یادداشتی بر نشان فیلم موسی کلیم الله/ حُسن نشان یا نشان حُسن

واژه حُسن در عنوان این یادداشت تأکید بر ژرف بودن معنای این‌ واژه در مقابل واژه زیباست، در سنت معنوی رایج در آثار عارفان ادیب و ادیبان عارف و شاعران و حکیمان و هنرمندان این خطه معنا و مفهوم حسن بسی فراتر از زیبایی است چنانکه این واژه در قرآن نیز از معنایی عمیق‌تر از واژه جمیل برخوردار است.

سید هاشم حسینی پژوهشگر فرهنگی در یادداشتی نوشته است: نظر بر همین معنا سر در میان معشوق‌ از نظر حافظ همان وجود حسن معشوق‌ در بیت زیر است:
مرا خود با تو سری در میان هست
ولیکن روی زیبا در جهان هست
بنابراین حکمای الهی ما در گذشته برای معادل علم زیبایی‌شناسی علم الاستحسان را نافذتر به  افاده معنامی‌دانستند، در تمامی رساله‌های به‌جای مانده از استادان خوشنویسی در قرون گذشته که بخشی از میراث ادبی و عرفانی مادر تاریخ ادبیات ما نیز محسوب می‌شود در توصیف و تمجید خط از ترکیب حسن خط استفاده شده است که منظور از آن نیز صرف نظر از رعایت اصول فنی اشاره به اهمیت دو مرتبه شأن و صفای‌ خط نیز دارد که نه جزئی بلکه روح دمیده شده در کالبد خط است.
بنا به تعبیر مولای متقیان و مولای خط‌ و کلام‌ حضرت ‌علی علیه السلام در روایتی منقول از آن حضرت حقیقت از قلب کاتب و خوشنویس به دستان و از دستان به قلم و از قلم بر روی صفحه مشق تجلی پیدا می‌کند.
با این مقدمه به سراغ نشان (لوگوی) فیلم موسی کلیم الله ساخته کارگردان متعهد و متخصص این روزگار سینمای ایران ابراهیم حاتمی‌کیا می‌رویم.
نشان این فیلم که توسط استاد مسعود نجابتی طراحی شده است سرشار از حسن در صورت و معناست چرا که با اتکا به یک پیشینه فرهنگی، تاریخی و هنری در فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی طراحی شده است.
در ابتدا باید گفت که استفاده از رسم الخط کوفی متعلق به قرون اولیه اسلامی خیلی هوشمندانه است و آن تأکید بر این نکته است که قصه این فیلم نه متکی بر کتب عهدین عتیق و جدید و نه‌ برگرفته از روایت‌های‌ شفاهی نقل شده از راویانی که‌ برخی از مورخان در قالب اسرائیلیات نگاشته‌اند بلکه متکی به داستان این پیامبر عظیم الشأن به قرآن و سایر متون الهام گرفته از فرهنگ قرآن و تراث و مأثورات دینی اسلامی است. از آنجا که در سنت خوشنویسی اسلامی بین دو ساحت کلام و خط ارتباط وثیق و عمیق‌ برخوردار است و صفت قرآنی این پیامبر گرامی کلیم الله است لذا خط کوفی که اولین خط نگارش شده کلام وحی به‌دست کاتبان آیات الهی بوده است به نوعی رجوع به ریشه و جوهره منبع ازلی قصه‌ دارد و بهترین گزینه برای طراحی نشان است. قوت و ضعف حروف و اتصالات این نشان چنان هوشمندانه با حسن وضع و حسن تشکیل در یک بافت در کنار همدیگر قرار گرفته است که نام این پیامبر عظیم الشأن همراه با صفت قرآنی این پیامبر یعنی کلیم الله گوئی تداعی‌گر دوساحت جلالی و جمالی فرستاده خداوند است.
سترگی و ستبری کلمه موسی‌ همراه با انعطاف و نازکی کلیم الله که بسان ساقه های ظریف گیاه خوشبوی ریحان است در پیچش و چرخش در کنار هم  به یک دگردیسی معنائی رسیده‌اند که تداعی کننده اسم به‌عنوان صورت و کلیم الله به‌عنوان صفت و سیرت و مسمای حقیقی اسم است. 
قوت در نوشتار کلمه موسی‌ نوعی هیبت الهی که همان تجلی صفت جلالیه خداوند است‌ و ظرافت و نازکی خطوط کلمه‌ کلیم الله‌همان تجلی صفت جمالیه خداوند است که به‌صورت ناز و کرشمه‌ در میان کلمه موسی‌ درهم تنیده شده است.
در ضمیر هنرمند اسلامی ما صورت امری جدا بافته از معنا نیست و این دو در یک هم نشینی و تجانس‌ باهم معنا پیدا می‌کنند که همان وحدت انوار الهی در عین کثرت خطوط و نقوش در یک اثر هنری است. این نشان به‌دور از فرم زدگی که قالب رایج در هنر معاصر است با تکیه بر میراثی کهن که ریشه در سنت خوشنویسی اسلامی ما دارد بهترین نشان برای فیلمی است که مانند خود فیلم که با بهره گیری از قالب و فرم مدرن که در تاریخ سینمای ایران برای اولین بار به‌کار می‌رود برای اشاعه پیام و مفهومی بسیار غنی مورد استفاده قرار گرفته است که نشان‌ از درک‌ درست و هم‌چنین عمق شناخت هنرمند طراح‌ از ظرفیت‌های موجود در خطوط اسلامی دارد که بیشترین سهم در شکل‌گیری و تحول آن‌را در طول تاریخ فرهنگ و هنر و تمدن اسلامی هنرمندان ایرانی به عهده داشته‌اند.
یادداشتی بر نشان فیلم موسی کلیم الله/ حُسن نشان یا نشان حُسن

انتهای پیام/

کد خبر 1403122501928
دبیر مریم قربانی‌نیا

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha