میراث آریا: زابل نگین درخشان سیستان و بلوچستان در شمال شرقی استان و در جنوب شرقی ایران واقع شده، این شهر در دشت سیستان و در حاشیه شمالی هامون، بزرگ‌ترین دریاچه فصلی ایران قرار گرفته است.
زابل از قدیمی‌ترین شهرهای ایران با پیشینه‌ای چند هزار ساله است، این شهر در دوران باستان مرکز و پایتخت سیستان کهن بوده و از اهمیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بالایی برخوردار بوده حتی در شاهنامه فردوسی جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌عنوان پایتخت زابلستان و سرزمین رستم و پهلوانان ایرانی از آن نام برده شده است.
جاهای دیدنی زابل به عنوان گنجینه‌ای از تاریخ و طبیعت، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کنند، بازدید از شهر سوخته، سفری به اعماق تاریخ بشر خواهد بود؛ از طرفی، قلعه‌های باستانی مانند قلعه سه‌کوهه و ارگ جلال‌آباد نیز یادآور شکوه و عظمت گذشته این سرزمین هستند.
علاوه بر جاذبه‌های تاریخی، زابل طبیعت منحصر به فردی هم دارد، تالاب هامون که زمانی بزرگ‌ترین تالاب آب شیرین در ایران بود، چشم‌اندازی بدیع و تماشایی را به نمایش می‌گذارد. با تمام این تفاسیر ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺳﯿﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان جزیی از ﻓﺮﻫﻨگ و ﺗﻤﺪن اﯾﺮان ﺑﺰرگ، ﺧﻮد ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮﻫنگ و ﺗﻤﺪن ﻣﺨﺼﻮص ﺑوده و دارای ﻣﻮارﯾثی همچون آﺛﺎر ﺧﺮاﺑﻪﻫﺎی باستانی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﺳﻮﺧﺘﻪ، قلعه زابل، بی‌بی دوست، موزه مردم‌شناسی، دﻫﺎﻧﻪ ﻏﻼﻣﺎن و کوه ﺧﻮاﺟﻪ است.
زابل به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران، دارای تاریخی چند هزار ساله است، این شهر در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و به عنوان پل ارتباطی میان ایران و کشورهای آسیای میانه شناخته می‌شود.
شهر سوخته؛ تابلویی درخشان از تمدن پنج هزار ساله سیستان
شهر سوخته از نادرترین شهرهای باستانی این خطه بوده که بر مبنای یافته‌های باستان‌شناسان ۱۵۱ هکتار وسعت دارد و بر روی یک برآمدگی بین دریاچه هامون و رود هیرمند بنا شده بر اساس نظریه دیرینه‌شناسان، این شهر سه هزار و ۲۰۰ سال پیش از میلاد پایه‌گذاری شده و مردم آن در چهار دوره بین سال‌های سه هزار و ۲۰۰ تا یک هزار و ۸۰۰ پیش از میلاد در این مکان سکونت داشته‌اند، محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم پیش از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به آن وارد شده‌اند، بنا شده و تا کنون سند یا سنگ نوشته‌ای که نام واقعی و باستانی این شهر را مشخص کند به دست نیامده و به علت آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سال‌های سه هزار و ۲۰۰ تا دو هزار و ۷۵۰ پیش از میلاد «شهر سوخته» نامیده می‌شود.
این مکان از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن زنان عهده دار امور مالی خانواده بوده‌اند؛ بقایای آن نشان می‌دهد که این شهر دارای پنج بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته، بخش‌های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده‌اند.
کشف نخستین پویانمایی (انیمیشن) جهان، شگفت انگیزترین یافته شهر باستانی با کهن‌ترین جراحی مغز، کشف نخستین چشم مصنوعی جهان، کشف خط کش پنج هزار ساله و کشف قدیمی‌ترین تخته نرد جهان تنها بخشی از یافته‌های شهر سوخته در زابل است.
روستای هدف گردشگری قلعه نو
قلعه نو در حاشیه جاده زابل زهک قراردارد و تنها روستایی است که تا کنون بافت سنتی و معماری بومی منطقه سیستان را حفظ کرده خانه‌های سیستان به دلیل جلوگیری از نفوذ گرمای شدید و بادهای ۱۲۰ روزه، با سقف گنبدی و پوشش کاه گل ساخته می‌شدند، قدمت آن طبق سفرنامه‌های سیاحان انگلیسی ۱۶۰ سال بوده و در زمان قاجار شکل روستاهای سیستان دفاعی و قلعه‌ای بود و چون قبل از تأسیس این روستا در نزدیکی آن روستایی به نام قلعه‌ی کهنه وجود داشته و این روستا به شکل قلعه بوده به همین دلیل نام آن را قلعه نو گذاشتند.
