واحد تجارت فرا مرزی گام مهمی‌در جهت ارتقای فرآیندهای تجاری خود برداشته است. عضو مسئول هیات مدیره و معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد قشم از آغاز اصلاحات و به روز رسانی سیستم در این سازمان خبر داد. هدف این حرکت استراتژیک بهینه‌سازی شرایط و ساده‌سازی فرآیند جذب سرمایه‌گذار و در نهایت رشد و توسعه اقتصادی است.

ویژگی‌های کلیدی جزیره قشم:

• موقعیت استراتژیک: جزیره قشم از نظر استراتژیک در کریدور تجاری کشورهای جنوبی خلیج فارس قرار دارد. این کشور به عنوان یک مرکز مرکزی در مثلث همکاری‌های تجاری مشترک بین ایران، امارات و عمان عمل می‌کند.
• پتانسیل بندر تجاری بین‌المللی: جزیره قشم به دلیل نزدیکی به بازارهای آسیای مرکزی، شبه قاره هند و اروپا، این پتانسیل را دارد که به یک بندر تجاری بین‌المللی در کریدور شمال-جنوب تبدیل شود. به عنوان پلی برای گسترش تجارت جهانی عمل می‌کند.
• خصوصیات جغرافیایی: جزیره قشم به عنوان بزرگترین خشکی ایران، حدود ۱۳۵ کیلومتر از دهانه تنگه هرمز امتداد دارد و از مقابل بندرعباس شروع شده و به سمت غرب به بندر لنگ در سرزمین اصلی می رسد.
• عرض و طول: حداکثر عرض جزیره از بندر لافت در شمال تا روستای شیب دراز حدود ۴۰ کیلومتر و کمترین عرض آن از بندر صیادی سلخ در جنوب تا روستای طبل ۹.۴ کیلومتر است. در شمال.

اهداف منطقه آزاد قشم:

• آزادسازی فعالیت‌های اقتصادی: منطقه آزاد قشم با هدف رهایی فعالیت‌های اقتصادی از محدودیت‌های قانونی و مقررات پیچیده اقتصاد دولتی و پیوند تدریجی اقتصاد ملی با بازارهای بین‌المللی است.
• گسترش بازار جهانی: این منطقه بر گسترش بازارهای صادراتی و بهبود مدیریت شرکت از طریق ایجاد و توسعه صنایع و خوشه‌های صنعتی تمرکز دارد.
• تشکیل شبکه تامین مواد: منطقه آزاد قشم در صدد تشکیل و ایجاد شبکه تامین مواد برای رفع نیازهای منطقه است.
• استفاده از فناوری‌های پیشرفته: هدف دیگر استفاده از فناوری‌های پیشرفته و به روز دنیا در زمینه‌های مختلف صنعت، تجارت و مدیریت است.

تحقق اهداف ثانویه:

• افزایش درآمد ارزی: اجرای اهداف منطقه آزاد قشم موجب افزایش درآمد ارزی کشور می شود.
• توسعه صنعتی: هدف این منطقه کمک به توسعه صنعتی کشور با ایجاد زنجیره‌های فناوری جدید است.
• تقویت قدرت سیاسی: منطقه آزاد قشم به دنبال ارتقای قدرت سیاسی کشور در سطح منطقه و بین‌المللی است.
• ایجاد شغل و توسعه فرهنگی اجتماعی: اهداف نیز شامل گسترش ظرفیت‌های اشتغال، توسعه اجتماعی-فرهنگی جزیره و بهبود موقعیت منطقه است.

امتیازات و مزایا:

بهره برداری جزیره قشم از مناطق ساحلی برای حمل و نقل مستقیم و غیرمستقیم کالا، قرار گرفتن آن در مسیر کشتیرانی بین‌المللی و برخورداری از سواحل عمیق و امکانات بالقوه، امتیازات ویژه ای را به همراه دارد. این مزیت‌ها نقش تعیین کننده‌ای در چشم انداز و استراتژی توسعه تجاری- صنعتی کشور دارند.

منطقه آزاد کیش:

منطقه آزاد تجاری- صنعتی در استان هرمزگان یک قطب اقتصادی برجسته در میان هفت منطقه آزاد ایران است. منطقه آزاد کیش که توسط سازمانی تحت مدیریت شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی اداره می شود، جزیره کیش را به همراه جزایر هندرابی، بیگ فار و فارور کوچک در بر می گیرد.

ویژگی‌های کلیدی منطقه آزاد کیش:

• اهمیت تاریخی: کیش، اولین منطقه آزاد ایران، دارای شهرت تاریخی به عنوان مرکز ارتباطات تجاری بین هند، ایران و بین النهرین است. تجارت آن از نظر تاریخی حول مروارید متمرکز بود.
• خصوصیات جغرافیایی: جزیره کیش بیضی شکل به طول ۱۵ کیلومتر، عرض ۷ کیلومتر و تقریباً ۹۱ کیلومتر مربع را در بر می گیرد و آن را بعد از قشم دومین جزیره بزرگ خلیج فارس می‌کند.
• سرگرمی و گردشگری: جزیره کیش به دلیل داشتن امکانات تفریحی شهرت دارد و آن را به مقصد اصلی گردشگران ایرانی تبدیل کرده است. جاذبه‌های این جزیره به میزان قابل توجهی به محبوبیت آن کمک می‌کند.
• موقعیت و اتصال: منطقه آزاد کیش در ۱۸ کیلومتری سواحل جنوبی ایران قرار دارد و عمدتاً از طریق هوایی ارتباط خوبی دارد. فرودگاه بین‌المللی کیش به عنوان یک مرکز اصلی حمل و نقل عمل می‌کند و پروازهای داخلی و خارجی را تسهیل می‌کند.
• اتصال دریایی: بندر کیش حرکت و ورود روزانه کشتی‌های متعدد به سه مقصد بندر چارک، بندر آفتاب و بندرلنگه را تسهیل می‌کند و ارتباط دریایی را تقویت می‌کند.
• ترخیص کالا: ترخیص کالا از منطقه آزاد کیش برای تجار و بازرگانان امری حیاتی است. این منطقه تحت قوانین و مقررات ویژه برای واردات و صادرات کالا عمل می‌کند و تجارت بین‌المللی را آسان تر و مقرون به صرفه می‌کند.

فرآیندهای مربوط به ترخیص کالا:

• عوارض گمرکی: فرآیند ترخیص شامل پرداخت حقوق گمرکی، مالیات و سایر هزینه‌های مرتبط ضروری برای تجارت بین‌المللی است.
• رویه‌های واردات و صادرات: تکمیل مراحل مورد نیاز برای واردات یا صادرات کالا مستلزم رعایت مقررات خاص است و این فرآیند تحت تأثیر تغییرات سیاسی و اقتصادی است.
• ممنوعیت‌ها و مجوزها: مقررات مربوط به ترخیص کالا ممکن است بر اساس شرایط سیاسی و اقتصادی تغییر کند. آگاهی از ممنوعیت‌ها و مجوزهای مورد نیاز برای ترخیص موفقیت آمیز ضروری است.
• بخشنامه‌ها و مراجع: تجار قبل از واردات یا صادرات باید به بخشنامه‌های صادر شده از سوی سازمان‌ها و مراجع ذیربط مراجعه کنند تا از آخرین مقررات مطلع شوند.
• مشاوران و شرکت‌های گمرکی: کمک گرفتن از مشاوران و شرکت‌های گمرکی مانند تجارت جویان، می‌تواند پشتیبانی ارزنده‌ای در جهت‌یابی رویه‌های پیچیده گمرکی و ترخیص کالا باشد.
• کارشناسان ترخیص کالا از گمرکات: همکاری با کارشناسان گمرکی آشنا به فرآیندهای منطقه آزاد کیش، ترخیص کالاها را بدون مشکل و مطابق با شرایط تضمین می‌کند.

در خاتمه، منطقه آزاد تجاری-صنعتی کیش به عنوان یک مرکز اقتصادی پویا، جذب گردشگر و تسهیل تجارت بین‌المللی است. موقعیت استراتژیک، زیرساخت‌های حمل و نقل به خوبی توسعه یافته و مقررات اقتصادی خاص به اهمیت آن در چشم انداز تجاری ایران کمک می‌کند. کسب و کارها می توانند از مزیت‌های منحصر به فرد منطقه آزاد کیش بهره مند شوند، به ویژه با راهنمایی کارشناسان و با رعایت آخرین مقررات.

مشکلات و ضعف­های جزیره کیش:

