ماهیت باستان‌شناسی معرفتی است نه منفعتی

استاد دانشگاه تهران با بیان‌اینکه باستان‌شناسی دانشی به غایت پیچیده، حساس، تأثیرگذار و شریف است تصریح‌ کرد: ماهیت باستان‌شناسی معرفتی است نه منفعتی.

به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، حکمت‌الله ملاصالحی استاد دانشگاه تهران روز دوشنبه ۱۴ اسفندماه در بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران تصریح‌ کرد: باستان‌شناسی دانش مرگ آگاهی و جستجوی ریشه‌ها و بنیاد انسان بودن ماست. هسته ستبر باستان‌شناختی شناخت انسان به مدد و وساطت کرده‌ها و کردارهای انسان است و این دانش کوچکی نیست.

او افزود: باستان‌شناسی دانشی به غایت پیچیده، حساس، تأثیرگذار و شریف است. اصلا دانش منفعت نیست و ماهیت آن معرفتی است. عالمان علوم شناختی روزگارما، متخصصان ژن و مغز و اعصاب به ما می‌گویند دستگاه شناختاری بشری ما همواره در معرض خطاهای کوچک و بزرگ و محاسبات اشتباه است که پیامدهای خطرناک در حوزه‌های مختلف سیاست، فرهنگ، معیشت و ... دارد اما خطاکاری ذهن ما مفید هم است که چه بسا اگر خطا نمی‌کرد تاریخ به وجود نمی‌آمد.اما کجا خطاها خطرناک می‌شوند؟ زمانیکه کفه محاسبات غلط ما از کفه محاسبات درست سنگین‌تر می‌شود و اینجاست که ما باید کفه تصمیم گیری‌های درست را سنگین‌تر از غلط کنیم.

این پیشکسوت باستان‌شناسی تصریح‌ کرد: در باستان‌شناسی هم این اتفاق می‌افتد و گاهی خود ما باستان‌شناسان به اهمیت، حساسیت و پیچیدگی رشته خودمان از آن سو که برایمان عادی شده است توجه نمی‌کنیم همانطور که ایرانی بودنمان برایمان عادی شده و گاهی قدر آن را نمی‌دانیم و فراموش می‌کنیم که سرزمینمان بی‌اغراق یکی از غنی‌ترین و تأثیرگذارترین قلمروهای بشر است. هیچ تمدنی در طلوع گاهش به اندازه ایرانیان روزگار هخامنشی به انسان‌ها  نیندیشید و به حقوق آن‌ها توجه نکرد.

او باستان‌شناسی را رشته‌ای مهم خواند و در پاسخ به این پرسش که حال ما چه می‌توانیم بکنیم که از خطاها در آن بپرهیزیم تا با هزینه‌های کمتر از خرمن تلاش های مان خوشه برچینیم به برخی نکات نظیر آگاهی از اهمیت و حساسیت رشته‌ای که عمر خود را برای آن هزینه کرده‌ایم، احساس مسئولیت به کاری که انجام می‌دهیم، التزام به اخلاق حرفه‌ای، تقدم داشتن سرشت و ماهیت معرفتی باستان‌شناسی بر منفعتی اشاره کرد.

ملاصالحی گفت: آثار و محوطه‌های باستان‌شناسی همه در روزگاران خویش عالمی از زندگی بوده‌اند عالمی از اقتصاد، معیشیت، اراده، باورها و ساختارهای اجتماعی که بعدا به لایه، نهشته و محوطه تبدیل شده‌اند. هر محوطه باستان‌شناسی یک جهان تاریخ زنده است و هر کاوش باستان‌شناسی فی نفسه یک رویداد و تمام کار باستان‌شناس این است که رستاخیز به پا کند و رویدادها را بازآفرینی کند،  آنجاست که ارزش و اعتبار معرفتی باستان‌شناسی چند برابر می‌شود. اگر هر یک از این محوطه‌ها از بین بروند برای همیشه هزاران سال و هزاران برگ از طومار قطور تاریخ و فرهنگ ما از بین رفته است.

او در ادامه افزود: در قرآن هیچگاه از آثار بدست آمده از محوطه‌های باستانی به عنوان عتیقه و دفینه نام برده نشده و همه جا گفته شده اینها منبع شناخت و ماده شناخت برای انسان بودن و سرشت انسانی هستند تا اگر دیگران خطا کردند تو آن راه را نروی ...

ملاصالحی خطاب به مهندس ضرغامی گفت: شما درب گفتگو را باز کردید ولی این کافی نیست. اساس گفتگو آمادگی برای شنیدن سخن دیگری و بکار بستن آنچیزی است که احساس می‌کنید خیر و مصلحت جامعه و جهان و پایمردی کردن درآن است و در میراث‌فرهنگی باید این اتفاق بیفتد.

انتهای پیام/

کد خبر 1402121500689
دبیر مرضیه امیری

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha