اشرف مریدی معاون دفتر تسهیلات و کارآفرینی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در یادداشتی نوشت: وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، به‌عنوان متولی سیاست‌گذاری در سه حوزه کلیدی، می‌تواند از ظرفیت‌های اقتصاد خلاق برای بهبود عملکرد خود بهره بگیرد. این یادداشت به بررسی راهکارهای استفاده از اقتصاد خلاق برای تحول ساختاری وزارتخانه و ارتقای سیاست‌های اجرایی آن در سه حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی می‌پردازد.

وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌صورت سنتی بر حفاظت، توسعه گردشگری و حمایت از صنایع‌دستی تمرکز دارد. اما امروزه، این مأموریت‌ها بدون رویکرد خلاقانه و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، کارایی لازم را نخواهند داشت. ورود اقتصاد خلاق می‌تواند به تحول ساختاری در این وزارتخانه از سه طریق کمک کند:

بازتعریف سیاست‌های حمایتی: طراحی سیاست‌های نوین برای حمایت از کسب‌وکارهای خلاق فرهنگی، کارآفرینان هنری و استارت‌آپ‌های فعال در حوزه میراث و گردشگری.

افزایش نقش بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران: توسعه مدل‌های مشارکتی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در حوزه‌های مرتبط.

ادغام فناوری‌های نوین در فرآیندهای وزارتخانه: بهره‌گیری از هوش مصنوعی، بلاک‌چین، واقعیت افزوده و کلان‌داده‌ها برای بهینه‌سازی تصمیم‌گیری‌ها و ارتقای کیفیت خدمات.

میراث‌فرهنگی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های ملی، نیازمند روش‌های نوآورانه برای حفظ، ترویج و بهره‌برداری اقتصادی است. اقتصاد خلاق می‌تواند در این حوزه از طریق راهکارهای زیر اثرگذار باشد. دیجیتالی‌سازی میراث‌فرهنگی: توسعه پلتفرم‌های دیجیتال برای نمایش مجازی آثار تاریخی، اسکن سه‌بعدی بناهای میراثی و استفاده از فناوری‌های واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) برای بازدیدهای مجازی.

مدل‌های مشارکتی با بخش خصوصی: واگذاری بهره‌برداری برخی آثار میراثی به شرکت‌های خلاق فرهنگی، با حفظ نظارت دولتی و رعایت ملاحظات حفاظتی.

بازآفرینی میراث در قالب محصولات فرهنگی: استفاده از نمادها و عناصر تاریخی در طراحی مد، بازی‌های ویدئویی، انیمیشن و صنایع‌خلاق دیگر.

اقتصاد خلاق می‌تواند صنعت گردشگری را از مدل‌های سنتی به گردشگری خلاق و هوشمند تبدیل کند. برخی از راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:

خلق تجربه‌های نوآورانه برای گردشگران: توسعه گردشگری مبتنی بر داستان‌سرایی، استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای ارائه تجربه‌های تعاملی و ایجاد پلتفرم‌های تجربه‌محور مانند Airbnb Experiences.

مدیریت هوشمند مقاصد گردشگری: استفاده از داده‌کاوی و هوش مصنوعی برای مدیریت بهینه گردشگران، کاهش اثرات منفی گردشگری انبوه و توزیع متوازن سفرها در فصول مختلف.

برندسازی فرهنگی و گردشگری رویدادمحور: برگزاری فستیوال‌های خلاق، نمایشگاه‌های هنری و رویدادهای فرهنگی با الهام از میراث ناملموس ایران.

صنایع‌دستی یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد خلاق است که با چالش‌هایی مانند کمبود نوآوری، ضعف در بازاریابی و رقابت‌پذیری پایین مواجه است. برخی راهکارهای پیشنهادی برای تحول این حوزه عبارت‌اند از: بهره‌گیری از فناوری‌های نوین: استفاده از چاپ سه‌بعدی، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در طراحی و تولید صنایع‌دستی مدرن.

دیجیتالی‌سازی بازار صنایع‌دستی: توسعه پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، NFTو بلاک‌چین برای حفظ اصالت و ثبت حقوق مالکیت معنوی آثار هنری.

نوآوری در طراحی و کاربری محصولات: ایجاد تعامل بین طراحان معاصر و صنعتگران سنتی برای تولید محصولات با کاربری مدرن.

برای بهره‌گیری مؤثر از اقتصاد خلاق، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی باید تغییراتی در سیاست‌گذاری و مدیریت خود اعمال کند. مهم‌ترین پیشنهادها عبارت‌اند از:

ایجاد یک نهاد تخصصی برای مدیریت اقتصاد خلاق: تأسیس مرکز نوآوری فرهنگی و خلاق در وزارتخانه برای هدایت سیاست‌ها و برنامه‌های نوآورانه.

اصلاح قوانین و مقررات برای حمایت از کسب‌وکارهای خلاق: تدوین مشوق‌های مالیاتی، تسهیل‌گری در صدور مجوزها و حمایت از شرکت‌های نوآور در حوزه‌های میراث، گردشگری و صنایع‌دستی.

ایجاد شبکه‌ای از همکاری میان وزارت ارتباطات، وزارت اقتصاد، دانشگاه‌ها، پارک‌های فناوری و بخش خصوصی برای توسعه اقتصاد خلاق.

بین‌المللی‌سازی صنایع خلاق ایران: حمایت از حضور برندهای ایرانی در نمایشگاه‌های جهانی، جشنواره‌های فرهنگی و پلتفرم‌های بین‌المللی تجارت الکترونیک.

جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی: ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری در صنایع خلاق فرهنگی برای حمایت از استارت‌آپ‌ها و پروژه‌های نوآورانه.

اقتصاد خلاق می‌تواند نقش کلیدی در تحول وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایفا کند. این وزارتخانه با پذیرش و حمایت از نوآوری، می‌تواند کارکردهای خود را بهینه‌سازی کرده، فرصت‌های اقتصادی جدیدی ایجاد کند و جایگاه ایران را در اقتصاد جهانی فرهنگ و خلاقیت ارتقا دهد. برای این منظور، سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و توسعه همکاری‌های بین‌بخشی، از جمله الزامات اساسی هستند.

انتهای پیام/