1. 1. عدم وجود جزایر مصنوعی در جزیره کیش به یکی از ضعف‌های این جزیره تبدیل شده است. با توجه به افزایش سطح دریا و رشد سریع جمعیت، احتمال کمبود زمین در سال‌های آینده بسیار بالا است. پیشرفت و توسعه در زمینه ی ساخت و ساز، سناریوی جهان امروز را تغییر داده است. جزیره مصنوعی نه تنها راه حل مناسبی جهت مرتفع کردن این بحران است، بلکه یکی از زیرساخت‌های مهمی است که تاثیرات زیادی بر سطح اقتصاد، گردشگری و پیشرفت صنعتی کشورها دارد. یک جزیره مصنوعی منطقه‌ای احاطه شده توسط آب است که به طور مصنوعی توسط نیروی انسانی و با استفاده از فناوریهای پیشرفته و ماشین آلات ساخته میشود؛ نمونه‌های این جزایر در جهان شامل: جزیره جورونگ سنگاپور، جزیره مصنوعی اودایبا در مرکز توکیو، جزیره مصنوعی موز (Banana) در ساحل ایکویی، در شهر لاگوس پایتخت نیجریه، جزیره مصنوعی هلند نو در مرکز شهر سنت پترزبورگ روسیه.
   2. کمبود فرصت‌های آموزشی و کارگاه‌های کاربردی در جزیره کیش از دیگر ضعف‌های این منطقه است. گسترش بین‌المللی آموزش عالی در دهه‌های اخیر با افزایش سریع تعداد پردیس‌های شعب بین‌المللی در صحنه تشدید شده است. گسترش دانشگاه‌ها به طور مثبت با رشد اقتصادی منطقه‌ای بالاتر همراه است. بنابراین درک چگونگی گسترش دانشگاه‌ها در سطح بین‌المللی از اهمیت اجتماعی و اقتصادی برخوردار است. از یک سو، دانشگاه‌ها می‌توانند با افتتاح شرکت‌های تابعه جدید (حاشیه گسترده) در سطح بین‌المللی گسترش پیدا کنند. جزیره کیش منطقه­ای مناسب جهت ایجاد نمایندگی از چند دانشگاه معتبر در سطح جهان و رقابت با دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس است.
   3. کمبود زیرساخت‌های لازم برای برگزاری مسابقات جهانی در جزیره کیش، مشابه مشکلاتی است که بسیاری از کشورهای در حال توسعه با آن مواجه هستند. این کمبودها شامل نبود ورزشگاه‌های استاندارد بین‌المللی، کمبود امکانات حمل‌ونقل عمومی کارآمد، عدم وجود هتل‌ها و اقامتگاه‌های کافی و با کیفیت برای پذیرایی از تعداد زیاد تماشاگران، و همچنین نیاز به زیرساخت‌های فناوری پیشرفته برای ارتباطات و خدمات دیجیتال است. برای مثال، قطر برای برگزاری جام جهانی 2022، پروژه‌های بزرگ عمرانی از جمله ساخت ورزشگاه‌های جدید و سیستم حمل‌ونقل عمومی مدرن را راه‌اندازی کرد. در حالی که جزیره کیش برای میزبانی چنین رویدادهایی به‌ویژه از نظر امکانات اقامتی و حمل‌ونقل نیاز به سرمایه‌گذاری و توسعه بیشتر دارد.
   4. جذب منابع مالی داخلی جزیره کیش از بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس، جنوب آسیا، هند، پاکستان، بنگلادش و آفریقا، یکی از چالش‌های مهم برای توسعه اقتصادی این منطقه است. برای تحقق این هدف، نیاز به ایجاد بستری مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی، تسهیل قوانین و مقررات مالی، و ارتقاء موقعیت جزیره کیش به‌عنوان یک مرکز تجاری و مالی معتبر وجود دارد. به‌عنوان مثال، کشورهایی مانند امارات با ایجاد مناطق آزاد تجاری و ارائه مشوق‌های مالی موفق به جذب سرمایه‌گذاران از کشورهای مختلف شده‌اند. برای جزیره کیش نیز می‌توان با توجه به موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های اقتصادی، با ارائه مشوق‌های مالی و تسهیلات ویژه، بازارهای جدیدی را از کشورهای حاشیه خلیج فارس و جنوب آسیا جذب کرد.
   5. عدم وجود بانک‌های خارجی، شرکت‌های بیمه خارجی و برندهای بین‌المللی در جزیره کیش، یکی از چالش‌های اصلی در جذب سرمایه‌گذاری و توسعه تجارت بین‌المللی است. این موضوع می‌تواند باعث محدودیت در دسترسی به خدمات مالی و بیمه‌ای با استانداردهای جهانی و همچنین کاهش رقابت‌پذیری در بازار کیش شود. برای مثال، بسیاری از کشورهای دیگر مانند امارات و قطر با جذب بانک‌ها و شرکت‌های بیمه بزرگ جهانی توانسته‌اند زیرساخت‌های مالی و تجاری خود را تقویت کنند و به‌عنوان قطب‌های تجاری منطقه‌ای شناخته شوند. در حالی که در جزیره کیش، نبود این نهادها باعث می‌شود که کسب‌وکارها برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی با دشواری روبرو شوند و به‌طور کلی از ورود برندهای بین‌المللی به بازار کیش جلوگیری می‌کند.
