یکی از این موانع رودها و رودخانه‌ها بودند که بشر توانست با راه‌های گوناگون از جمله با استفاده منابع ابتدایی مانند تنه درختان از این مانع‌ها عبور کنند. اما با گسترش جوامع انسانی و شکل‌گیری ارتباط‌های تجاری و جنگ‌ها، نیاز به پل‌ها برای ارتباطات با یکدیگر سبب ساختن پل‌های عظیم بر روی رودخانه‌ها توسط معماران و مهندسان شد.
در این نوع سازه با پیشرفت بشر، تکنیک‌ها و نوآوری‌های زیادی صورت گرفت تا بتوانند در مقابل طبیعت دوام آورند و قدیمی‌ترین پل‌ها در فلات ایران بر روی رودها ساخته شده‌اند و در طول تاریخ پل‌سازی به موازات سایر شاخه‌های معماری به سیر تکاملی خود ادامه داده و پل‌های فراوانی در گوشه و کنار ایران برایمان به یادگار مانده است.
پل‌های ایران هر کدام داستان‌هایی تلخ و شیرین از گذشته‌های دور به همراه دارند. سه پل از این پل‌ها که بر روی رودخانه زنجان‌رود در دوره قاجاریه ایجاد شده است. پل میر بهاءالدین، این پل تاریخی در ضلع جنوبی شهر بر روی رودخانه زنجان رود و در مسیر راه کاروانی زنجان به کردستان ساخته شده است، پل سردار یکی دیگر از پل‌های تاریخی در محور جنوب غربی و حومه شهر زنجان است و سومین پل، پل حاج سید محمد است که این پل هم در جنوب شرقی زنجان، بر روی رودخانه زنجان‌رود و در مسیر زنجان به همدان قرار گرفته است.
پل سردار یا پل قلتوق یکی از پل‌های شهر زنجان به شمار می‌رود که بر روی رودخانه زنجان رود ساخته شده است و بر سر جاده تکاب و تخت سلیمان در جنوب غربی زنجان واقع شده است. این پل در سال ۱۲۹۴ خورشیدی به فرمان سردار ذوالفقار خان اسعد الدوله روی روخانه زنجان رود ساخته شد او از زمینداران بزرگ زنجان و پسر حسین قلی خان نظام العداله بود،
پل سردار به طول ۸۰ متر، به ارتفاع ۱۲ متر از بستر رودخانه زنجان رود و پهنای کمتر از ۵ متر ساخته شده است. پایه‌های این پل به صورت سنگی است و آب بر میانی آن چندپهلو و آب برهای کناری آن نیم‌گرد هستند .
دهانه‌های کنار هر یک پنج و نیم متر پهنا و بیش از ۵ متر ارتفاع دارند. در ساختار آجرچینی پل سردار آجرهایی ۲۵ در ۲۵ سانتیمتر به کار رفته است که کاشی‌های لعابدار و آذین‌بندی آجرنما در نوار دهانه میانی و کناری جای داده شده است. پل سردار ۳ دهانه با طاق جناغی دارد که دهانی میانی از دهانه‌های دیگر بزرگتر است.
در ضلع جنوبی دهانه وسطی پل سردار، عبارت یاعلی از آجر برجسته دیده می‌شود که بر روی آن سال ۱۳۳۳ تاریخ ساخت پل به خط کوفی بر تاق میانی را حک شده است. نوارهایی از کاشی و آجر لعابدار در اطراف دهانه‌های پل سردار به چشم می‌خورد که بسیار دیدنی و منحصر به فرد است به طوری‌که نمونه آن در کمتر پلی دیده شده است. بر پایه‌های پل سردار دو دهانه با کمانه آرایش داده شده است. در گذشته پایه‌های پل توسط سنگ‌فرش، از فرسایش آب در بستر رودخانه حفظ می‌شوند.
معماران توانمند زنجانی در این پل برای سبک کردن بنا، کاهش بار اضافی و صرفه جویی در مصالح ساختمانی، علاوه بر ایجاد دو طاق تزیینی به کار رفته است در اطراف طاق و هسته پل، فضاهای توخالی زیادی ایجاد کرده‌اند که این بخش‌های خالی بار سازه را کم می‌کند. این یادگار قاجاری که به شماره ۱۴۸۵ نامش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است،
پل سردار زنجان در جاده‌ی قدیم تکاب به تخت سلیمان واقع است.
انتهای پیام/
