خبرگزاری میراث آریا: آذربایجان و شهر تبریز، ظرفیت‌های بسیاری برای جذب گردشگر و تبدیل شدن به یک مقصد توریستی داخلی و خارجی دارد. در هر جلسه‌ای مردم آذربایجان سعی می‌کنند که مهمان‌نوازی تبریزی‌ها را با روایت شعر معروف استاد شهریار: «شهر تبریز است جان قربان جانان می‌کند، سرمه چشم از غبار کفش مهمان می‌کند»! به رخ همگان بکشند. همان شعری که در نشست اخیر و مشترک مسئولان استان با فعالین صنعت گردشگری کشور در هتل گسترش تبریز سه بار توسط استاندار، نماینده مجلس و مدیرکل میراث‌فرهنگی برای مهمانان شهر تبریز قرائت شد!
اغلب ما شهر تبریز را به نام شهر اولین‌ها می‌شناسیم و به جا هم به این اول بودن افتخار می‌کنیم. آذربایجان را سر ایران می‌دانیم و تمدن چندهزارساله خویش را به رخ همگان می‌کشیم. همین امتیازات تاریخی و افتخارات گذشته سبب شده تا چشم بر ضعف‌ها، نقص‌ها و عیب‌های خود ببندیم و در همان گذشته توقف کنیم. از همین روست که شاهدیم که شهرهای هم طراز دیگر تخت‌گاز به‌سوی پیشرفت و ترقی حرکت می‌کنند و ما به همان افتخارات گذشته دل‌خوشیم! در زمینه توریسم و جاذبه‌های گردشگری نیز هرچند شاهد افزایش اندکی در تعداد گردشگران داخلی و خارجی و توسعه مراکز اقامتی هستیم؛ اما هیچ‌وقت این رشد میلی‌متری در شأن و اندازه این استان نبوده است.
امروز نیازمند ارزیابی و شناخت صنعت گردشگری خود هستیم. باید «نقاط ضعف و قوت، تهدیدها و فرصت‌ها» در قالب همان برنامه معروف شناسایی و سپس بر اساس آن استراتژی تعریف شده و تاکتیک‌های لازم اتخاذ شود؛ بنابراین بیان نقدها و نقاط ضعف، اولین گام برای ارائه راهکارها و درمان دردها و دستیابی به پیشرفت و توسعه است. به‌ویژه آنکه این ضعف‌ها از زبان دیگران ارائه شود. نقدها و نقص‌های حوزه گردشگری ما شاید برای ما کمی پوشیده باشد؛ اما قطعاً بیان آن از زبان چند مهمان و فعال حوزه گردشگری غیربومی، می‌تواند بسیار ارزشمند باشد. توفیقی که در نشست اخیر فعالین حوزه گردشگری کشور در تبریز حاصل شد.
مدیران دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری سراسر کشور طی سفری دسته‌جمعی در قالب تور آشناسازی دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری به تبریز که به همت انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان و همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی برگزار شد، ضمن بازدید از ظرفیت هتل‌ها و مراکز تجاری و تفریحی تبریز در نشستی تخصصی با حضور معاون گردشگری وزیر میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و استاندار آذربایجان شرقی در هتل گسترش تبریز حضور یافتند.
گزارش زیر به انعکاس انتقادات و پیشنهادهای همین فعالین حوزه گردشگری از وضعیت صنعت گردشگری استان و شهر تبریز می‌پردازد:
یک فعال حوزه گردشگری از استان قم با موشکافی برخی معایب حوزه گردشگری آذربایجان شرقی می‌گوید: چند وقت پیش یک قطار مسافربری با ۱۸۰ مسافر و گردشگر خارجی را می‌خواستم از مرز بازرگان وارد کشور کنم. متأسفانه آن‌قدر ما را معطل کردند که اغلب مسافران از آمدن به ایران پشیمان شده و می‌خواستند از همان جا برگردند. خدا را شکر که بالاخره با دخالت مدیرکل میراث‌فرهنگی و استاندار موضوع حل شد؛ اما قطعاً این برخورد نامناسب ما با این مهمانان و گردشگران خارجی در ذهن آنها باقی خواهد ماند.