   6. عدم وجودهاب عرضه محصولات کشاورزی برای کشورهایی مانند روسیه و قزاقستان در بازار کیش، یک فرصت از دست رفته برای بهره‌برداری از بازارهای بزرگ این کشورها است. این مشکل موجب می‌شود که تولیدکنندگان و تجار ایرانی نتوانند به‌طور مؤثر محصولات کشاورزی خود را به این بازارها صادر کنند و از طرفی، کشورهای هدف نیز دسترسی راحت و سریع به محصولات کشاورزی ایران نداشته باشند. برای مثال، امارات با ایجادهاب‌های تجاری و لجستیکی، توانسته است محصولات کشاورزی را به‌طور مؤثر به کشورهای آسیای میانه و شرق اروپا صادر کند. در حالی که جزیره کیش می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انبارداری سرد، و ایجاد پلتفرم‌های تجاری و بازارهای بین‌المللی، به‌عنوان‌هاب عرضه محصولات کشاورزی برای روسیه و قزاقستان عمل کند.
   7. اجرای قوانین و اعمال محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی سرزمین اصلی، به‌ویژه در موضوعاتی مانند حجاب، در منطقه آزاد کیش یکی از چالش‌های مهم است. منطقه آزاد کیش به‌عنوان یک مقصد گردشگری و تجاری با جذب توریست‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی از فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف، نیازمند یک رویکرد خاص در مدیریت این مسائل است. اعمال قوانین مشابه سرزمین اصلی، ممکن است موجب محدودیت در جذب گردشگران خارجی، به‌ویژه از کشورهای با فرهنگ‌های متفاوت، شود. برای مثال، در کشورهایی مانند امارات(دبی)، قوانین حجاب و محدودیت‌های اجتماعی کمتر سخت‌گیرانه است و این مسئله باعث جذب گردشگران از سراسر جهان، به‌ویژه از کشورهای غربی و آسیای جنوب شرقی، شده است. در مقابل، اگر قوانین مشابه سرزمین اصلی ایران در کیش به‌طور کامل اعمال شود، ممکن است باعث کاهش جذابیت این جزیره به‌عنوان یک مقصد گردشگری بین‌المللی شود.
   8. ضعف وابستگی به بدنه اصلی کشور در بخش منابع غذایی، سوخت و آب، همچنین کمبود مزارع هیدروپونیک، یکی از چالش‌های عمده برای توسعه پایدار جزیره کیش است. جزیره کیش به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود، از لحاظ تأمین منابع طبیعی از سرزمین اصلی وابسته است و این وابستگی می‌تواند در مواقع بحران یا بروز مشکلات حمل‌ونقل، باعث اختلال در تأمین کالاها و خدمات ضروری شود. به‌ویژه در زمینه منابع غذایی و سوخت، که جزیره به‌طور عمده به تأمین از سرزمین اصلی وابسته است، این کمبودها می‌تواند فشار زیادی بر زیرساخت‌ها و اقتصاد محلی وارد کند. برای مثال، در صورت بروز اختلال در تأمین سوخت از سرزمین اصلی، حمل‌ونقل و فعالیت‌های اقتصادی جزیره کیش به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. همچنین، کمبود مزارع هیدروپونیک (کشت بدون خاک) نیز به‌عنوان یک راه‌حل برای تأمین منابع غذایی محلی و کاهش وابستگی به واردات، مانعی برای خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی است. در کشورهای دیگر مانند امارات، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند مزارع عمودی و هیدروپونیک، توانسته‌اند بخش زیادی از نیازهای خود را به محصولات غذایی از طریق تولیدات داخلی تأمین کنند و از وابستگی به واردات بکاهند. برای جزیره کیش نیز سرمایه‌گذاری در این نوع فناوری‌ها و توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر می‌تواند راه‌حلی مناسب برای کاهش وابستگی به سرزمین اصلی باشد.
   9. عدم وجود بندرگاه برای پهلوگیری کشتی‌های کروز مسافربری در جزیره کیش، یکی از موانع اصلی در جذب گردشگران بین‌المللی و تبدیل کیش به یک مقصد مهم گردشگری دریایی است. کشتی‌های کروز مسافربری به‌عنوان یکی از روش‌های محبوب سفر برای گردشگران بین‌المللی، نیاز به بندرگاه‌های مجهز و استاندارد دارند که قادر به پذیرش کشتی‌های بزرگ و ارائه خدمات لازم به مسافران باشند. برای مثال، بندرگاه‌های کروز در شهرهایی مانند دبی و استانبول با امکانات پیشرفته‌ای مانند ترمینال‌های مسافری، خدمات رفاهی، و سیستم‌های حمل‌ونقل سریع، به یکی از مقاصد اصلی گردشگری دریایی تبدیل شده‌اند. این در حالی است که جزیره کیش برای جذب کشتی‌های کروز به امکانات بندری و تجهیزات مناسب نیاز دارد. ساخت بندرگاه‌های مدرن با ظرفیت مناسب برای پذیرش کشتی‌های کروز، می‌تواند باعث افزایش تعداد گردشگران خارجی و بهبود وضعیت اقتصادی جزیره شود.
