مجموعه تاریخی بسطام در پنج کیلومتری شمال شاهرود، مرکز شهر بسطام و در مجاورت مسجد جامع و مدرسه شاهرخیه قرار دارد و اکنون نیز مهم‌ترین اثر تاریخی این شهر به‌شمار می‌آید. با فاصله اندکی از قبر بایزید، مزاری برجی شکل با گنبد رُک وجود دارد که به امامزاده محمد، فرزند امام جعفر صادق علیه‌السلام، منسوب است و گفته می‌شود که امام او را برای راهنمایی مردم، همراهِ بایزید به بسطام فرستاده بود.

مسجد بایزید و مناره مجاور آن از دیگر آثار بسیار قدیمی این مجموعه هستند. این مسجد شامل دو شبستان است که شبستان بزرگ‌تر به شبستان مردانه و شبستان کوچک‌تر به شبستان زنانه مشهور است. فضای موسوم به شبستان زنانه، مسجدی از دوره ایلخانیان (اواخر قرن هشتم) است که فضای هشتی مجاور آن در همین دوره یا اندکی بعد احداث و روی یکی از دیوارهایش تاریخ ۵۱۴ وجود دارد.

به طور کلی تزئینات به کار رفته در این بنا بی‌نظیر است و می‌توان آن را با مسجد جامع نطنز مقایسه کرد.

ابویزید طیفور بن عیسی بن آدم بن سروشان بسطامی معروف به بایزید بسطامی ملقب به سلطان‌العارفین بزرگ‌ترین عارف قرن سوم هجری، از اهالی ایران و از بزرگان اهل تصوف و اهل سنت بود.

بایزید بسطامی جایگاهی بس والا در عرفان دارد و در خداشناسی و توحید سخنان زیبایی دارد که عارف بزرگ و نامی ایران فریدالدین عطار نیشابوری برخی از سخنان بایزید را در کتاب تذکرةالاولیاء آورده است.

سلطان العارفین بایزید بسطامی متولد سال ۱۳۱ هجری و والی ولایت قومس (کومش) معرفی شده. جَد بایزید بسطامی زرتشتی و پدرش یکی از بزرگان بسطام بود. بایزید بسطامی در سال ۲۶۱ درگذشت و او را در خانقاه وی در شهر بسطام که در شش کیلومتری شاهرود، در مجموعه‌ای مشتمل بر یک مسجد، چند مزار و بنا واقع است، دفن کردند.