۱۷ اسفند ۱۳۹۹ - ۱۲:۰۰
کد خبر 1399121277

استان اصفهان

قلمكار هنري است كه به خلق پارچه هاي باسمه اي (قالبي) رنگي با مصارفي چون سفره  ، روميزي، سجاده كيف و .. از طريق تكنيك چاپ بر روي پارچه پنبه اي كرباس شكل مي گيرد. توليد طرح هاي رنگي و نقوش روي پارچه به وسيله باسمه يا قالب ظاهرا در سده چهارم پيش از ميلاد در هند به وجود آمده است و از آنجا به اسكندريه وارد شده است .در دوره ساسانيان چاپ روي پارچه در ايران تكامل يافت و روش هاي  نويني  در تزيين پارچه هاي پشمي و كتاني ابداع گرديد. اين هنر در دوره صفويه در اصفهان به طور عام رواج مي گيرد.قلمكار سازان را چيت ساز نيز مي نامند چرا كه در زبان فارسي واژه چيت به معناي پارچه هاي چاپي است . روشي كه امروزه بيشتر قلمكار سازان اصفهان به كار مي برند با سمه چهار رنگ ناميده مي شود (مشكي ،قرمز ،آبي ،زرد)كه از مدت ها پيش به دليل سطح بالاي توليد جايگزين قلم مو و رنگ گرديده است .جنس قالبها به منظور اينكه در دراز مدت شكل خود را از دست ندهد از چوب درخت گلابي است .در چاپ قلمكار پارچه در مرحله اول با توجه به كاربرد آن به شكل مورد نظر برش خورده و اطراف آن ريشه تابي مي شود .رنگ ها عمدتا از رنگدانه اي گياهي به دست مي آيد و عامل اصلي ثبات رنگ نيز همين مساله مي باشد به عنوان نمونه رنگ مشكي از پوست گردو و رنگ قرمز از نوعي سنگ به نام زاج سفيد و  ريشه هاي گياه  روناس ، رنگ آبي از لاجوردي و شيره انگور ، رنگ زرد از پوست انار شيرين ، رنگ سبز از انار شيرين، لاجورد ،شيره انگور در كنار عامل چسبنده اي چون كتيرا بدست مي آيد . پس از رنگ آميزي به وسيله مهرهاي چوبي و رنگهاي حاصله به ترتيبي كه گفته شد رنگهاي اضافي از سطح كار شسته مي شود كه در اصطلاح سنتي به اين عمل صحرا كاري مي گويند . طي شستشو رنگ قرمز كه فرار تر است كم رنگ مي شود براي احيا رنگ قرمز پارچه ها را در پاتيل هايي كه درون آن پوست انار و روناس است مي جوشانند .پس از اين مرحله به منظور شفافيت زمينه كار پارچه ها را در پاتيل آب سرد و پوست انار غوطه ور مي سازند اين عمل موجب كرم رنگ شدن زمينه ضمن حفظ تمامي رنگهاي سطح پارچه مي گردد. ثبات رنگ نشانه كيفيت محصول توليد شده مي باشد بنابراين به وسيله يك دستمال سفيد مرطوب و كشيدن آن روي پارچه به آساني مي توان به سطح كيفيت پارچه قلمكار پي برد.

 
 
 
 

برچسب‌ها