شهر نراق به‌عنوان یک الگوی اصیل از کهن باغ شهر تاریخی به‌واسطه عناصر و دانه‌های باارزش ازجمله بازار، کاروانسراهای متصل به شریان اصلی بازار و آب‌انبارها، قنات‌ها، آب‌انبارها، حمام، حسینیه، مسجد و مسجد جامع و ابنیه مذهبی و خانه‌های تاریخی در محدوده بافت تاریخی از دوران زندیه تا قاجار را تشکیل می‌دهد.
بستر زمین‌شناختی و جغرافیایی: با توجه به وضعیت توپوگرافی و قرارگیری شهر نراق در یک واحد جغرافیایی رود- دره و شاخص بودن ارتفاعات پیرامون شهر به‌ویژه کوهستان اٌل و شکل توپوگرافی زمین در پیرامون بازار و شهر تاریخی از عوامل مؤثر بر منظر بازار است. کلیه مداخلات و ساخت‌وسازها به محوریت بازار تاریخی شکل گرفته است.
محدوده بافت تاریخی از شمال و جنوب توسط مزارع و باغ‌ها محصور شده است به لحاظ جغرافیایی شهر نراق از طرف شمال به کوه اٌل، از غرب با فاصله 15 کیلومتر به شهر دلیجان، از طرف جنوب به روستای سینقان و از طرف شرق با فاصله 22 کیلومتر به مشهد اردهال و 40 کیلومتر به نیاسر و در 70 کیلومتری کاشان قرار دارد. دارای آب و هوایی کوهستانی است و رودخانه فصلی نراق خط القعر محدوده شهر را تشکیل می‌دهد.
نراق پیش‌ازتاریخ
شهر نراق در طول تاریخ از پیدایش تاکنون، تحولاتی را در حوزه کالبدی و همچنین عملکردی را تجربه کرده است. حمدالله مستوفی نراق را جزء عراق عجم دانسته است. در اطراف نراق تپه باستانی کافران در 7 کیلومتری جنوب نراق قرار دارد که حاکی از دوران پارت و سامانی است.
نراق اوایل اسلام
به اعتقاد برخی نراق فعلی پس از اسلام توسط شخصی به نام ریش‌بلند که در آن زمان سمت کدخدایی داشته شکل گرفته است. (خسروی،44،1375) و همچنین حسن ابن قمی مورخ قرن چهارم قلعه اٌل نراق را مشاهده نموده است.
این قلعه در غرب نراق بر کوهی که آن را اٌل می‌گویند و فراپیش آن رودخانه است. (قمی، 4 ه. ق 414)
دو نکته از این روایت تاریخی برداشت می‌شود؛ اولاً قلعه اشاره شده همان قلعه است که هم‌اکنون بر کوه اٌل قرار دارد و دیگر آن‌که این شهر در قرن 4 هجری نیز نراق بوده است.
ابن‌بطوطه جهانگرد مراکشی از نراق با قدمت بیش از 700 سال در سفرنامه خود نام برده است. (خسروی 1375)
در سال 1242 بیماری وبا در منطقه کاشان شیوع پیدا کرد و بسیاری از اهالی نراق و کاشان ازجمله ملا احمد نراقی بر اثر این بیماری فوت شدند. شهر نراق به دلیل رونق ارتباطات تجاری که در سال‌های 1200 تا 1280 شکل می‌گیرد پیشرفت بسیاری می‌کند به‌طوری‌که حاج سیاح محلاتی که در حدود سال 1280 از نراق بازدید می‌نماید از این شهر به‌عنوان هند کوچک ایران یاد می‌کند. دوران طلایی این شهر بسیار کوتاه و تأثیر برانگیز بوده است و دو رویداد بسیار ناگوار موجب زوال این شهر می‌شود؛ یکی کشتار مردم بی‌گناه به بهانه گرویدن به فرقه بابیت و دیگری قحطی.
شهر نراق به‌واسطه بافت تاریخی کم‌نظیر، نزدیکی به غار نخجیر، طبیعت و جغرافیای دیدنی و تاریخ کهن، از ارزشمندترین شهرهای استان در توسعه مطلوب گردشگری به شمار می‌رود.
یکی از ویژگی‌هایی که بافت تاریخی نراق را با دیگر چینی‌جاهای تاریخی کشور متمایز می‌کند وجود قنات‌های تاریخی ازجمله قنات حاج الله داد است که در مسیر اصلی شهر جریان داشته و هم‌اکنون به‌طور کامل احیاء شده و آب جاری آن در مراکز محلات بافت قابل استفاده است.
یکی از عناصر معماری شاخص در خانه‌های تاریخی عنصری با نام سیپک است که در خانه تاریخی رئوفی وجود دارد و فضایی است که آب قنات در پلانی خاص در طبقات پایین‌تر از سطح حیاط جهت استفاده از آب و تابستان‌نشینی ست با معماری منحصر به اقلیم نراق که در هیچ خانه تاریخی دیده نمی‌شود.
در بافت 14 هکتاری نراق تعدادی از خانه‌های تاریخی به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده که بسیار مورد استقبال گردشگران قرار گرفته است.
این بافت باارزش تاریخی با دارا بودن پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در جذب گردشگر و عناصر و ابنیه تاریخی و حفظ اصالت‌های معماری شرایط لازم را برای ثبت جهانی داراست.
* گزارش از پروین سادات طیبی- مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی بافت تاریخی شهر نراق، کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی -کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل
انتهای پیام/