فعال گردشگری استان خوزستان هم با اشاره به هزینه‌های سنگین تورهای گردشگری به مقصد تبریز می‌گوید: وقتی هزینه تور سه‌روزه به مقصد تبریز با هزینه یک تور ترکیه برابری می‌کند چگونه می‌توان برای این شهر مسافر جذب کرد؟
همین فعال گردشگری می‌افزاید: شهر زیبای شما، حتی از داشتن اتوبوس‌های شیک و تمیز توریستی هم بی‌بهره است. به‌عنوان نمونه در طی چند روز حضور در تبریز، ما به‌عنوان دست‌اندرکاران این حوزه و مدیران دفاتر گردشگری با اتوبوس شرکت واحد شهر را گشتیم! آیا فکر می‌کنید یک مسافر خارجی این وضعیت را قبول می‌کند؟
رئیس انجمن صنفی دفاتر گردشگری شهر یزد هم به ظرفیت‌های ناشناخته و زیبای تبریز اشاره کرده و می‌گوید: خانه تاریخی حریری و بقیه اماکن دیدنی به‌اندازه کافی جذابیت دارند که نیازی به برخی فعالیت‌های حاشیه‌ای ندارند. زیبایی‌ها و ارزش این اثر تاریخی در میان عرضه برخی محصولات و کالاهای دیگر گم شده است.
موحد با بیان اینکه گردشگری در کشور ما مظلوم واقع شده به ارزش‌های بازار تاریخی تبریز به‌عنوان یکی از دو اثر ثبت شده جهانی استان اشاره می‌کند و می‌گوید: گستردگی و تنوع محصولات ارائه شده در این بازار منحصربه‌فرد است. متأسفانه به‌رغم همه ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها، این بازار آمادگی لازم برای جذب گردشگر داخلی و خارجی به‌ویژه به‌صورت انبوه را ندارد. لازم است در همین بازار بزرگ و به‌هم‌پیوسته، محورهای گردشگری برای بازدید گردشگران در نظر گرفته شود تا گردشگران در این بازار بزرگ بلاتکلیف نمانند. ما در شهر یزد با رفع برخی اشکالات و تبلیغات لازم، تعداد گردشگران خارجی خود را از رقم ۱۲ هزار نفر در سال ۱۳۹۲ به رقم ۱۳۵ هزار نفر در سال ۱۳۹۷ رساندیم و این برای استان آذربایجان شرقی هم قابل تحقق است.
رئیس جامعه هتلداران استان فارس هم به موضوع محدود بودن پروازهای هوایی بین دو شهر تبریز و شیراز اشاره می‌کند و از استاندار آذربایجان شرقی خواست تا تعداد پروازهای هفتگی بین این دو شهر تاریخی از دو پرواز به چندین پرواز افزایش یابد چرا که ظرفیت آن وجود دارد.
دبیر سرویس گردشگری روزنامه ایران هم با انتقاد از ضعف برنامه‌های تبریز برای مهم‌ترین رویداد گردشگری کشور می‌گوید: تمام برنامه‌ها و دستاوردهای برنامه تبریز ۲۰۱۸ به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی، در دو برنامه افتتاحیه و اختتامیه خلاصه شد.
کشوری می‌افزاید: چرا تبریز نمی‌تواند به‌رغم پتانسیل‌های ارزشمند، مانند شهرهای شیراز و اصفهان و یزد، توریست خارجی جذب کند؟ چرا نمی‌تواند؛ مانند همین شهرها که با کشورهای بسیاری از جمله کشورهای حاشیه خلیج‌فارس روابط گرمی دارند تبریز نمی‌تواند با شهرهای کشورهای همسایه روابط تنگاتنگی داشته باشد؟ به نظرم برخی مسائل سیاسی و مواضع کلان کشوری بر این موضوع سایه افکنده است وگرنه تبریز بباتوجه‌به اشتراکات زبانی، قومی و فرهنگی بیشترین و بهترین ظرفیت دیپلماسی شهری و جذب توریست خارجی را دارد.
یکی دیگر از مدیران دفاتر گردشگری کشور هم به موضوع زیرساختهای گردشگری و ضعف آن در شهر تبریز اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظرم شهر تبریز و استان شما به یک مطالعه جامع در زمینه شناسایی سلایق و علایق توریست‌های داخلی و خارجی نیاز دارد. به‌موازات آن باید نیازسنجی‌های لازم انجام شود. مباحثی مانند اینکه استان شما چند هتل لازم دارد، چند رستوران و محل عرضه سوغات نیاز دارد، تجهیزات حمل‌ونقل و جابه‌جایی آنها چگونه باشد همه‌وهمه در این شهر باید مطالعه، بررسی و اصلاح شود. البته موضوع نبود مطالعات جامع گردشگری تنها مربوط به شهر تبریز نیست و تقریباً همه شهرهای ما با این مشکل مواجه هستند.