آتشکده کرکو، بقایای یک آتشکده دوره ساسانی
این اثر بقایای یک آتشکده دوره ساسانی است که در روستای کرکویه در فاصله ۲۵ کیلومتری شهرستان زابل قرار دارد. براساس مدارک موجود از زرتشتیان این آتشکده از لحاظ مذهبی دارای تقدس خاصی بوده و از آتش این آتشکده برای استفاده در مراسم مذهبی و روشن نگه داشتن آتش در دیگر آتشکده‌ها استفاده می‌کردند، در این آتشکده علاوه بر آتش، خورشید نیز مورد توجه بوده است.
آسباد زاهدان کهنه
آسباد زاهدان کهنه، یکی از آثار تاریخی و فرهنگی سیستان و بلوچستان بویژه شهر زاهدان است، این سازه‌های سنتی که به عنوان آسیاب‌های بادی شناخته می‌شوند، نمایانگر مهارت‌های مهندسی و زندگی مردم در گذشته‌های دور هستند بویژه در تأمین نیازهای غذایی و کشاورزی منطقه نقش مهمی ایفا کرده‌اند.
شهر تاریخی زاهدان کهنه در روزگار حیات و آبادانی یکی از شهرهای بزرگ ایران به شمار می‌رفت و در طول سده‌های چهار الی ۹ هجری قمری مرکزیت سیستان را برعهده داشت، این شهر در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق زابل قرار دارد و ۳۲۵ هکتار وسعت دارد.
قلعه رستم؛ نمادی اساطیری در دشت سیستان
قلعه رستم یکی از معروف‌ترین آثار تاریخی برجا مانده از دوران اسلامی در منطقه سیستان استان سیستان و بلوچستان بوده که جنبه افسانه‌ای گرفته و به نام پهلوان نامدار ایران زمین رستم دستان، نامگذاری شده است.
قلعه رستم با شکوه در حدود ۷۰ کیلومتری جاده اصلی زابل به زاهدان (۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهر زابل) بعد از شهر سوخته خارج از جاده اصلی با طی مسافت چند صد متری قرار دارد.
بنای تاریخی قلعه رستم در منطقه حوض دار بنا شده و طبق گفته کارشناسان باستان‌شناسی اوج دوران شکوه و رونق این قلعه در زمان سلسله صفویه بوده است. در این منطقه بقایای یک شهر باستانی با آجرکاری و ساختمان‌های متعدد و سردر ورودی، برج نگهبانی و ۱۵ برج دفاعی وجود دارد.
قلعه مچی
قلعه مچی در زمره آثار ملی قرار دارد که در منطقه تاریخی حوضدار در سیستان و بلوچستان واقع شده، این قلعه یادگاری تاریخی از عهد صفوی بوده که زمانی یکی از پایگاه‌های اصلی حکمرانی در سیستان به حساب می‌آمد.
کلمه مچ در گویش محلی ساکنان منطقه به معنای درخت خرما است و به دلیل قرارگیری قلعه در میان درختان خرما این نام برای آن انتخاب شده، در ساخت این بنا عمدتاً از خشت و گل استفاده شده و پلان معماری آن نیز مربع شکل است، ایوان‌های بلند قلعه و گنبدهای خشتی آن از جمله شاخص‌های معماری این سازه تاریخی محسوب می‌شوند.
کوه خواجه؛ شگفت‌آور به وسعت سیستان و در دل هامون
کوه خواجه یکی از مهمترین مقاصد و جاذبه‌های گردشگری منطقه سیستان است که در فاصله کمی از زابل قرار دارد. این کوه میزبان آثار تاریخی ارزشمندی بوده که مانند گنجی نهفته، از دید گردشگران پنهان مانده، همچنین باورها و روایت‌های مختلفی که با کوه خواجه مرتبط هستند، بر اهمیت این کوه پررمزوراز افزوده است.
کوه خواجه تنها عارضه طبیعی دشت سیستان با ارتفاع تقریبی ۶۰۹ متر از سطح دریا (حدود ۱۰۰ متر از سطح زمین) است. در این کوه یکی از نوادر سایت‌های باستانی سلسله اشکانیان باقی مانده که به تخت جمشید خشتی شهرت دارد، گرچه بسیاری از قسمت‌های این بنای خشتی به دلایلی چون عوامل طبیعی و انسانی تخریب شده؛ همچنان می‌توان به نوع معماری این قلعه دست یافت.
این کوه نام خود را از آرامگاه خواجه مهدی گرفته؛ وی یکی از دوستداران خاندان علوی بود و مزارش بر فراز این کوه واقع شده، خواجه غلطان، کوه نور، کوه موعود و کوه باطنی از دیگر اسامی هستند که این کوه به آن‌ها نامیده شده است.
قلعه چهل دختران
قلعه چهل دختران در شمار دیدنی‌های سیستان و بلوچستان قرار دارد که در روستایی به نام کوه خواجه و در شهرستان زابل قرار گرفته، وجه تسمیه نامگذاری این منطقه به افسانه‌ها و روایت‌هایی بوده که از گذشته در میان اهالی روستا ذکر شده؛ بر طبق این روایات قدیمی این منطقه محل سکونت چهل دختر مجرد بوده که با یکدیگر زندگی می‌کردند و همیشه صدای شادی و هلهله آن‌ها از این منطقه به گوش ساکنان روستا می‌رسیده تا این که جادوگری با یک طلسم خاص به زندگی آن‌ها پایان داده و ثروت این دختران نیز در همان محل مدفون شده است.
