سیدعلی منزوی کاشانی در گفت‌وگو با میراث‌‌آریا درباره هنر شعربافی گفت: این هنر از گذشته‌های دور در بیشتر شهرهای خراسان رضوی از جمله مشهد، سبزوار و تربت حیدریه به صورت خانگی و كارگاهی تولید می‌شده و رواج داشته و هنرهایی از جمله برک‌بافی، فرت‌بافی و ابریشم‌بافی را نیز می‌توان در این رده و زیرمجموعه شَعربافی جای داد كه بیشتر تولیدات آن حوله، چادرشب، بقچه و ... است.

این استاد پیشکسوت شعربافی افزود: شَعربافی به لحاظ نقش به 2 شیوه ساده و میله‌ای (راه‌راه) تولید می‌شود. شَعر ساده را بیشتر به رنگ‌های بنفش، زرشكی، مشكی، زرد، بادمجانی، سبز و گلی برای لباس زنان و شَعر میله‌ای را به شكل سیاه و سفید به عرض ۲ و طول 1.5 متر برای لباس مردان می‌بافند.

منزوی درباره معنای شعربافی گفت: شعرباف به معنی موتاب یا کسی است که پارچه را از مو یا ابریشم می‌بافد. هرچند اکنون به دلیل کم‌رنگ شدن شعربافی دیگر کمتر از این واژه استفاده می‌شود.

او افزود: شغل پدرم شعربافی بود، از حدود پنج سالگی با پدرم به کارگاه شعربافی می‌آمدم و ابتدا کارهای کوچک مانند ماسوره و چله‌کشی انجام می‌دادم با توجه به علاقه‌ای که به این کار پیدا کردم بعد از این که مدت‌ها در کارگاه حضور داشتم و کار با دستگاه را از پدرم آموختم بالاخره یک روز پشت دستگاه نشستم و بافتن را آغاز کردم  و به مرور در شعربافی مهارت کامل پیدا کردم و تا ۲۵ سالگی در کارگاه پدرم کار می کردم  تا این که به کاشان رفتم.

هنر شعربافی بیش از هزار سال قدمت دارد

استاد پیشکسوت شعربافی درباره قدمت این هنر گفت: برخی قدمت این دست‌بافته را بیش از هزار سال ذکر کرده‌اند، زیباترین پارچه‌های شعربافی را در طول تاریخ هنرمندان یزدی، اصفهانی  و کاشانی خلق کرده‌اند.

از مهاجرت به کاشان تا بازگشت به مشهد

استاد منزوی که نیم‌نگاهی به صنعت دستبافته‌های کاشان دارد در ادامه افزود: سال  ۱۳۵۷ به کاشان مهاجرت کردم و در کارخانه مخمل کاشان مشغول به کار شدم اما بعد از چند ماه کار کردن در این کارخانه به سراغ شعربافی رفتم و در کارگاهی شعربافی مشغول به کار شدم، با توجه به این که نزد پدر شعربافی را آموخته بودم شعربافی را از آن‌ها بهتر انجام دادم.

او تصریح کرد: طی مدتی که در کاشان بودم با بازار شعربافی آشنا شدم و حتی دستگاهی را با ذوق و سلیقه و براساس نیاز بازار ساختم و به مشهد برگشتم، وقتی که به مشهد بازگشتم تولیدات شعربافی را از مشهد برای فروش به کاشان می‌بردم.

نوآوری در دستبافته شعربافی

این پیشکسوت شعربافی با بیان اینکه بعد از این  که بازار فروش محصولات را در کاشان پیدا کردم، به سراغ نوآوری رفتم در ادامه گفت: در چله‌های قدیم، نخ‌ها نازک بود و پاره می‌شد به همین دلیل نیاز به دقت زیادی داشت به همین دلیل تغییراتی را در نخ مورد استفاده ایجاد کردم.

او دستمالی را که با شعر‌بافی بافته شده است، نشان می‌دهد و درباره تولید آن گفت: این دستمال را مانند گذشته تولید می‌کردم اما زمان زیادی صرف تولید آن می‌شد و مقرون به صرفه نبود بنابراین نخستین نوآوری را در این کار ایجاد کردم  و نخ و بافته را به گونه‌ای تغییر دادم نه تنها زمان کمتری را صرف تولید آن می کردم بلکه دستمال‌های جدید از دوام و استحکام بیشتری نیز برخوردار می‌شد.