این فعال صنعت گردشگری می‌افزاید: تبریز می‌تواند قطب گردشگری سلامت ایران و منطقه باشد. هم خدمات پزشکی در این شهر در مقایسه با شهرهای هم‌جوار خارجی ارزان است و هم اینکه از تیم‌های پزشکی ماهری برخوردار است. در کنار آن همسایگی با چند کشور خارجی مانند عراق، ترکیه، آسیای میانه و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بهترین فرصت برای جذب گردشگر سلامت است. در این راستا، جامعه هتلداران و مدیران دفاتر گردشگری می‌توانند به‌خوبی ایفای نقش کنند.
او برخوردهای سلیقه‌ای و رفتارهای جزیره‌ای برخی نهادها و ادارات با صنعت گردشگری را سم مهلک این صنعت قلمداد کرد و خواستار یک‌دست شدن مقررات و قوانین مربوط به این صنعت در سراسر کشور شد.
فعال حوزه گردشگری شهر اصفهان هم به توانمندی‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر شهر در حوزه صنعت توریسم تأکید کرده و می‌گوید: هر شهر باید خودش باشد. تبریز را نمی‌توان و نباید با دبی، استانبول و باکو مقایسه کرد. فرهنگ، زبان، آداب‌ورسوم و بافت شهری این شهر باید منحصربه‌فرد و معرف خود این شهر باشد نباید شبیه‌سازی شود.
ابطحی می‌گوید: چند وقت پیش یا یک راننده تاکسی در شهر تبریز هم صحبت شدم. جای تأسف است که یک راننده تاکسی از دانستن و راهنمایی یک آدرس ناتوان بود. درحالی‌که صنعت گردشگری به این نکات ریز هم توجه دارد. توانمندسازی همه اجزای یک صنعت باید در سرلوحه مدیران قرار گیرد.
یکی دیگر از مدیران دفاتر گردشگری هم به دیگر ظرفیت‌های ناشناخته استان در زمینه جذب توریست اشاره می‌کند و می‌گوید: تبریز و آذربایجان شرقی مستعد ورزش‌های زمستانی است به‌ویژه در منطقه آزاد ارس. چرا نباید فعالین بخش خصوصی و مسئولان این استان امکانات ورزشی و توریستی مربوط به ورزش‌های زمستانی را در این منطقه تأسیس و راه‌اندازی شود؟ وقتی کویت و دبی و عربستان توانستند در گرمای ۵۰ درجه چنین امکاناتی ایجاد می‌کنند چرا ما در دل این‌همه برف و سرما نتوانیم؟ به نظرم با اندکی تدبیر و تشویق سرمایه‌گذاران عرب می‌توانید این کار را به نحو احسن انجام دهید. آنها مشتاق سرمایه‌گذاری‌های کلان در این حوزه هستند.
یکی دیگر از مدیران دفاتر گردشگری تبریز که در تهران فعالیت دارد به برخی نواقص و ناهماهنگی‌های مربوط به این حوزه اشاره کرده و می‌گوید: این استان از امنیت بسیار بالایی برخوردار است. علاقه و اشتیاق زیادی هم در بین گردشگران برای مسافرت به تبریز و استان وجود دارد؛ اما ناهماهنگی و عدم استقبال از مهمانان در این شهر وجود دارد. وقتی در فصل گردشگری، یک تور گردشگری را به کندوان بردیم باتوجه‌به اینکه اغلب مسافران آن افراد سالمند و پا به سن گذاشته بودند هیچ‌گونه همکاری و کمکی را شاهد نبودیم. ترافیک مسیر سنگین بود و پلیس هم حضور نداشت.
این فعال گردشگری به ایرادات دیگری اشاره می‌کند و می‌گوید: سایت‌های معرفی آثار تاریخی و گردشگری معمولاً آنلاین و به‌روز نیستند. از طرفی کیفیت ارائه خدمات در شهرستان‌های اطراف تبریز بسیار پایین است و هیچ مسافر داخلی و خارجی رغبتی برای حضور و اقامت در آنها ندارد. لیدرها اطلاعات کافی ندارند و سیاست‌گذاری‌های شفاف و مشخصی را شاهد نیستیم.