   10. عدم وجود بیمارستان جامع بین‌المللی در کیش، یکی از موانع اصلی برای توسعه گردشگری سلامت در این جزیره است. بیمارستان‌های تخصصی و جامع با استانداردهای بین‌المللی، نقش حیاتی در جذب گردشگران سلامت ایفا می‌کنند و می‌توانند این منطقه را به مقصدی معتبر برای درمان‌های پزشکی تبدیل کنند. بسیاری از کشورهایی مانند تایلند و امارات با ایجاد بیمارستان‌های پیشرفته و مراکز درمانی تخصصی توانسته‌اند به قطب‌های اصلی گردشگری سلامت در جهان تبدیل شوند. در حال حاضر، جزیره کیش فاقد بیمارستانی با امکانات و تجهیزات مدرن برای ارائه خدمات درمانی سطح بالا به بیماران بین‌المللی است. این کمبود می‌تواند موجب محدودیت در جذب بیماران خارجی برای درمان‌های تخصصی و جراحی‌های پیچیده شود. برای توسعه گردشگری سلامت در کیش، نیاز است بیمارستان‌های جامع با استانداردهای بین‌المللی احداث شوند که علاوه بر خدمات درمانی، امکانات رفاهی و مشاوره برای گردشگران سلامت را نیز فراهم آورند.
   11. توسعه فرودگاه کیش برای پذیرش هواپیماهای پهن‌پیکر مانند ایرباس A380، یکی از گام‌های کلیدی برای تبدیل این جزیره به یک‌هاب بین‌المللی است. فرودگاه‌های فعلی کیش ظرفیت پذیرش این نوع هواپیماها را ندارند و برای این منظور نیاز به توسعه زیرساخت‌های موجود است. این شامل ساخت باندهای فرود و برخاست بلندتر، افزایش ظرفیت ترمینال‌ها، بهبود امکانات پارکینگ هواپیما، و تجهیزات خدماتی پیشرفته برای هواپیماهای بزرگ می‌شود. برای مثال، فرودگاه دبی که به یکی از مهم‌ترین‌هاب‌های بین‌المللی تبدیل شده است، از باندهای وسیع و تجهیزات مدرن برای پذیرش هواپیماهای پهن‌پیکر مانند ایرباس A380 استفاده می‌کند. این امر باعث شده که دبی به یکی از پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های جهان تبدیل شود و پذیرای مسافران از سراسر دنیا باشد. برای تبدیل کیش به یک‌هاب بین‌المللی، توسعه فرودگاه به‌عنوان یک پروژه بلندمدت نیازمند همکاری‌های فنی و مالی با متخصصان جهانی است تا بتواند در آینده به‌عنوان یک مرکز مهم حمل‌ونقل هوایی در منطقه خلیج فارس و آسیا عمل کند.
   12. عدم وجود محلی برای بازار ارز دیجیتال در کیش، مانع بزرگی برای جذب سرمایه‌گذاران و فعالان بازارهای مالی دیجیتال به این جزیره است. با توجه به رشد چشمگیر ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر و تمایل بسیاری از کشورها به ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تجارت و سرمایه‌گذاری در این حوزه، عدم وجود یک بازار رسمی و قانونی برای ارزهای دیجیتال در کیش باعث از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی و مالی می‌شود. برای مثال، در کشورهای پیشرفته‌ای مانند امارات متحده عربی، دبی با ایجاد مناطق آزاد ویژه برای ارزهای دیجیتال و ارائه چارچوب‌های قانونی مناسب، به قطب بزرگ تجاری و مالی در این حوزه تبدیل شده است. در همین راستا، ایجاد فضای اختصاصی برای ارزهای دیجیتال در کیش می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، رشد کسب‌وکارهای دیجیتال و افزایش گردش مالی در جزیره کمک کند. این بازار می‌تواند شامل صرافی‌های معتبر، دفاتر مشاوره و خدمات مالی دیجیتال باشد که به توسعه این صنعت و تقویت موقعیت کیش به‌عنوان یک مرکز مالی پیشرفته در منطقه کمک کند.
   13. عدم توسعه دانشگاه‌های بین‌المللی پزشکی در کیش، مانع بزرگی برای جذب دانشجویان خارجی و ارتقای جایگاه این جزیره به‌عنوان مرکز آموزشی و تحقیقاتی در زمینه پزشکی است. در حالی که بسیاری از کشورهای منطقه و دنیا با ایجاد دانشگاه‌های پزشکی با استانداردهای بین‌المللی توانسته‌اند توجه دانشجویان بین‌المللی را جلب کنند، کیش هنوز فاقد این نوع مراکز آموزشی است که می‌تواند به‌عنوان مقصدی جذاب برای آموزش پزشکی و تحقیقات علمی عمل کند. برای مثال، کشورهایی مانند امارات با تأسیس دانشگاه‌های پزشکی معتبر و همکاری با مؤسسات آموزشی جهانی، توانسته‌اند به مقصدی مهم برای تحصیل در رشته‌های پزشکی تبدیل شوند. در همین راستا، توسعه دانشگاه‌های پزشکی با امکانات آموزشی و تحقیقاتی پیشرفته در کیش، می‌تواند باعث جذب دانشجویان و اساتید بین‌المللی، تقویت صنعت گردشگری آموزشی، و ارتقای سطح علمی و درمانی جزیره شود.
