جشن بیل‌گردانی که در منطقه نیم‌ور محلات مرسوم است و از جشن‌های باستانی و پهلوانی محسوب می‌شود، ارتباط تنگاتنگی با کشاورزی و زمان آبیاری مزارع این منطقه حاصلخیز دارد و نشانه‌ای از ستیز انسان با طبیعت محسوب می‌شود. زمان این جشن در آغاز فصل زراعت بهاره بوده و گروهی از مردان کشاورز برای لایروبی شاجوب یا نهر بزرگ نیم‌ور که از محل سر انحرافی باستانی نیم‌ور از رودخانه انارآباد (قمرود) اقدام می‌کنند.

لایروبی

 این عملیات لایروبی تا یک‌ماه به طول می‌انجامد و هنگامی که آب نهر به نخستین انشعاب خود که در زبان محلی وارگو نامیده می‌شود می‌رسد، مردم منطقه جشنی سنتی که یادگار سنت‌های پهلوانی است، برگزار می‌کنند. این مراسم که بیل‌گردانی نام دارد، در میدان اصلی نیم‌ور انجام می‌شود. که از سال ۸۹ به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است. این آیین نزدیک به 2‌ هزار سال قدمت دارد. به عنوان نمادی برای تشکر از آناهیتا الههٔ آب بوده که از زمان زرتشتیان، باقی‌مانده است. این آیین هم ریشه در فرهنگ آب و آبیاری دارد و هم در قدیم نمادی برای نشان‌دادن زور و پهلوانی به دشمنان بوده‌است. مردم نیم‌ور عقیده دارند این بازی آیینی، به برکت و زیادی آب کمک می‌کند.

 قبل از آن که لایروبان به نیم‌ور برسند فردی به محل آمده و پایان کار لایروبی را با خوشحالی به اطلاع مردم می‌رساند. همزمان اسبی همراه با دسته بیل‌های تهیه شده به پیشواز بیل‌دارها می‌رود.

 در آیین بیل‌گردانی، در طرفی ۴ بیل را به هم و در طرف دیگر ۳ بیل را به هم گره می‌زدند. نحوه چرخاندن بیل‌ها به دور سرچنان است که بیل‌های دست راست به چپ می‌چرخانند از آغاز تا پایان بیل‌گردانی پای راست را جلو می‌گذارند و باید تعادل بیل و خودشان را حفظ کنند. همانطور که در بالا هم گفتیم، ایران سرزمینی پهناور است که در سرتاسر آن فرهنگ‌ها و سنت‌های مختلفی وجود دارد و یکی از آنها آیین بیل‌گردانی است که قدمتی 2‌هزار سال دارد و نسل به نسل تاکنون زنده نگه داشته شده است.

در واقع این آیین نمادی برای تشکر الهه آب است و ریشه در فرهنگ آب و آبیاری مردم این خطه حاصلخیر داشته و به اعتقاد مردم منطقه نیم‌ور این آیین به برکت و زیادی آب در فصل بهار کمک بسزایی می‌کند. اقشار مختلف مردم شهرستان محلات در آیین کهن، پهلوانی بیل‌گردانی حضور پرشور داشتند و با برگزاری این آیین به استقبال کشت‌های بهاره می‌روند.

در زمان‌های گذشته مردم شهر تاریخی نیم‌ور به منظور حفظ این آیین معنوی سالانه در مواقعی که مسیر جوی‌های آب توسط گل و لای و یا رشد گیاهان بی‌خود و علف‌های هرز در ماه اسفند و اوایل فصل بهار مسدود می‌شد به منظور آبرسانی به مزارع به کندی انجام می‌شد و با اعلام بزرگان شهر و با مشارکت و یاری یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پرداختند.

در گذشته مردم شهر تاریخی نیم‌ور برای حفظ این آیین معنوی هر سال در مواقعی که مسیر جوی‌های آب توسط گل و لای و یا رشد گیاهان و علف‌های هرز در ماه اسفند و اوایل فصل بهار مسدود می‌شده و آبرسانی به مزارع به کندی انجام می‌گرفته، با اعلام بزرگان شهر وبا مشارکت و یاری یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پرداختند. به منظور لایروبی جوی‌های آب بیل‌گردانان به نوبت هفت بیل مخصوص داشتند که به تعبیری برای اسبار باغ‌های انگور به کار می‌رفته است و در ۲ دسته چهار و سه‌تایی به یکدیگر می‌بندند و بیل‌گردانان این بیل‌ها را با مهارت و قدرت در ۲ جهت مخالف به صورت ضربدری بالای سر می‌چرخانند.