یکی از مدیران گردشگری شهر کرج هم می‌گوید: متأسفانه تنها چند شهر مهم کشور به‌عنوان مقصد گردشگری معرفی شده و بقیه شهرها فراموش شده‌اند. درحالی‌که این شهرهای مطرح، تنها چهار ماه از سال فرصت جذب توریست را دارند اما بقیه شهرها در هشت ماه بقیه سال هم می‌توانند اقدام به جذب توریست نمایند. کرج، تبریز، خوزستان و کرمان و … در رویکردهای کلان گردشگری کشور جایگاهی ندارند. صنعت گردشگری ایران نیاز به برندسازی جدید در حوزه گردشگری دارد. از جمله شهر تبریز باید به‌عنوان یکی از برندهای تازه و مهم ایران و خاورمیانه و مقصد گردشگری معرفی شود و این شهر این توانمندی و طرفیت تبدیل‌شدن به برند توریستی کشور را دارد.
از مدیران صنعت گردشگری آذربایجان شرقی هم به ظرفیت مهم این شهر در زمینه توریسم سلامت اشاره کرده و با بیان اینکه تبریز پیش‌قراول جذب توریست سلامت است از مغفول ماندن این ظرفیت در طی سال‌های اخیر انتقاد کرده و می‌گوید: گردشگری سلامت باتوجه‌به ماهیت آن هیچ‌وقت به‌سادگی ریزش نمی‌کند شاید بقیه حوزه‌های گردشگری دچار ریزش شوند؛ اما توریسم سلامت فرصت خوبی برای جذب گردشگر و سرمایه است.
خانم محمدپور، از اینکه مجوز صدور ویزا برای گردشگران از سوی وزارت خارجه کشور تنها به تعداد محدودی از دفاتر گردشگری مستقر در تهران اعطا شده انتقاد کرد و خواستار تعمیم‌دادن این موضوع به همه دفاتر خدمات گردشگری شهرستان‌ها و از جمله تبریز شد.
الزامات توسعه صنعت گردشگری از نگاه استاندار
عابدین خرّم استاندار آذربایجان شرقی هم با اشاره به اینکه صنعت گردشگری یکی از بخش‌های موردتوجه دولت در رشد و توسعه کشور است، اظهار می‌کند: باتوجه‌به اراده جدی دولت سیزدهم برای توسعه دیپلماسی منطقه‌ای و گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه، توسعه صنعت گردشگری در استان در اولویت برنامه‌های ما قرار دارد.
خرّم از افزایش ۳۰۰ درصدی تعداد گردشگران خارجی ورودی به استان در سال جاری نسبت به دوران پیش از شیوع کرونا خبر داده و این امر را نشانه خوبی برای صنعت گردشگری تعبیر می‌کند.
استاندار آذربایجان شرقی نقاط ضعف و کمبودها و الزامات صنعت گردشگری استان را در چند محور خلاصه کرده و توسعه این صنعت را مستلزم الزامات زیر معرفی می‌کند:
۱) بازسازی ساختارهای گردشگری و توسعه زیرساختهای توریستی اعم از اقامتی و حمل‌ونقل و لیدر و …
۲) متنوع‌سازی فعالیت‌های بخش گردشگری
۳) شکستن تمرکز رسانه‌ای بر روی برخی شهرهای خاص و برندسازی گردشگری در استان
۴) گسترش فرهنگ گردشگرپذیری در میان مردم
۵) لزوم توانمندسازی آژانس‌ها و مراکز گردشگرپذیر استان
۶) همکاری نزدیک و تعامل دولت، بانک‌ها و بخش خصوصی جهت جلب سرمایه‌گذاری‌های این بخش
۷) آشناسازی دفاتر گردشگری سایر شهرها و کشورها با ظرفیت‌های گردشگری استان و گسیل تورهای گردشگری
معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی: دولت از سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری حمایت می‌کند
علی‌اصغر شالبافیان معاون گردشگری کشور می‌گوید: در توسعه گردشگری داخلی موارد نقص متعددی وجود دارد و نکاتی که فعالان حوزه دفاتر در سفر به تبریز به‌عنوان ناظران حرفه‌ای مطرح کردند باید جمع‌بندی و اصلاح شود.