   14. عدم وجود شرکت‌های بیمه بین‌المللی برای بیمه کشتی در جزیره کیش، یکی از مشکلات اساسی در توسعه صنعت حمل‌ونقل دریایی و جذب کشتی‌های تجاری و مسافری است. شرکت‌های بیمه معتبر جهانی نقش کلیدی در تأمین پوشش‌های بیمه‌ای برای کشتی‌ها، بارها و مسافران دارند و نبود این نوع بیمه‌ها می‌تواند ریسک‌های مالی و قانونی را برای کشتی‌ها و خطوط کشتیرانی افزایش دهد. برای مثال، در بنادر بزرگ جهانی مانند سنگاپور و دبی، شرکت‌های بیمه بین‌المللی به‌طور فعال خدمات بیمه‌ای برای کشتی‌ها و کشتیرانی‌های تجاری ارائه می‌دهند، که این امر باعث می‌شود کشتی‌ها با اطمینان بیشتر به این بنادر مراجعه کنند. در جزیره کیش نیز برای توسعه صنعت حمل‌ونقل دریایی و جذب خطوط کشتیرانی بین‌المللی، نیاز به حضور شرکت‌های بیمه بین‌المللی است که بتوانند پوشش‌های بیمه‌ای جامع و استاندارد را ارائه دهند و کیش را به یکی از مقاصد جذاب برای فعالیت‌های کشتیرانی و تجارت دریایی تبدیل کنند.
   15. عدم واگذاری آپارتمان به افراد خارجی و تخصیص اقامت ویژه کیش، مشابه سیاست‌هایی که در کشورهایی مانند قبرس، ترکیه و امارات وجود دارد، یکی از موانع مهم در جذب سرمایه‌گذاران و گردشگران بلندمدت به این جزیره است. در کشورهای مذکور، با ارائه تسهیلاتی مانند واگذاری املاک به خارجی‌ها و تخصیص اقامت‌های ویژه، توانسته‌اند به مقصدهایی جذاب برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی تبدیل شوند. برای مثال، در امارات متحده عربی، شهر دبی با ارائه ویزاهای طولانی‌مدت به سرمایه‌گذاران خارجی و اجازه خرید ملک، به یکی از قطب‌های سرمایه‌گذاری جهانی تبدیل شده است. همچنین در ترکیه، برنامه‌هایی برای اعطای شهروندی به خارجی‌هایی که ملکی به ارزش مشخصی خریداری کنند، ایجاد شده است که باعث جذب سرمایه‌گذاری‌های زیادی در بخش املاک و مستغلات شده است. در جزیره کیش، با ایجاد شرایط مشابه برای خرید ملک و اعطای اقامت ویژه به خارجی‌ها، می‌توان به جذب سرمایه‌گذاران خارجی و افزایش توسعه اقتصادی جزیره کمک کرد. این اقدام نه تنها باعث افزایش تقاضا برای مسکن و سرمایه‌گذاری در املاک می‌شود، بلکه می‌تواند کیش را به مقصدی جذاب برای گردشگران بلندمدت و سرمایه‌گذاران بین‌المللی تبدیل کند.
   16. عدم تسلط کامل کارمندان اداری و سایر بخش‌ها به زبان انگلیسی به صورت فراگیر، یکی از چالش‌های عمده در جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی به جزیره کیش است. زبان انگلیسی به‌عنوان زبان جهانی تجارت و ارتباطات، برای تعامل مؤثر با افراد و شرکت‌های بین‌المللی بسیار ضروری است. در حال حاضر، بسیاری از کارمندان و مسئولان در بخش‌های مختلف کیش، به‌ویژه در خدمات عمومی و تجاری، تسلط کافی به زبان انگلیسی ندارند که این امر ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در ارتباط با گردشگران، سرمایه‌گذاران و مشتریان خارجی شود. برای مثال، در کشورهای پیشرفته‌ای مانند امارات و ترکیه، بیشتر کارکنان در بخش‌های تجاری و خدماتی تسلط خوبی به زبان انگلیسی دارند و این باعث تسهیل تعاملات بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاران و گردشگران خارجی می‌شود. در کیش، برای رفع این مشکل، نیاز است که برنامه‌های آموزشی ویژه‌ای برای تقویت زبان انگلیسی کارکنان و مسئولان در نظر گرفته شود تا بتوانند در محیط‌های بین‌المللی به‌طور مؤثر و حرفه‌ای عمل کنند. این موضوع نه تنها در جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی مؤثر است، بلکه به توسعه تجارت بین‌المللی و ارتقای کیش به‌عنوان یک مقصد گردشگری و تجاری جهانی نیز کمک خواهد کرد.
   17. عدم وجود اینترنت بدون فیلتر و وای فای رایگان در کل جزیره کیش، یکی از موانع جدی در جذب گردشگران بین‌المللی و توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال است. در دنیای امروز، دسترسی به اینترنت آزاد و بدون فیلتر برای گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی، به‌ویژه در مناطق آزاد و تجاری، یک ضرورت محسوب می‌شود. نداشتن چنین دسترسی‌هایی می‌تواند تجربه بازدیدکنندگان از جزیره کیش را محدود کند و آنها را از استفاده کامل از خدمات آنلاین، ارتباطات بین‌المللی و فعالیت‌های دیجیتال بازدارد. برای مثال، در کشورهای پیشرفته‌ای مانند امارات و ترکیه، دسترسی به اینترنت سریع، بدون فیلتر و خدمات وای فای رایگان در بسیاری از مناطق عمومی، هتل‌ها و مراکز تجاری فراهم است. این ویژگی‌ها نه تنها موجب رضایت گردشگران می‌شود، بلکه به توسعه کسب‌وکارها و تسهیل ارتباطات بین‌المللی کمک می‌کند. در کیش، برای جذب گردشگران خارجی و ارتقای زیرساخت‌های دیجیتال، فراهم کردن اینترنت آزاد و وای فای رایگان در سراسر جزیره می‌تواند تجربه بازدیدکنندگان را بهبود بخشد و به توسعه اقتصادی و گردشگری جزیره کمک کند.

