آئین پاسداشت ثبت ملی قصه‌گوئی اصیل ایرانی در آخرین روزهای خردادماه امسال هم‌زمان با تهران در برخی استان‌های کشور ازجمله اصفهان برگزار شد. ثبت ملی این رویداد ارزشمند فرهنگی نوید ماندگاری بخشی از میراث ارزشمند ناملموس فرهنگی این سرزمین دارد که می‌تواند روایت‌هایی گوناگون از حیات اجتماعی و فرهنگی نیاکان را برای نسل‌های فردای ایرانی روایت کند.
آن هنگام که این رخداد ارزشمند فرهنگی در اصفهان و در تالار زیبای شاه‌نشین خانه تاریخی اژه‌ای در حال برگزاری بود، ناخودآگاه نگاهم به تزئینات خیره‌کننده شاه‌نشین این خانه زیبا می‌افتاد که بخشی از تاریخ اجتماعی این سرزمین را در قالب هنر نقاشی روایت می‌کرد و در همان‌جا بود که این مطالب در ذهنم خطور یافت. بی‌تردید تاریخ پرفراز و فرود ایرانیان حکایت‌های بی‌شماری را در دل خود نگاهبانی می‌کند. که نشان از تلاش‌های بی‌وقفه آنان برای ماندگاری در تاریخ دارد، بی‌شک نیاکان از اولین حضور متمدنانه خویش در تاریخ جهانی که شاید به بیش از هفت سال قبل می‌رسد در مواجهه دائمی با مخاطراتی بودند که به‌طور دائم حیاتشان را تهدید می‌کرد. بخشی از این مخاطرات به عناصر طبیعی پیرامون آنان بازمی‌گشت که بسیاری از اوقات سر ناسازگاری با نیاکان داشت و برخی دیگر به‌واسطه حضور گاه‌وبیگاه بیگانگانی بود که حیات این مردمان را همواره مورد تهدید قرار می‌دادند، لذا با نگاهی گذرا به تاریخ این سرزمین درمی‌یابیم به‌راستی ایرانیان اولین مردمانی بودند که در جهان، ملت و کشور را در بیش از 4 هزار سال قبل پدید آوردند.
بااین‌حال شرایط اقلیمی و طبیعی متنوع ایران در کنار موقعیت سوق‌الجیشی آن باعث شد تا به‌تدریج اقوام مختلفی در جای‌جای این سرزمین کهن استقراریافته و به حیات خود ادامه دادند، با این وصف در یک رخداد شگفت انگیز تهاجمات متعدد بیگانگان به این سرزمین که در ردپای آنان در جای‌جای ایران از حدود 7 هزار سال قبل و حتی تا اکنون ادامه دارد، باعث شد تا ایرانیان برای ماندگاری خود به تقویت خرده‌فرهنگ‌ها در قالب حیات اجتماعی اقوام ایرانی در روستاها و شهرهای کوچک و حتی حیات عشایری روی‌آورند، لذا بسیاری از شاخصه‌های حیات فرهنگی ایرانیان در طول این دوران طولانی در این مناطق شکل یافت و بسیاری از عناصر فرهنگی و تمدنی بیگانگان پس از استیلا بر ایران در شهرهای بزرگ بیشتر مجال ظهور می‌یافت، روی همین اصل است که تعدد و تنوع آداب‌ورسوم اقوام ایرانی در مناطق مختلف ازجمله روستاها و شهرهای کوچک به‌ویژه تا پیش از ظهور انقلاب مشروطیت در نزدیک به یک‌صد و بیست سال قبل و پس‌ازآن بروز برنامه اصلاحات ارضی که در حدود نزدیک به 60 سال قبل آغاز شد، در این مناطق بسیار پویا بوده است. با این وصف بسیاری از تفکرات و اندیشه‌ها و حتی آمال و آرزوهای فروخورده ایرانیان در قالب حیات اجتماعی آنان و حتی تفکرات اسطوره‌وار آنان در قالب داستان‌ها، امثال‌وحکم و مواردی ازاین‌دست در این مناطق کوچک جمعیتی زمینه بروز و ظهور یافته است.
تردیدی نیست که بسیاری از اقوام ایرانی بخشی از حیات اجتماعی سخت و دشوار خود را که با تکیه‌بر یگانه قادر متعال هستی آفرین طی می‌نمودند در قالب همین داستان‌ها آن‌هم به‌صورت سینه‌به‌سینه و در قالب تاریخ شفاهی نسل به نسل در ادوار مختلف ازجمله در شب‌های بلند زمستان، اعیاد نوروز و گردهمایی خانوادگی که عمدتاً به‌صورت خانواده گسترده به حیات خود ادامه می‌دادند توسط نسل‌های مسن‌تر به نسل‌های جوان‌تر انتقال می‌یافت، لذا بسیاری از تجارت آنان در قالب رویارویی آنان با طبیعت نامهربان و یا تدابیری که در برابر تهاجمات بیگانگان می‌اندیشیدند در قالب این داستان‌ها خود را نشان می‌دهد، بدین ترتیب تاریخ اجتماعی ایران، سراسر تجربه و حکمت نیاکان است که بسیاری از دستاوردهای آنان امروز در قالب مواریث ارزشمند ملموس و ناملموس خود را نشان می‌دهد، باکمال تأسف بسیاری از این دستاوردهای ارزشمند نیاکان پس از انقلاب مشروطیت عامدانه و یا حتی آگاهانه از دست رفت. لکن در یک رخداد عجب در آغاز سده بیست و یکم میلادی بسیاری از کشورهای پیشرفته که در نیمه دوم سده بیستم میلادی به دستاوردهای چشمگیری در حوزه اقتصاد صنعتی دست یافتند، دوباره به سمت فرهنگ‌های نیاکان خود روی آورده‌اند، لذا در این میان جایگاه کشوری همچون ایران باوجود اقوام گوناگون و خرده‌فرهنگ‌های متنوعی که بسیاری از آن‌ها ریشه در اعتقادات والای الهی و ریشه در حیات اجتماعی و اقلیمی آنان دارد، در این میان بسیار والاست.
متأسفانه در طی یک‌صد سال اخیر بسیاری از این دستاوردهای ارزشمند در جدال بیهوده و بی‌سرانجام سنت و مدرنیسم به بوته فراموشی سپرده شد، لکن به نظر می‌رسد هم‌اینک بسیاری از دستمایه‌های فرهنگی که در قالب مواریث ارزشمند فرهنگی شناخته می‌شوند، هنوز هم باقی است، لذا ثبت ملی این رخدادهای فرهنگی به‌ویژه ثبت قصه‌گوئی این فرصت را دوباره فراهم می‌سازد تا بتوان نسل‌های امروز و فردای ایرانی را با تلاش‌های بی‌وقفه نیاکان برای تداوم حضورشان در تاریخ جهانی آشنا ساخت و درعین‌حال از فراموش‌شدن آن‌ها جلوگیری کرد، زیرا بسیاری از این داستان‌ها هنوز کاربرد خود را از دست نداده‌اند و از سوی دیگر بسیاری از این دستمایه‌های فرهنگی، مطاع ارزشمندی برای توسعه صنعت گردشگری در جهان فردا به شمار می‌رود.
انتهای پیام/