معاون گردشگری کشور یکی از چالش‌های جدی گردشگری را نبود محتوای مناسب عنوان کرد و گفت: نبود محتوای مناسب و نشر آنها به‌صورت جدی پیگیری نشده است.
شالبافیان با بیان اینکه آذربایجان شرقی نه‌تنها در گردشگری داخلی بلکه در حوزه خارجی به‌مثابه نقطه ثقل گردشگر محور شمال غرب ایفای نقش می‌کند، متنوع‌سازی گردشگری این منطقه را مهم‌ترین برنامه می‌داند.
او ادامه می‌دهد: به‌احتمال زیاد سال آینده ۸ اثر این استان در فهرست جهانی ثبت شوند که ظرفیت بسیار مناسبی را برای جذب گردشگر ورودی ایجاد خواهد کرد.
الزامات توسعه گردشگری آذربایجان شرقی از نگاه مدیرکل میراث‌فرهنگی و گردشگری:
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان آذربایجان شرقی به صد پروژه گردشگری در حال ساخت استان با حجم سرمایه‌گذاری ۲۶ هزار میلیارد تومان اشاره کرد و ادامه داد: طی ۶ ماه ابتدایی سال با همکاری دستگاه‌های مختلف ۵۰ جشنواره در استان برگزار شده است.
احمد حمزه زاده با اشاره به سیاست‌های دولت در استان، اظهار کرد: آموزش‌های گردشگری در دو بخش همگانی و تخصصی همچنین توسعه زیرساختهای استان جزو سیاست‌های اصلی استان است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی از تشکیل تیم آسیب‌شناسی صنعت گردشگری در استان و تبریز خبر داده و می‌گوید: بر اساس یافته‌های این کارگروه، مهم‌ترین مشکلات استان در این حوزه در سه محور شناسایی شده و همه تلاش مدیران استانی برای رفع این مشکلات است.
حمزه زاده، ضرورت آموزش‌های گردشگری چه در بعد همگانی، و چه در بعد تخصصی (ویژه فعالین این عرصه) را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین الزامات توسعه گردشگری توصیف کرده و می‌گوید: توسعه زیرساختهای گردشگری دومین محور اساسی برای توسعه گردشگری است بر همین اساس ۳۶ هتل در حال ساخت است که با بهره‌برداری از آنها در طول سه سال ۶ هزار تخت به ظرفیت اقامتی استان اضافه می‌شود.
او با بیان اینکه آذربایجان شرقی دارای ۷۸ هتل با ۱۳ هزار تخت است، افزود: ۱۰۰ پروژه فعال با حجم سرمایه‌گذاری ۲۶ هزار میلیارد تومان در استان در حال ساخت است.
حمزه زاده از بازاریابی و تبلیغات به‌عنوان رویکرد سوم و اساسی استان نام‌برده و ادامه می‌دهد: در این راستا شناسایی بازارهای هدف داخلی و خارجی، تولید محتوای متناسب با نیاز بازارهای هدف، برگزاری جشنواره‌های موضوعی و شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی همچنین برگزاری هفته‌های فرهنگی در دستور کار است.
***
حضور مدیران دفاتر گردشگری کشور و هتلداران کشور در تبریز، با بارش رحمت الهی و برف نسبتاً سنگین در استان ما همراه بود. پدیده‌ای که می‌تواند به‌عنوان یک فرصت جذب توریستی مطرح شود. آذربایجان شرقی، در کنار همه نقاط ضعف خود ضمن برخورداری از جاذبه‌های بزرگ توریستی، تاریخی، فرهنگی و صنعتی و تجاری، می‌تواند در زمینه توریسم طبیعی و طبیعت‌گردی هم سر ایران باشد. اگر همه دست‌به‌دست هم دهند قطعاً برف‌های بی‌میلی توریست‌های داخلی و خارجی برای سفر به این منطقه مثل برف زمستانی در برابر آفتاب گرم تابستانی آب خواهد شد.
* عنوان این نوشتار الگو گرفته شده و تغییر جهت یافته این مصراع از شعر حافظ است که می‌فرماید:
«عیب می جمله چو گفتی، هنرش نیز بگو!
محمد امین خوش نیت
انتهای پیام/
انتهای پیام/