گذشته از داستان‌هایی که در این باره نقل می‌شوند، این منطقه شامل یک قلعه باستانی است که از جنس سنگ و خاک رس ساخته شده، قدمت آن به عهد ساسانیان باز می‌گردد و از این رو از جمله مناطقی است که برای حفاری‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آماده‌سازی ۱۰ مجموعه اقامتی با پذیرش هزار مسافر نوروزی در زابل
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زابل از آماده‌سازی ۱۰ مجموعه اقامتی با ظرفیت پذیرش هزار مسافر در این شهرستان ویژه ایام نوروز خبر داد.
سیاوش سنجرانی اظهار کرد: باتوجه به دارا بودن مکان‌های مختلف دیدنی و گردشگری همه ساله شهرستان زابل میزبان مسافران و گردشگران زیادی است به همین سبب در نوروز ۱۴۰۴ که ستاد خدمات سفر از ۲۵ اسفند ماه سال گذشته آغاز و تا ۱۵ فروردین ماه سال جاری ادامه دارد ۱۰ مجموعه با حدود هزار مسافر آمادگی پذیرایی و اسکان مسافران را دارد.
او بیان کرد: در ستاد خدمات سفر شهرستان زابل علاوه بر میراث فرهنگی، بیش از ۵۰ خودرو در قالب گروه‌هایی از هلال احمر، راهنمایی و رانندگی، اداره صمت و تعزیرات و مواردی دیگر برای خدمات‌رسانی حضور دارند تا بتوانند شرایطی را به وجود بیاورند که می‌همانان عزیزی که از سراسر کشور و همچنین استان پهناور سیستان و بلوچستان به شهرستان زابل سفر می‌کنند با خاطراتی خوش و شادی شهرستان را به خانه خود ترک کنند.
رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زابل افزود: همچنین در ستاد خدمات سفر ایام نوروز مجموعه فوریت‌های پزشکی با ۲۷ دستگاه آمبولانس، یک دستگاه اتوبوس آمبولانس و دو دستگاه موتورلانس را برای خدمات‌رسانی به مردم عزیزمان داریم و همچنین جمعیت هلال احمر شهرستان زابل در سه پست جوانان، تیم توانمند خواهران و پایگاه موقت امداد و نجات جاده‌ای به مسافران ارائه خدمات می‌دهند.
تأکید استاندار سیستان و بلوچستان بر ضرورت برگزاری رویداد برای معرفی تمدن باستانی شهر سوخته
استانداری سیستان و بلوچستان در بازدید از مجتمع فرهنگی و تاریخی شهر سوخته بر لزوم توسعه همکاری‌ها برای صیانت از این شهر باستانی تاکید کرد و افزود: علاوه بر حفظ آثار تاریخی، باید ویژه‌برنامه‌های فرهنگی و رویدادهای اجتماعی برای معرفی این دروازه تاریخی مهم تجاری و فرهنگی کشور به آسیای میانه برگزار شود.
منصور بیجار با تأکید بر اهمیت تمدن کهن این منطقه، آن را بی‌نظیر دانست و به نقش کلیدی شهر سوخته در اقتصاد، فرهنگ و علم دوران باستان اشاره کرد و گفت: رسالت مهم متولیان حفظ میراث کشور، پاسداشت شهر سوخته و توسعه فعالیت‌های مجتمع فرهنگی و پژوهشی آن است تا بتوانیم این شگفتی تاریخی را به بهترین نحو به جهان و تاریخ‌دوستان معرفی کنیم.
او ظرفیت‌های سیستان در حوزه‌های مختلف را ویژه دانست و ادامه داد: با سرمایه‌گذاری بر روی این ظرفیت‌ها، چالش‌های موجود کاهش خواهد یافت و سیستان در این زمینه، از صنایع دستی تا گردشگری، واجد کارکرد برای توسعه پایدار است.
استاندار سیستان و بلوچستان تاکید کرد: وجود چالش‌های متعدد در منطقه نباید موجب بی‌اعتنایی به توسعه گردشگری شود، چرا که این صنعت به بهبود وضعیت معیشت مردم سیستان کمک خواهد کرد.
او، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را مکلف به برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری و جذب گردشگر در این خطه دانست و گفت: تأمین زیرساخت برای ایجاد اقامتگاه‌های کویری به جهش در اقتصاد گردشگری منجر می‌شود.
بیجار تاریخ سیستان را غنی دانست و معرفی فرهنگ، هویت و تاریخ این منطقه را مهم برشمرد و ادامه داد: ضرورت دارد برنامه‌ریزی برای ارائه تصویری پویا از استان، از منطقه سیستان تا منطقه بلوچستان، اولویت مدیران و متولیان باشد.
انتهای پیام/
نظر شما