مجموعه تاریخی «باغشمال» که در افواه عمومی تبریزیان به «شازدا باغی» معروف بود، در حدفاصل خیابان‌های باغشمال و کمربندی آزادی این شهر قرار داشت و گفته می‌شود بنیان آن به دوره حکمرانی «آق قویونلوها» می‌رسد.

آق قویونلوها در زمان حکمرانی‌شان در قرن هشتم قمری به تبریز و توسعه آن اهمیت ویژه‌ای قائل بودند و به همین دلیل نیز عمارات و باغات باشکوهی همچون «ائل گولی» (شاه گولی) و مجموعه عمارات «باغشمال» را برای تفریح و تفرج خود احداث کردند.

عمارت تاریخی «کلاه‌فرنگی» نیز یکی از دهها عمارت مجموعه «باغشمال» بود که به دستور یعقوب آق قویونلو ساخته شد و تا حوالی سال‌های ۱۳۰۸ شمسی که تخریب بافت تاریخی تبریز به بهانه نوسازی آن، در دوره محمدعلی‌خان تربیت، آغاز شد، پابرجا بود.

در آن سال‌ها که پهلوی اول در ابتدای پادشاهی و به دنبال محکم کردن جای پای خود بود، به دلیل کینه و نفرت او از قاجار، بسیج عمومی مسئولان و دولتمردان برای نابودی هرگونه نماد معماری باقیمانده از این سلسله در همه جای ایران به راه افتاده بود.

تاج‌الملوک، همسر رضاخان، در کتاب خود به‌صراحت به کینه رضاخان از قاجارها اشاره می‌کند و با ابراز تأسف از ویرانی ساختمان‌ها و عمارات تاریخی تهران و تخریب باغات و بناهای قاجاری آن به دست شهرداری، می‌گوید که وقتی به رضاخان گفته که حیف است این آثار تخریب شوند، او پاسخ داده که دلش نمی‌خواهد هیچ اثر و نشانه‌ای از قاجارها را ببیند.

تخریب مجموعه تاریخی «باغشمال» تبریز با عمارات و ساختمان‌های تاریخی‌اش که در طول حداقل ۴۰۰ سال و در دوره سلسله‌های حکومتی آق قویونلوها، صفویان و قاجار احداث‌شده بودند، در اثر چنین تفکری نابود شدند و یک‌به‌یک از میان رفتند.

البته ناگفته نماند تا دهه ۱۳۴۰ شمسی نیز هنوز چندتایی از عمارات مجموعه تاریخی «باغشمال» که امروزه عکس‌های فراوانی از آن‌ها در دسترس است، باقیمانده بود.

حال شهرداری تبریز که بخشی از اراضی مجموعه تاریخی «باغشمال» را از ارتش تحویل گرفته است، درصدد برآمده که در یک اقدام نیکو، برخی از عمارات این مجموعه را بازسازی و احیا کند؛ اتفاقی که با اقبال شهروندان تبریز مواجه شده است.

بر اساس طرح شهرداری، مقرر است عمارت «کلاه‌فرنگی» به شکل قدیمی آن در بنایی متشکل از دو سالن و یک فضای گنبدی شکل هشت‌ضلعی در وسط عمارت در جهت شرقی غربی، با زیربنایی به وسعت 1900 مترمربع ساخته شود و اجرای آن اکنون در مراحل آماده‌سازی برای بتن‌ریزی فونداسیون است.

تأکید شهردار تبریز بر تکمیل عمارت کلاه‌فرنگی با کاربری فرهنگی

شهردار تبریز با اشاره به‌ضرورت بازسازی عمارت تاریخی «کلاه‌فرنگی» مجموعه «باغشمال» این شهر بر لزوم پیش‌بینی اعتبار لازم تکمیل پروژه عمارت کلاه‌فرنگی در سال آینده تأکید کرد.

یعقوب هوشیار گفت: پروژه عمارت کلاه‌فرنگی یکی از پروژه‌های نیمه‌تمام برای بازیابی هویت تاریخی تبریز در محدوده مجموعه فرهنگی پارک باغشمال است که متوقف شده است.

او افزود: مطالعات تکمیلی پروژه عمارت کلاه‌فرنگی در سال جاری انجام می‌شود و با پیش‌بینی اعتبار لازم عملیات عمرانی آن در سال آینده انجام و مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.

هوشیار خاطرنشان کرد: کاربری عمارت کلاه‌فرنگی، فرهنگی بوده و در راستای رویکرد اجتماعی شهرداری تبریز احداث و مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.

شهردار تبریز یادآور شد: این پروژه در ادامه تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و در راستای احیای هویت تاریخی محدوده پارک باغشمال است که در تلاشیم تا سال آینده تکمیل شود.

هوشیار همچنین با اشاره به اقدامات صورت گرفته قبلی در این پروژه گفت: در کنار ستون‌بندی و بتن‌ریزی انجام‌گرفته، کف‌سازی مسیر منتهی به ضلع جنوبی عمارت کلاه‌فرنگی نیز در دو ماه گذشته اجرایی شده است.

انتهای پیام/