از رفسنجان چه می‌دانیم؟
شهرستان رفسنجان در شمال غرب استان کرمان یکی از خطه‌های تاریخی کشور عزیزمان است که سابقه تمدن در آن براساس شواهد باستان‌شناسی (تپه مغوئیه، راویز و خنامان) به دوران تاریخی می‌رسد و در سده‌های پیش از اسلام و قرون صدر اسلام این منطقه را به نام ولایت رودان (روذان) می‌شناختند و بعدها نام رفسنجان بر این منطقه اطلاق شد.
با توجه به سابقه تمدنی این خطه طی قرون متمادی گذشته، این شهرستان دارای مواریث متنوع فرهنگی شامل غیر منقول (اماکن تاریخی – فرهنگی)، منقول (اموال و اشیای تاریخی) و ناملموس (میراث مردم‌شناسی شامل آیین‌ها، رویدادها، آواها، مهارت‌ها و…) است و از سویی به‌خاطر اقلیم متفاوت در گستره شهرستان، میراث‌دار طبیعت و شاهد پراکنش آثار کم نظیر طبیعی در اطراف و اکناف شهرستان رفسنجان هستیم.
آیینه تاریخ در آثار تاریخی رفسنجان
در سطح شهرستان رفسنجان قریب ۳۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده که تاکنون حدود ۷۰ بنای تاریخی، ۱۱ میراث ناملموس و دو اثر طبیعی آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که در بین آن‌ها وجود جاذبه‌های کم نظیر تاریخی و طبیعی نظیر مجموعه حاج‌آقا علی (که شامل بزرگترین خانه خشتی جهان و اماکن وابسته به آن است)، مجموعه بازارتاریخی رفسنجان، مساجد تاریخی، کاروانسراها، خانه‌ها و حمام‌های تاریخی، دره شگفت‌انگیز راگه، غار میرزا، کهنسال‌ترین درخت پسته جهان و مناطق ییلاقی اطراف شهر و… موزه مردم‌شناسی و موزه ریاست جمهوری در کنار بزرگترین جنگل دست‌کاشت بشر (باغات پسته) به مساحت ۸۰ هزار هکتار، گردشگران زیادی با ذائقه‌های مختلف را به سوی خود سوق داده است. در کنار این جاذبه‌ها، موقعیت جغرافیایی کم‌نظیر موجب دسترسی سهل الوصول گردشگران و علاقمندان به این شهرستان شده است. وجود خطوط زمینی، ریلی و هوایی و همچنین واقع شدن در مسیر گردشگری (که اصفهان و یزد در شمال را به کرمان و بم و بلوچستان در جنوب را اتصال می‌دهد) و نیز سهیم بودن در بخشی از ارتباطات جاده‌ای استان‌های هرمزگان، فارس و خراسان (محور سیرجان- رفسنجان- زرند) موجب شده که موقعیت ویژه‌ای برای این شهرستان و استان کرمان فراهم شود.
شاخص‌ها در رفسنجان
با توجه به فراوانی مواریث تاریخی، فرهنگی و طبیعی این شهرستان، به معرفی اجمالی شاخص‌ترین این آثار همچون مجموعه حاج‌آقا علی می‌پردازیم:
عمارت حاج آقا علی، بزرگترین خانه خشتی جهان در راس یک مجموعه تاریخی در شش کیلومتری شرق شهر رفسنجان و در روستای قاسم‌آباد حاجی واقع شده است، پسوند حاجی بر سر نام این روستا به دلیل تعلق خاطر مردم به حاج‌آقا علی تاجر معروف رفسنجانی در دوره قاجار است. همچنین وجه تسمیه خانه و مجموعه حاج‌آقا علی در این روستا و نیز مجموعه حاج‌آقا علی در شهر کرمان به این شخصیت شهیر رفسنجانی که معاصر ناصرالدین شاه قاجار است برمی‌گردد.
این مجموعه علاوه بر خانه شخصی او شامل بناهای عام‌المنفعه مانند بازار، آب انبار، مسجد، کاروانسرا، حمام، حسینیه و یخدان (که در ۲ کیلومتری قاسم‌آباد، روستای عباس‌آباد حاجی واقع شده و تامین کننده یخ مورد نیاز اهالی بوده است) بوده است.
خانه حاج‌آقا علی، بنایی با عظمت و یکی از نمونه‌های منحصر به فرد خانه‌های ایرانی در مقیاس کلان با ۱۲هزار مترمربع مساحت و هفت هزار مترمربع زیربنا است که از آن به عنوان بزرگترین خانه خشتی در ایران و جهان یاد می‌شود در بخش‌های مختلف این بنای با شکوه ظرائفی از سبک معماری عصر قاجاریه به چشم می‌خورد. گچ‌بریهای زیبا و تماشایی، طاق‌نماهای چشم‌نواز، کلاه‌فرنگی و آجرنماهای حیاط همه و همه دیدنی است. تزئینات داخلی عمارت را طرح‌هایی از گل و گلدان تشکیل می‌دهد که در نوع خود کم نظیر است.
قرینه‌سازی و حفظ تقارن از اصول معماری ایرانی به خوبی در ساخت این بنا رعایت شده است. این عمارت علاوه بر یک حیاط مرکزی (بیرونی) و سه حیاط خلوت (اندرونی)، دارای ۸۶ اتاق (هفت دری، پنج دری، سه دری و پستوبوده که در چهار بخش اصلی ساختمان حوض‌خانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی ساخته شده، بوده است.
یک آشپزخانه بزرگ و انبار بزرگ وظیفه تامین نیازهای این مجموعه را بر عهده داشته است. چهار حیاط، راهروهای سرپوشیده و روباز و سه هشتی نیز ارتباط قسمت‌های مختلف این خانه را تامین می‌کرده است.
این مجموعه پس از چند مرحله مرمت توسط اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و اداره کل اوقاف، قرار است در آینده‌ای نزدیک در چرخه گردشگری شهرستان رفسنجان و استان کرمان مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
انتهای پیام/
