میراث آریا: شهرستان ایجرود یکی از شهرستان‌های هشتگانه استان زنجان است که در جنوب غربی استان واقع شده است. این شهرستان با مرکزیت زرین آباد، از شمال با شهرستان زنجان و ماهنشان، از شرق با شهرستان ابهر، از جنوب با شهرستان خدابنده و از غرب با استان کردستان همجوار است. از نظر اداری ایجرود دارای دو بخش مرکزی و حلب، دو شهر زرین آباد و حلب، چهار دهستان گلابر، سعیدآباد، ایجرود بالا و ایجرود پایین، ۷۹ آبادی دارای سکنه و ۱۷ آبادی خالی از سکنه است. شهرستان ایجرود در سال ۱۳۷۶ به عنوان شهرستان مستقل از شهرستان زنجان منفک شده است.
در محدوده جغرافیایی شهرستان ایجرود، پروژه بررسی و شناسایی شهرستان ایجرود در سال‌های اخیر در سه فصل انجام شده است.
در محدوده آبگیری سد گلابر نیز کاوش‌های نجات بخشی انجام شده است. این در حالی است که ویژگی‌ها و توانمندی‌های جغرافیایی و زیست محیطی و شرایط خاص اقلیمی شهرستان ایجرود و نیز قرابت جغرافیایی و فرهنگی آن با مناطقی از استان‌های همدان و کردستان به گونه‌ای است که می‌باید مورد توجه ویژه‌ای قرار گیرد.
مسجد جامع گلابر
این بنا در روستای گلابر در ۵۲ کیلومتری جنوب زنجان واقع شده است. در این روستا، آثاری از قلعه زیبایی در بالای کوه مشرف بر روستا دیده می‌شود. در دامنه غربی این ارتفاعات، تل تاریخی مسجد جامع قلابر واقع شده که مورد حفاری قرار گرفته و مجموعه بسیار ارزشمندی از دل خاک نمایان شده است.
این مجموعه از یک مسجد و یک خانقاه که احتمالا بقعه هم می‌تواند باشد، تشکیل شده است. نقشه مسجد، مربع نسبتا کوچک که دورتادور آن تا ارتفاع ۵/۱متری، از سنگ نوع تراورتن نامرغوب ساخته شده ودر منتهی الیه آن، کتیبه‌ای متمایل به خط نسخ در دورتادور مسجد حکاکی شده است. محراب مسجد تماما از سنگ سفید ساخته شده و بر آن، اسماء جلاله و اسامی ائمه اطهار و نام حضرت فاطمه (ع) همراه با نقوش اسلیمی حکاکی شده است.
مساجد خوئین
این روستا در زمانی هشت مسجد فعال داشته که اولین مسجد خوئین در ارگی دره بنا گردیده و در حال حاضر نیز به خاطر قداست آن از رونق خاصی برخوردار است.
گویند مرحوم آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم می‌فرموده: «مؤمنان جن در این مسجد برای اهل بیت و امام حسین (ع) عزاداری می‌کنند» و ایشان خود صدای آن‌ها را مکرر شنیده بوده اند.
مساجد هشتگانه
۱- «مسجد ارگی دره» در ارگی دره فعلی
۲- «مسجد میر باقری» متعلق به سید میر باقر خوئینی که به عنوان مسجد جامع فعال است و منبر موجود در آن یکی از آثار کهن و تاریخی به شمار می‌رود.
۳- «مسجد لیج» متعلق به ملارحمان در محله لیج
۴- «مسجد جوانمردی ها» متعلق به حاج علی جوانمردی و در محله وسطی (میانی)
۵- «مسجد خواجه خنک» واقع در پائین محله جنوب آسیاب دره
۶- «مسجد سنگبر» متعلق به خاندان سنگبر و در محله بالا نزدیک پلنگ دره
۷- «مسجد ملابابا» متعلق به حاج ملابابا و در محله پائین
۸- «مسجد حاجی» متعلق به حضرت آیت الله حاج ملا ابراهیم واقع در محله بالا
وجود مساجد متعدد و تکایای مختلف در داخل روستای خوئین و احداث حسینیه و هیئت خوئینی‌ها در شهرهای تهران و قم، نشان از اعتقادات مذهبی و ارادت مردم این دیار به ائمه اطهار (سلام الله علیهم اجمعین) دارد.
میل باستانی (کنبذ یا همان گنبد)
این بنای تاریخی متعلق به قرن ششم هجری (عصر سلجوقی) است که از سنگ و آجر و ساروج و خاک رس ساخته شده و به عنوان دکل دیدبانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و دارای دو سقف است که سقف داخلی آن با سنگ احداث شده که در نوع خود کم نظیر است.
گویند از این میل باستانی چهار عدد در چهار جهت جغرافیایی روستا قرار داشته که فقط همین یک عدد باقی مانده است. کنبذ (با کاف مضموم) یا میل باستانی فعلی از ارکوئین و بعد از زرین آباد قابل رویت است. این بنای تاریخی از نشانه‌های خوئین است.
دژمنده (شهر زیرزمینی)
دژمنده (مانده) به گفته باستان‌شناسان یکی از بزرگترین ساخته‌های دستی انسان در زیرزمین است عمق تقریبی آن ۴۰ متر و وسعت آن نیز تقریباً ۴هزار مترمربع است.
گویند در این شهر زیرزمینی، میدانی بزرگ که اطراف آن را مغازه‌ها احاطه کرده و در وسط میدان حوض آب بشکل لوزی وجود داشته و اطراف حوض تخت‌هایی از چوب بوده که روی آن‌ها گلیم انداخته و همه دراثر گذشت زمان پوسیده شده‌اند.
در این دژ زیرزمینی اتاق‌های مجزا، تاقچه، تنور، اصطبل و طویله برای نگهداری حیوانات و انبار و چهار راه‌های تو در تو در طبقات مختلف رویت شده است.
گویند درب سنگی بزرگی در ابعاد ۳*۲متر در آنجا موجود است که روی آن نوشته‌هایی به خط کهن وجود دارد (شباهت به خط اشکانیان) و درب کوچکی در ابعاد ۵/۱*۱متر سنگی و دارای حلقه در داخل دژمنده دیده شده است.
گویند این دژ زیرزمینی از طریق تونل‌هایی با اطراف ارتباط داشته که یکی از این تونل‌ها با عبور از زیر رودخانه چای به روستای قمچقای متصل می‌شده است.
روستای تاریخی خوئین
روستای خوین در۵۶ کیلومتری شهرستان زنجان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان زنجان است. از مهمترین ویژگی‌های آن می‌توان به زبان خاص آن‌ها که به خوین دیلی مشهور است اشاره کرد. اهالی این روستا دارای تاریخ شفاهی تدوین نشده‌ای هستند که پیشینه آن‌ها را به زمان‌های دور و حوالی سیستان می‌رساند.
دژمنده یک مکان زیرزمینی بی‌نظیر درروستای خویین است که دارای دالان طولانی زیرزمینی است که اتاق‌های متعددی در آن وجود دارد و تصویر بازارچه و محله‌ای را به ذهن متبادر می‌کند که گویی در زمان‌های خاصی مردم از آن به عنوان محل اختفا یا پناهگاه استفاده می‌کرده‌اند. این پناهگاه زیرزمینی در عمق تقریبی ۴ متر از سطح زمین ایجاد شده است.
انتهای پیام/
نظر شما