در برگزاری این آیین در حال حاضر ورزشکاران یا بیل‌گردانان ۲ دسته بیل به وزن ۳۲ کیلوگرم را بین پنج تا ۳۰ بار بالای سر خود می‌چرخانند و در این هنگام با دعا و نیت به حرکت درآمدن هفت آسمان و نزول رحمت الهی قدرتمندی خود را برای مردم این منطقه به نمایش می‌گذارند. کسانی که بیل‌ها را دور سرخودشان می‌چرخانند پهلوانان منطقه هستند و شعار اگر خسته جانی بگو یا علی را در حین چرخیدن سر می‌دهند. این آیین موجب افزایش برکت و نزولات آسمانی می شود. گرداندن بیل‌ها در این آیین نشان از پهلوانی و بستن بیل‌ها نشان از اتحاد و وحدت و چرخاندن بیل‌ها دورسر، نشان از چرخیدن دور یک محور بوده است. این آیین کهن چندین روز طول می‌کشد و قبل از شروع بیل‌گردانی لایروبان همراه با بیل‌های خود رژه‌ای را تا محل برگزاری که بر روی سکویی مخصوص در مرکز شهر نیم‌ور است انجام می‌دهند.

نیم‌ور محلات با قدمت ساسانیان

این شهر یکی از شهرهای تاریخی ایران است که در بخش مرکزی شهرستان محلات استان مرکزی قرار دارد و در ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران نیز واقع است و قدمت آن به دوره ساسانیان و اشکانیان بازمی‌گردد. بر اساس تقسیم بندی‌های تاریخی که انجام شده این شهرستان متشکل از حکومت مادها تا پایان فرمانروایی ساسانیان به دوره‌ی ایران باستان مشهور است. در میان حکومت‌های ایران باستان، دو حکومت اشکانیان و ساسانیان، که از قدرت‌های برتر دنیای باستان بوده‌اند، طولانی‌ترین فرمانروایی‌ها را داشته‌اند و بیش از ۹۰۰ سال در کنار ایران زمین بر سرزمین‌های زیادی، حکومت کرده‌اند. همانطور که می‌دانید ایران سرزمینی پهناور است و در جای جای سرزمین های تحت سیطره‌ این حکومتها، بناهای باستانی عظیمی به یادگار ساخته شده است که اسنادی برای زنده نگه داشتن دوران‌هایی که پیرامون این دوره وجود داشته نیز می‌باشد. شهرستان نیم‌ور یکی از همین موارد است.

سابقه‌ سکونت در برخی از مناطق این شهر، مانند تپه‌های باستانی و غار یکه‌چاه دهستان باقرآباد، به هزاره‌ی سوم قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. این منطقه به لحاظ جغرافیایی در جنوب رودخانه‌ی قم‌رود و در شمال رشته‌کوه آتشکوه قرار گرفته است.

فلسفله نامگذاری شهرستان نیم‌ور

منابع تاریخی بسیاری در خصوص شهر نیم‌ور وجود دارد که وجه اشتراک آنها به اوج شکوفایی این شهر در دوره‌ ساسانیان و اختلاف آن‌ها در وجه تسمیه‌ای که این شهر دارد نیز بر می‌گردد. عده از مورخان در خصوص این شهر می‌گویند که نام این منطقه در دوره اشکانیان، آورد به معنای میدان جنگ بوده و پس از آن که جنگهای دوره‌ اشکانیان به پایان رسید، این شهر نام نیم‌آورد را به خود گرفت که با مرور زمان به نیم‌ور تبدیل گشت.

کلمه‌ ور در زبان پهلوی به معنای دژ است و باقی ماندن بقایایی از دژی بزرگ که در اطراف شهر قرار دارد این فرضیه را مطرح می سازد که نیم‌ور شهری در میان قلعه بوده است و از همین‌رو به این معروف شده است. اما عده‌ دیگر از مورخان بر این اعتقاد هستند که نام گذاری این شهر دلیل دیگری داشته و پس از این که دومین سلسله‌ پادشاهی ایران باستان کیانیان که نام هم در اوستا آمده است. همای دختر بهمن یکی از امرای کیانیان به نیم‌ور ملقب بوده است. طبق این نظریه، تاسیس این شهر منسوب به همین شخصیت تاریخی است. علاوه بر وجود آثار باستانی در منطقه‌ی نیم‌ور، آثاری مربوط به دوران اسلامی و قرون اخیر نیز در این منطقه وجود دارند که می‌توانند برای علاقه‌مندان به جاذبه‌های تاریخی از جذابیت فراوانی برخوردار باشند.

انتهای پیام/