پیشنهادات عملیاتی برای جزیره کیش:

1. 1. ایجاد یک‌هاب هوایی در جزیره کیش می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد کلیدی برای تبدیل این جزیره به یکی از مراکز حمل‌ونقل هوایی منطقه‌ای و بین‌المللی باشد، مشابه آنچه در کشورهای امارات، قطر و ترکیه اجرا شده است. این طرح، نه‌تنها پتانسیل افزایش گردشگری و رشد اقتصادی کیش را دارد، بلکه می‌تواند جایگاه ایران در شبکه حمل‌ونقل جهانی را نیز تقویت کند.
   2. ایجاد امکانات ورزشی برای میزبانی مسابقات جهانی در جزیره کیش، با در نظر گرفتن برنامه‌های عربستان سعودی برای سال 2034، می‌تواند ایران را در مسیر رقابت با کشورهای منطقه قرار دهد و به‌عنوان یک مرکز ورزشی بین‌المللی مطرح کند. این برنامه‌ها می‌توانند نقش بسزایی در جذب گردشگران ورزشی، تقویت دیپلماسی ورزشی، و ارتقای زیرساخت‌های ورزشی کشور داشته باشند.
   3. ایجادهاب مالی و بازار مالی در منطقه می‌تواند به‌عنوان یک استراتژی کلیدی برای تقویت جایگاه اقتصادی ایران در خاورمیانه عمل کند. جزیره کیش، با داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز، منطقه آزاد تجاری و زیرساخت‌های اولیه مناسب، پتانسیل تبدیل‌شدن به یک مرکز مالی پیشرفته مشابه دبی، سنگاپور یا هنگ‌کنگ را دارد. این پروژه می‌تواند نقش مهمی‌در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، تسهیل تجارت بین‌المللی و توسعه اقتصادی کشور ایفا کند.
   4. ایجاد یک‌هاب فناوری اطلاعات (IT) در منطقه، به‌ویژه در جزیره کیش، می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌های نوآوری و فناوری در خاورمیانه تبدیل کند. این‌هاب می‌تواند بستری برای توسعه فناوری‌های نوین، جذب استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی، و پرورش نیروی انسانی متخصص باشد. موفقیت چنین پروژه‌ای به برنامه‌ریزی دقیق، ایجاد زیرساخت‌های قوی، و ارائه مشوق‌های جذاب وابسته است.
   5. تعمیم ظرفیت‌های منطقه آزاد کیش به سایر جزایر استراتژیک ایران مانند تنب بزرگ، تنب کوچک، بوموسی و هندورابی می‌تواند به تقویت اقتدار ملی و توسعه اقتصادی کشور کمک شایانی کند. این طرح نه تنها ظرفیت‌های اقتصادی و گردشگری کشور را افزایش می‌دهد، بلکه با تمرکز بر پتانسیل‌های جغرافیایی و موقعیت استراتژیک این جزایر، جایگاه ایران در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی را تقویت خواهد کرد.
   6. ایجاد منطقه آزاد مشترک با کشورهای هند، روسیه، عراق، ترکیه و چین از طریق جزیره کیش و بهره‌گیری از ظرفیت‌های سایر جزایر استراتژیک ایران، گامی بلند در جهت تقویت همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و تجاری میان ایران و این قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی است. این طرح می‌تواند یک نقطه عطف برای تبدیل ایران به یک‌هاب اقتصادی و ترانزیتی در سطح بین‌المللی باشد.
   7. مناسب‌سازی معابر جهت جانبازان، معلولین و کهنسالان، یک اقدام ضروری برای ارتقای دسترسی و کیفیت زندگی این افراد در جزیره کیش است. کشورهای پیشرفته مانند امارات متحده عربی و کشورهای اروپایی به‌طور جدی به این موضوع پرداخته‌اند و در بسیاری از مناطق خود، امکاناتی برای دسترسی آسان‌تر افراد با نیازهای خاص فراهم کرده‌اند. برای مثال، در دبی، معابر عمومی، ساختمان‌ها، و حمل‌ونقل عمومی به‌طور ویژه‌ای برای افراد معلول طراحی شده است، با رمپ‌ها، آسانسورهای ویژه، و اتوبوس‌های مناسب برای ویلچر که این افراد را قادر می‌سازد تا به‌راحتی در شهر تردد کنند. جزیره کیش نیز می‌تواند با ایجاد زیرساخت‌های مناسب مانند نصب رمپ‌های مخصوص، مسیرهای عابر پیاده هموار، نصب علائم راهنمایی ویژه برای نابینایان و تأمین سرویس‌های حمل‌ونقل عمومی مناسب برای معلولین، فضایی دسترس‌پذیرتر و انسانی‌تر ایجاد کند. این اقدامات نه تنها باعث بهبود کیفیت زندگی برای جانبازان، معلولین و کهنسالان می‌شود، بلکه جزیره را به مقصدی دوستانه‌تر برای گردشگران با نیازهای خاص تبدیل می‌کند. علاوه بر این، این تغییرات می‌تواند تصویری مثبت از جزیره کیش به‌عنوان یک مقصد گردشگری با استانداردهای جهانی برای رفاه و دسترسی فراهم کند.
   8. توسعه حمل‌ونقل ویژه برای اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه جانبازان، معلولین و کهنسالان، یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند رفاه همه‌جانبه را در جزیره کیش فراهم کند و باعث تحقق مسئولیت‌های اجتماعی بخش‌های متولی و تاثیرگذار شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته مانند امارات، سوئد و کانادا، حمل‌ونقل ویژه برای افراد با نیازهای خاص به‌عنوان یک اولویت اجتماعی در نظر گرفته شده است. در دبی، به‌عنوان مثال، اتوبوس‌ها و تاکسی‌های ویژه برای معلولین و کهنسالان طراحی شده است که با تجهیزات لازم مانند رمپ‌ها و صندلی‌های ویلچر، امکان دسترسی آسان به حمل‌ونقل عمومی را فراهم می‌آورد. جزیره کیش می‌تواند با توسعه سامانه حمل‌ونقل ویژه و مناسب برای اقشار مختلف، از جمله جانبازان و معلولین، به یک مقصد گردشگری دوستانه‌تر و مسئولانه‌تر تبدیل شود. این سیستم می‌تواند شامل اتوبوس‌های ویژه، تاکسی‌های مجهز به صندلی‌های مخصوص معلولین، و مسیرهای ویژه برای تردد آسان‌تر افراد با نیازهای خاص باشد. همچنین، استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند اپلیکیشن‌های حمل‌ونقل و سرویس‌های آنلاین برای هماهنگی این خدمات می‌تواند در تسهیل دسترسی و ایجاد راحتی بیشتر برای گردشگران و ساکنان جزیره مؤثر باشد. اجرای چنین طرح‌هایی نه تنها باعث ارتقای کیفیت زندگی افراد با نیازهای ویژه می‌شود، بلکه به‌طور مستقیم بر ارتقای جایگاه جزیره کیش در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی تأثیرگذار است. این اقدامات باعث جلب توجه گردشگران با نیازهای خاص می‌شود و می‌تواند کیش را به مقصدی جذاب‌تر برای اقشار مختلف جامعه تبدیل کند، همچنین موجب تقویت تصویر جزیره به‌عنوان یک مقصد پیشرفته و مسئول اجتماعی در سطح بین‌المللی خواهد شد.
