میراث آریا: در شهرستان خوسف خراسان جنوبی پنبه‌ای برداشت می‌شود که به لحاظ کوتاهی الیاف آن را با کمان حلاجی نمی‌کنند بلکه با چوبالش بر روی بالشتک حلاجی می‌شود. مله به رنگ قهوه‌ای است که روش‌های کاشت، داشت و برداشت آن مانند پنبه معمولی است.

پنبه مله شباهت زیادی به رنگ خاک بند سارهایی دارد که در آن کشت می شود که به آن خاک مل  می‌گفتند و  آن پنبه نیز به مله شهرت یافت. پنبه مله خود دارای رنگ طبیعی است و شوری و خشکی هوا را به خوبی تحمل می‌کند.

پنبه جزو سرمایه‌های منطقه و افراد منطقه در گذشته به حساب می‌آمده و شاخص‌هایی از جمله خوش‌ رنگ بودن، طیف رنگی از کرم روشن تا قهوه‌ای آجری، نرمتر بودن این گونه پنبه نسبت به پنبه معمولی، موارد درمانی پارچه‌های مله، استفاده از آن همراه با سایر گیاهان دارویی و چربی گوسفند برای تولید سرمه چشم، احترام و قداست پنبه مله ‌بین بومیان منطقه،  ویژگی‌های ساختاری و فیزیکی پنبه مله که به نسبت گرم‌تر بوده و برای فصول سرد سال نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و خاصیت آن به پشم شتر نزدیک است، موجب تمایز و ویژه ساختن این پنبه شده است.

بعد از چیدن پنبه حالا نوبت به جداسازی غوزه و چله کشی پنبه می رسد. حلاجان می‌گفتند : وقتی که پنبه را با چوب  می‌زنیم صاف می‌شود و نخ مرغوبی به دست می‌آید و برای بافندگی آماده می‌شود.

حوله، سجاده، روفرشی و لباس‌های مختلف  از این نوع پنبه، بافته می‌شود که مرغوبیت بالایی دارد. تولیدات مله در گذشته یکی از محتویات صندوق‌های جهیزیه بوده و این هنر مجدد احیا شده است.

این نوع پنبه یک ظرفیت بی‌نظیر نه تنها برای شهرستان خوسف که برای خراسان جنوبی است و می‌تواند یکی از عوامل مهم اشتغال‌زایی و رونق بخشی در این منطقه باشد. قطعا توجه به این ظرفیت در بحث کشاورزی و صنعت نساجی علاوه بر استان می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی را برای کشور هم فراهم کند.

پارچه بافی سنتی مله در مردادماه سال ۹۸ و شهر خوسف نیز به عنوان شهرملی ملی بافی به ثبت ملی رسیده است.

علی صالحی مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوسف گفت: صفر تا صد هنر مله بافی در شهرستان خوسف انجام می‌شود و سعی کردیم از خام فروشی پنبه مله در شهرستان جلوگیری کنیم.

او بیان کرد: ارزش اقتصادی پنبه مله ۳ برابر پنبه سفید است و ۵۰۰ هکتار از خواستگاه مله ایران زیرکشت پنبه قهوه‌ای و سفید است که بالغ بر ۷ هکتار از این سطح زیر کشت پنبه مله است.

صالحی  با بیان اینکه اکنون هنرمندان را با این حرفه آشنا می‌سازیم تا بتوانند درآمد داشته باشند، تصریح کرد: این دانش و تولید فرآورده‌ها از پنبه منحصرا مربوط به شهرستان خوسف است که از قدیم وجود داشته و جزء میراث استان است، بنابراین کشور دیگری نمی‌تواند از پنبه خام این استان محصولاتی بسازد که این امر مزیتی برای جلوگیری از خام فروشی است.

او تاکید کرد: این دانش تولید محصولات از پنبه تنها در ایران وجود داشته و خاستگاه آن خوسف است، برای گردشگران جذاب بوده و در زمان سفر به خوسف محصولات تولیدی را می‌خرند، در چمدان خود گذاشته و همراه خود به کشورهای مختلف می‌برند چراکه تاکنون این نوع محصولات را شاید در هیچ جای جهان ندیده‌اند. 

فاطمه لطفی‌پور زارع که سال‌هاست در شهرستان خوسف زندگی می‌کند، می‌گوید: با دستگاه مخصوص، پنبه را حلاجی می‌کنیم و این پنبه سپس تبدیل به نخ شده و برای تولید لباس، سجاده، جانماز و چادر استفاده می‌شود.

هنرمند خوسفی ادامه می‌دهد: شاید عمر این دستگاه به درازای پنجاه سال باشد که در قدیم درست می‌کردند و تقریبا در این منطقه در هر خانه یکی از آن وجود دارد.

او این کار را از مادر و مادربزرگش یاد گرفته و می‌گوید: بانوان نسل‌های گذشته این منطقه در کنار کار کشاورزی به این کار نیز مشغول بوده‌اند.

فاطمه لطفی‌پور زارع اضافه می‌کند:  اگر حمایت‌های میراث‌فرهنگی نبود این سنت قدیمی از بین می‌رفت و این هنر همراه مادر و مادربزرگانمان زیر خاک دفن می‌شد. 

این هنرمند بیان می‌کند: مردم این منطقه سال‌هاست که از نعمتی که خداوند به آنان هدیه داده بهترین بهره را می‌برند و همواره خدا را شاکر هستند.

لطفی‌پور زارع می‌گوید: در قدیم مردم از هرچه خدا به آنان عطا می‌کرد بهترین استفاده را می‌کردند، از پنبه‌ای که در زمین‌هایشان می‌رویید تا چوب‌‎هایی که بلااستفاده بود و برای ساخت دستگاه‌های حلاجی از آن بهره می‌بردند. برای بقای این هنر باید نسل‌های بعدی در هر خانواده نیز آن را یاد بگیرند تا این هنر حفظ شود، البته حمایت‌های میراث فرهنگی نیز در این زمینه بی‌تاثیر نیست.

انتهای پیام/