 دستمال‌های تولیدی او نه فقط در بازارهای مشهد بلکه روانه بازارهای دیگر شهرهای ایران می‌شود، به گفته استاد منزوی دستمال‌های تولیدی را همدانی‌ها، قمی‌ها و قزوینی‌ها می‌خرند و از مشتریان پروپا قرص این دستمال‌ها هستند. البته در شهرهای شمال خراسان نیز هنوز این دستمال را بانوان به عنوان سربند استفاده می‌کنند.

استاد منزوی درباره تولیدات خود گفت: روزانه ۱۰ تا ۱۲ دستمال تولید می‌کنم و هر دستمال نیز حدود ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

دغدغه تأمین مواد اولیه

یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های او برای ادامه فعالیت در این هنر سنتی، تأمین مواد اولیه است.

به گفته او کمبود نخ‌هایی که به صورت یکنواخت رنگ شده و از کیفیت مناسبی برخوردار باشد در بازار وجود دارد و این یکی از مهم ترین مشکلات شعربافی است.

این پیشکسوت شعربافی درباره مشکلات بازاریابی و فروش این هنر گفت: تقریبا هیچگونه بازاریابی برای محصولات تولیدی کارگاه شعربافی ندارم و تمام مشتریان به صورت سنتی از گذشته خریدار تولیدات هستند.

درخواست نصب تابلو برای کارگاه شعربافی

او با اشاره حضور میلیونی زائران و مسافران در مشهد تصریح کرد: این کارگاه بیش از ۷۰ سال در همین محل فعال بوده و تنها کارگاه شعر بافی در مشهد است که از گذشته باقی مانده است، اگر شهرداری یک تابلو ابتدای خیابان نصب کند که در این کوچه کارگاه شعربافی قرار دارد، زائران و گردشگران از کارگاه این هنر قدیمی مشهد بازدید کرده و از تولیدات کارگاه نیز خرید خواهند کرد.

شهرداری برای رونق شعربافی عوارض نگیرد

استاد منزوی که یکی از افتخارات شهر مشهد محسوب می‌شود، نیازمند کمک مالی از سوی نهاد و دستگاهی نیست اما آن‍چه می‌تواند او را امیدوار کند، توجه بیشتر است، تا مجبور نباشد برای نپرداختن عوارض شهرداری تابلوی کارگاه را بپوشاند.

موزه شعربافی

در گوشه و کنار کارگاه شعربافی استاد منزوی آثار و اشیایی از تاریخ و گذشته شعربافی مشهد را می‌توان دید، برخی از وسایلی که در کارگاه شعربافی استاد منزوی وجود دارد به طور یقین اشیایی موزه‌ای که اگر موزه شعربافی وجود داشته باشد باید در موزه نگهداری شود، او ماسوره‌ای قدیمی که به قول خودش بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد را به ما نشان می‌دهد. این نخ‌ها بیش از ده‌ها سال است که توسط او نگهداری می‌شود و یادگار شعربافی در دوران کودکی است.

صنعتگر برگزیده سال ۱۳۶۸

این پیشکسوت شعربافی همچنان که شعربافی می‌کند هر از چند گاهی دست از کار می‌کشد و دفترچه خاطرات را ورق می‌زند، از روزهایی که با شوق و ذوق شعربافی می‌کرد و این باعث شده بود تا این هنر اصیل او دیده شود، او در سال ۱۳۶۸ در رسته دستبافی به عنوان صنعتگر برگزیده سال انتخاب شده و از سوی سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی وقت مورد تجلیل قرار می‌گیرد.

دریافت‌کننده نشان یونسکو

استاد منزوی در سال ۱۳۹۸ با هماهنگی و پیگیری معاونت صنایع‌دستی استان نشان ملی مرغوبیت را برای اثر جاجیم کرک دریافت کرده و از سازمان جهانی علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد(یونسکو) سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۸) برای همین اثر نشان یونسکو را دریافت کرده است.

پرونده افتخارات استاد منزوی هنوز در حال تکمیل شدن است، به گفته رضا ابراهیم‌نیا سرپرست معاونت صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی پرونده دریافت نشان درجه یک هنری استاد سیدعلی منزوی تشکیل و به تهران ارسال شده است.

 

انتهای پیام/