   9. ایجاد آکواریوم دریایی جامع نظیر دبی با خدمات متنوع و مختلف، می‌تواند جزیره کیش را به یک مقصد گردشگری منحصر به فرد و پیشرفته در منطقه تبدیل کند. دبی با ایجاد آکواریوم‌های عظیم و مراکز تفریحی دریایی مانند Aquarium Dubai و The Lost Chambers در Atlantis The Palm، توانسته است توجه گردشگران زیادی را به خود جلب کند و این بخش از صنعت گردشگری را به‌طور مؤثری توسعه دهد. چنین مجموعه‌هایی علاوه بر جذابیت‌های گردشگری، به آموزش و آگاهی‌بخشی در زمینه محیط‌زیست دریایی و حفاظت از گونه‌های دریایی نیز کمک می‌کنند. جزیره کیش با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود و دسترسی به دریا، می‌تواند پتانسیل بالایی برای توسعه چنین پروژه‌ای داشته باشد. ایجاد یک آکواریوم دریایی با نمایشگاه‌های متنوع از گونه‌های دریایی، تونل‌های آکواریومی زیر آب، امکانات تفریحی مانند شنا با دلفین‌ها، ورزش‌های آبی و تورهای غواصی، می‌تواند جذابیت ویژه‌ای برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد کند. این مجموعه می‌تواند به‌عنوان یک جاذبه توریستی خاص برای خانواده‌ها، گردشگران ماجراجو و علاقه‌مندان به دنیای دریا عمل کند. علاوه بر آن، ایجاد چنین شهر آکواریومی می‌تواند فرصت‌های شغلی زیادی در زمینه‌های مختلف مانند آموزش محیط‌زیست دریایی، حفاظت از گونه‌های دریایی، گردشگری آبی و خدمات رفاهی به وجود آورد. همچنین این پروژه می‌تواند در راستای توسعه پایدار و جذب گردشگران با هدف آگاهی از مسائل محیط‌زیست و حفاظت از دریاها باشد. برای مثال، پروژه‌های مشابه در دیگر نقاط جهان مانند آکواریوم‌های بزرگ در سنگاپور، ژاپن و امارات، به‌طور موفقیت‌آمیز به جذب گردشگران کمک کرده و نقش مهمی‌در توسعه صنعت گردشگری این کشورها ایفا کرده‌اند. جزیره کیش می‌تواند با استفاده از این تجربیات جهانی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین، یک مقصد پیشرفته و متمایز در صنعت گردشگری دریایی ایجاد کند.
   10. گردشگری سلامت و مدرن: در کیش می‌توان برنامه‌های دیجیتال سلامت مشابه Singapore Health Hub  در سنگاپور ایجاد کرد، که خدمات پیشرفته‌ای از جمله مشاوره‌های آنلاین، چکاپ‌های دیجیتال و برنامه‌های سلامت شخصی‌سازی‌شده را ارائه می‌دهد. همچنین طراحی اقامتگاه‌های سلامت‌محور در کیش می‌تواند بر اساس مدل SHA Wellness Clinic  در اسپانیا باشد، که به مهمانان تجربه‌ای جامع از سلامت، شامل رژیم‌های سفارشی، یوگا، و خدمات درمانی ارائه می‌دهد.
   11. بازی‌های هوش مصنوعی: کیش می‌تواند مراکز بازی‌های واقعیت مجازی (VR) را مشابه Zero Latency  در سنگاپور راه‌اندازی کند، که در آن بازیکنان با استفاده از هوش مصنوعی، تجربه‌ای غوطه‌ور و تعاملی در دنیای مجازی داشته باشند. همچنین در کیش می‌توان اتاق‌های فرار پیشرفته مشابه AI Escape Rooms  در توکیو ژاپن طراحی کرد، که در آن معماها و چالش‌ها به‌صورت پویا توسط هوش مصنوعی تنظیم می‌شوند تا تجربه هر بازیکن منحصربه‌فرد باشد.
   12. هتل‌های زیر آب: هتل‌های زیر آب تجربه‌ای منحصربه‌فرد از اقامت در دل دریا را برای مسافران فراهم می‌کنند. به طور مثال هتل پوزیدون آندرواتر ریزورت (Poseidon Undersea Resort)، فیجی، این هتل پنج ستاره در جزیره‌ای دورافتاده در فیجی واقع شده و به عنوان یکی از مشهورترین هتل‌های زیردریایی جهان شناخته می‌شود. پوزیدون ریزورت دارای ۲۵ سوئیت، یک رستوران و یک کلیسای عروسی است که تجربه‌ای بی‌نظیر را در عمق دریا ارائه می‌دهد. همچنین هتل موراکا (The Muraka)، مالدیو، این هتل در جزایر مالدیو واقع شده و دارای اتاق‌های زیردریایی با چشم‌اندازی خیره‌کننده از حیات دریایی اقیانوس هند است. هتل موراکا با امکانات لوکس و طراحی منحصربه‌فرد، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای مهمانان خود فراهم می‌کند. ایجاد هتل‌های زیر آب در جزیره کیش می‌تواند با الهام از این نمونه‌های بین‌المللی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و جذاب برای گردشگران فراهم کرده و به توسعه صنعت گردشگری در این منطقه کمک کند.
   13. نورپردازی‌های مدرن: کیش می‌تواند از نورپردازی‌های هوشمند مشابه Gardens by the Bay  در سنگاپور بهره‌برداری کند، جایی که درختان مصنوعی غول‌پیکر با نورهای رنگارنگ و برنامه‌ریزی‌شده نمایش‌هایی زیبا و مدرن ارائه می‌دهند. یا با الهام از Dubai Fountain Show، می‌توان نمایش‌های نورپردازی همزمان با موسیقی را در سواحل کیش اجرا کرد تا فضایی جذاب و فراموش‌نشدنی ایجاد شود.
   14. آبشارهای موسیقی: می توان با توسعه آبشارهای مصنوعی در مراکز خرید و فضاهای تفریحی به طور مثال با الهام از Rain Vortex  در مرکز Jewel Changi Airport  سنگاپور، می‌توان آبشارهایی طراحی کرد که موسیقی زنده یا از پیش ضبط‌شده همراه با جلوه‌های بصری چشمگیر ارائه دهند.
   15. استفاده از آب شیرین کن‌های مدرن: کیش می‌تواند از فناوری‌های نوین مشابه Solar Desalination Plants  در مراکش (مانند پروژه نور اوئرجازیت) بهره‌برداری کند، که با استفاده از انرژی خورشیدی، آب دریا را به‌صورت پایدار و اقتصادی شیرین می‌کنند.

انتهای پیام/