به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مرتضی رضوانفر 13 اردیبهشت 1401، با اعلام این خبر گفت: سال گذشته به دعوت حسین طباطبایی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای تحقیق و پژوهش میدانی به ارمنستان سفر کردم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: آنچه در این پژوهش نظرم را به خود جلب کرد و می‌توانم آن را به‌عنوان یک کشف معرفی کنم بقایای مسجدی تاریخی در یکی از روستاهای ارمنستان به نام بجنی است.
رضوانفر تصریح کرد: در کتیبه ساخت این مسجد، تاریخ 661 هجری قمری، نام پنج تن آل عبا و اسامی استاد جعفر و استاد محرم به عنوان معماران این بنا ذکر شده که نشان می‌دهد شیعیان در این روستا ساکن بوده‌اند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: در این مسجد که بقایای آن در حال حاضر در یک منطقه کوهستانی واقع شده و از آن سه دیوار باقی مانده است، چهار کتیبه یکی به عربی دو تا به فارسی و یک نقش برجسته وجود دارد که در سه کتیبه نقش شیر جای گرفته است.
رضوانفر افزود: روی یکی از کتیبه‌های یافته شده در این مسجد شمایلی از حضرت علی(ع ) ترسیم و در کنار آن به فارسی نوشته شده «جناب علی» و نقش یک شیر شمشیر به دست که به دنبال هیولایی در حرکت است نمایان است.
این پژوهشگر اظهار کرد: اگر تاریخ ساخت این کتیبه را با تاریخ کتیبه ساخت مسجد(661ه.ق) برابر بگیریم، می‌تواند نقش شیر شمشیر به دست را 600 سال به عقب برگرداند، چرا که جدای از نقش شیر و خورشید که هزاران سال قدمت دارد، اولین نشانه موجود از شیر شمشیر به دست مربوط به دوره فتحعلیشاه قاجار است و تا پیش از آن شیر همواره پایش بر روی زمین و یا در حال حرکت بوده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: در این کتیبه نقش شیر در کنار شمایل حضرت علی(ع) جای گرفته و مشخصا به عنوان شیر خدا مطرح است؛ یعنی بیان کننده القابی مانند اسدالله غالب (شیر خدای غلبه‌کننده) و حیدر کرار (شیر حمله برنده) که ما در فرهنگ مردم به کار می‌بریم.
رضوانفر خاطرنشان‌کرد: طبق بررسی‌های صورت گرفته حضور شیعیان ایرانی در ارمنستان و منطقه بجنی، سه بار پیش از قرن 7 محرز شده است؛ یکی قرن 4 و 5 که دیلمیان خصوصا سالاریان در این منطقه حکومت کردند و سکه ضرب کردند و دیگری در سال 633ق که مغول‌ها به فرماندهی فردی با نام چرماغون این منطقه را تصرف و تعداد زیادی از اسرای خراسانی را با خود به ارمنستان بردند. مغول‌ها که اسرای خود را حَشَر می‌نامیدند از آنها برای بیگاری و سپر انسانی استفاده می‌کردند، بسیاری از این اسرا بعدها در ارمنستان ماندگار شدند و گروه سوم از شیعیان ایرانی، نزاریان بودند که در سال 654ق پس از قتل عام توسط هلاکوخان به مناطق مختلف از جمله ارمنستان پراکنده شدند.
او در پایان گفت: پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون بنا دارد در آینده نشستی علمی برای بررسی ابعاد مختلف این کتیبه و همچنین دیگر آثار موجود در قفقاز جنوبی شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان برگزار کند.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
