رائد ناصری معاون‌ میراث‌فرهنگی استان ایلام در یادداشتی نوشت: چاینه نام مراسمی است آیینی عاشورایی است که درباره ریشه این اصطلاح، مفهوم و هویت آن صحبت زیادی به میان آمده است. بسیاری از افراد ریشه آن را عربی می‌دانند و بعضی ریشه کردی برای آن تعریف کرده‌اند، اما در این میان بعضی از مردم‌شناسان معتقدند آیین چاینه از مشرق زمین وارد فضای جامعه ایلامی، به‌ویژه جامعه معروف به کردهای فیلی که خصوصاً ایلامیان مقیم بغداد هستند، شده است.

زنان ایلامی در روزهای هفتم، هشتم، نهم و دهم ماه محرم و در روز اربعین، مراسم چاینه حضرت قاسم، حضرت عباس و امام­ حسین(ع) را برگزار می‌کنند. چگونگی اجرای مراسم به این شکل است که گروهی از زنان، تقریبا 50 تا 60 نفر که برای اجرای چاینه که از قبل دعوت ‌شده‌اند، گرد هم جمع شده و در مورد رشادت‌ها و دلاوری‌های شهدای کربلا و عزاداری حضرت زینب در سوگ شهدا سخن به میان می‌آورند.

همه افراد حاضر به شکل دایره‌وار دور هم جمع شده، نوحه‌خوانی شروع‌ شده و چندین دایره تشکیل می‌شود. ابتدا چاینه‌­خوان‌ها دو زانو نشسته و سپس در حالت ایستاده به‌صورت حلقه­‌وار دور میدان چرخیده و با کف دو دست به پیشانی و سروصورت و سینه خود می‌زنند و خطاب به حضرت ­زینب(س) به دلیل دردها و مصیبت‌هایی که در تاسوعا و عاشورا کشیده‌اند، تسلیت می‌گویند و چاینه­‌کنان به این بانوی بزرگ می‌بالند. افرادی که در مرکز دایره قرار دارند، به شیوه عزاداری حضرت زینب در صحرای کربلا آن‌قدر به سروصورت خود می‌زنند که موی سرشان پریشان می‌شود و تمام‌ صورتشان قرمز و سرخ‌رنگ می‌شود. اغلب سرایش‌ها به عمه و عمتی ختم می‌شود، در این سرایش عمه عمتی، حضرت زینب (س) است که ایشان را عمه می‌خوانند و البته در اینجا این کلمه از زبان زنانی تکرار می‌شود که به همراه حضرت زینب (س) در آن حادثه حضور داشته‌اند که اغلب برادرزاده‌های این بانوی بزرگ بودند. بیشتر شرکت‌کنندگان در این مراسم، دختران جوان و زنانی هستند که مویه‌کنان و چاینه­‌کنان از شهدای کربلا و مخصوصاً حضرت عباس، که به باب‌الحوائج مشهور است، برآورده شدن حاجت‌هایشان را می‌خواهند.

ولیمه در بین حاضران و همچنین اگر بعد از مراسم چاینه، چای عباس برگزار شود، چای و کیک عربی و نذری‌ها تقسیم می‌شود.

این مراسم که به شیوه سنتی و گروهی انجام می‌شود باعث تقویت حس هم‌دردی و تعاون و ایجاد فضای معنوی خاص می‌شود که هر فردی را به یاد واقعه عاشورا و عزاداری حضرت زینب و بازماندگان در سوگ شهدای دشت کربلا می‌اندازد و فرد با شرکت در این مراسم تخلیه روانی می‌شود و عواطف انسانی در او بروز می‌کند.

قدمت تاریخی چاینه برای امام حسین (ع)، حضرت عباس و حضرت قاسم، به زمان حاکمیت عثمانی برمی‌گردد که در میان عزاداران امام حسین(ع) رایج شده و در حادثه کربلا شیون و عزاداری بسیار حزن‌انگیز حضرت زینب (س) و دیگر زنان حاضر در صحنه کربلا برای شهدای کربلا به چاینه معروف شده و تا به امروز رواج پیداکرده است، اما از اینکه این مراسم حزن‌انگیز از چه زمانی در ایلام آغاز شده و شکل اولیه اجرای آن چگونه بوده است، اطلاع دقیقی در دست نیست.

این مراسم در تاریخ 18 بهمن 1389 و به­ شماره 608 در فهرست آثار ناملموس کشور ثبت شده است.

انتهای پیام/