به گزارش میراث‌آریا، این نشست با موضوع «جشن های ایرانی» عصر دوشنبه ۲۹ بهمن ماه در سالن کنفرانس مجموعه نیاوران برگزار شد و استاد فریدون جنیدی، پژوهشگر و نویسنده برجسته ایرانی در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران باستان در جمعی از پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به فرهنگ و زبان‌های باستانی به سخنرانی پرداخت.  

جنیدی ایران‌شناس؛ نویسنده و مدرس دانشگاه و از پژوهندگان فرهنگ و زبان‌های باستانی است. زمینه تخصصی فعالیت او شاهنامه‌پژوهی است. او در سال ۱۳۵۸، بنیاد نیشابور را بنیان نهاد و اکنون مدیر بنیاد نیشابور است. جنیدی برای ویرایش شاهنامه فردوسی سال‌ها وقت صرف کرده‌است تا بنا به نظر خود بیت‌های افزوده شاهنامه را از آن‌ها جدا کند و نسخه ویراسته‌ای از شاهنامه منتشر کند او بیش از چهار دهه در حوزهٔ پژوهش‌های تاریخی فعالیت داشته و آثار فراوانی منتشر کرده است.

استاد جنیدی با اشاره به ناریخ خیامی یا همان تاریخ شمسی گفت: خیام با دانش شگفت‌ و عظیم خود دریافت که ۶ ماه ابتدای سال ۳۱ روز است و امروز دانشمندان با بررسی آنچه خیام کشف کرده، مهر دوباره تائید بر آن زده‌اند. به واقع گاهشماری خیامی دقیق‌ترین گاهشماری جهان است. تاریخ شمسی که امروزه مورد استفاده است، ۶ روز با تاریخ باستانی ایران تفاوت دارد. این ۶ روز در تعیین برخی جشن‌های ایرانی از جمله سپندارمذگان مشکلاتی را به همراه دارد. برخی معتقدند با کسر این شش روز سپندارمذگان باید در ۲۹ بهمن برگزار شود و برخی نیز تاکید می‌کنند که این جشن باید در ۵ اسفند برگزار شود.

به گفته این پژوهشگر در ایران باستان هر روز یک نام داشت و از ۳۰ روز ماه، ۱۲ روز به نام ماه‌های سال بود. هم‌روز شدن نام ماه با همان ماه سال موجبات جشن را فراهم می‌کرد. پنجمین روز هر ماه را اسفند روز (سپندارمذ) می‌نامیدند که لقب ملی زمین است؛ یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به عنوان نماد مهر مادری و باروری می‌پنداشتند. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که ایرانیان باستان این روز را روز بزرگداشت زن و زمین می دانستند.

او تاکید کرد: این جشن، جشن زن بود. در این جشن، مردان و پسرهای خانواده در جلو درب خانه دست به سینه می‌ایستادند و از زنان و دختران خانه پذیرایی می‌کردند. این‌طور دست به سینه ایستادن در ذهن مردان برای مدت‌ها ثبت می‌شد و همین باعث می‌شد که برای مادر و دختران احترام زیادی قائل شوند. جشن سپندارمذگان، بعد از جشن نوروز، بزرگ‌ترین جشن سال بوده که جشن احترام به زن و مادر بوده است.

این نویسنده و مدرس دانشگاه گفت: ایران کشوری با پیشینه فرهنگی کهن است و نگاهی به گذشته باستانی‌اش، هر بیننده‌ای را مبهوت جشن‌های کهن این سرزمین می‌کند. در میان بیش از ۵۰ جشن باستانی، سپندارمذگان، روز گرامیداشت زن و زمین یکی از مهمترین آن‌هاست. روزی که عشق و مهرورزی بخشی از سنت‌های آن است. با این‌حال چنین جشنی به ورطه فراموشی سپرده شده است.

او توضیح داد: یک نمونه از جشن‌های باستانی ویژه، جشن همزمانی «روز» و «ماه» بوده است. می‌دانیم که در گاهشمار باستانی ایران (گاهشمار اوستایی)، ما «هفته» نداشته‌ایم ولی «ماه» داشته‌ایم؛ ماه‌ها همگی ۳۰ روزه بوده‌اند و هر روز به نام یکی از «ایزدان» اسطوره‌ای نام می‌گرفته‌اند.

به عنوان نمونه روز نخست هر ماه، به نام خدای یکتای آیین زرتشتی یعنی «اهورا مزدا» (یا اورمَزد یا هرمَزد یا هرمَز)، روز دوم به نام «بهمن»، روز سوم به نام «اردیبهشت» و... خوانده می‌شده‌اند. دوازده عدد از این نام‌ها، نام ِ ماه هم بوده است و هرگاه نام روز با نام ماه، همزمان می‌شده است، آن روز را جشن می‌گرفته‌اند. مثلاً روز دوم ماه به نام «بهمن» و ماه یازدهم هم به نام «بهمن» بوده است؛ بنابراین روز دوم ماه بهمن را جشن می‌گرفته‌اند (جشن بهمنگان) یا روز سیزدهم هر ماه را «تیر» نامیده بودند و بنابراین، روز سیزدهم ماه تیر را جشن می‌گرفته‌اند (جشن تیرگان).

«فریدون جنیدی»،‌ پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران در پایان بیان کرد: نیاکان ما، در طول یک سال، دست کم دوازده جشن ویژه داشته‌اند. هرکدام از این جشن‌ها، فلسفه‌ای داشته است و آیین و رسوم خاصی؛ که به باورهای آیین مهری (میترائی) و یا زرتشتی برمی‌گردد. هرکدام از نام‌های روز یا ماه، به نام یک ایزد یا ایزدبانو یا اسطوره‌ای میترایی و یا زرتشتی نامیده می‌شده است، این نام‌ها در زبان اوستایی، به شکلی دیگر تلفظ می‌شده‌اند و دگرگونی‌ها و گشتگی‌های زبانی، آن را به فارسی پهلوی (میانه) و سپس‌تر به فارسی امروزین رسانده است.

انتهای پیام/