به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، حجت دارابی سرپرست کاوش و دانشیار باستان‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه با اعلام این خبر گفت: محوطه باستانی چغاگُلان که در شهرستان مهران از توابع استان ایلام قرار دارد، بیشترین توالی استقراری مربوط به شروع دوره نوسنگی را در ایران و شرق هلال حاصلخیز داراست و از جهت مطالعه چرایی و چگونگی نوسنگی ­شدن جوامع و گذار آنها از گردآوری و شکارورزی به تولید غذا در کوهپایه­‌های زاگرس اهمیت بالایی دارد، اما مطالعات مرتبط با نوسنگی­ شدن و شروع کشاورزی و روستانشینی در ایران در مقایسه با کشورهای همجوار در غرب آسیا به صورت بسیار ناچیزی مورد توجه قرار گرفته و از این جهت کاوش گسترده در محوطه چغاگُلان  بسیار مهم است.

این باستان‌شناس تصریح‌ کرد: این محوطه ابتدا توسط مرحوم علی­‌محمد خلیلیان شناسایی و معرفی و سپس توسط جبرئیل نوکنده تعیین عرصه شد. در سال­ های 10-2009 میلادی نیز هیأتی از دانشگاه توبینگن آلمان به سرپرستی محسن زیدی و نیکلاس کُنارد آن را لایه­‌نگاری کرد،  اما در سال های اخیر مورد غفلت واقع شده و در اثر فعالیت­‌های کشاورزی و حفاری­‌های غیرمجاز به شدت آسیب دیده است. از این رو، انجام کاوش‌­های گسترده و بلندمدت نه تنها اطلاعات بی­ بدیلی را در زمینه ماهیت ورود انسان به دنیای نوسنگی در زاگرس به دست می­‌دهد، بلکه زمینه ای را برای ممانعت از تخریب بیشتر محوطه با کاربست امور حفاظتی در آن به وجود می­‌آورد.

 او با بیان اینکه، فصل اول کاوش چغاگُلان از اواسط مهرماه شروع شده و تاکنون شواهد بسیار جالب توجهی در ارتباط با بافت معماری و فضاهای مسکونی و آیینی و نیز بافت صنعتی به دست آمده است، افزود: کشف کوره تنوره­ای برای پخت گچ از جمله مهمترین دستاوردهای کاوش به شمار می­‌رود، زیرا آن را باید به عنوان قدیمی‌­ترین کوره گچ‌­پزی قلمداد کرد که تاکنون یافت شده است. این موضوع همچنین می­‌تواند نگاه پژوهشگران و صاحبنظران درباره نقش و اهمیت فعالیت­‌های غیرمعیشتی در روند نوسنگی­ شدن جوامع را نیز تغییر دهد، به طوری که علاوه بر مسئله اهلی­‌سازی حیوان و گیاه، طیف مختلفی از تغییرات بنیادی را باید در زندگی انسان طی این دوره جستجو کرد.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی با اشاره به اینکه طبیعی است تداوم کاوش در چغاگلان می­‌تواند ظرفیت‌های بالقوه این محوطه و نیز جایگاه ویژه کوهپایه ­های زاگرس را در شناخت بهتر روند نوسنگی ­شدن و آغاز کشاورزی و روستانشینی در سراسر غرب آسیا و حتی دنیا به وضوح نشان دهد، ابراز امیدواری کرد: با حمایت مدیران و دست‌­اندرکاران میراث‌فرهنگی در سطح استان و کشور بتوان از این ظرفیت بی­ نظیر استفاده و بهره­‌برداری علمی داشت.

دارابی در پایان اظهارکرد: در این راستا با کاربست گام به گام برنامه ارائه­ شده توسط نگارنده به اداره­ کل میراث‌فرهنگی استان ایلام در ارتباط با چغاگُلان، هدف این است که به سمت ایجاد یک سایت‌موزه و آرکئوپارک در چغاگُلان حرکت کنیم  و  بدیهی است این امر مهم در راستای معرفی میراث‌فرهنگی و نهایتاً توسعه فرهنگی و اقتصادی منطقه اهمیت بالایی خواهد داشت.