به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، جواد حسین‌زاده ساداتی در این نشست به تشریح کاوش فصل نخست از مرحله سوم طرح بازنگری سیلک کاشان ۱۴۰۱ پرداخت و گفت: محوطه سیلک یکی از شناخته شده‌ترین محوطه‌های باستانی  ایران است که در شهر کاشان  قرار دارد برای نخستین بار در سال ۱۳۱۲ توسط هیئتی فرانسوی به سرپرستی رومن گیرشمن کاوش شد. این محوطه از چهار بخش شامل تپه شمالی (سیلک کوچک) دربردارنده بقایای دوره ۱ و ۲ سیلک، تپه جنوبی (سیلک بزرگ) در بردارنده بقایای دوره ۳ تا ۶، گورستان الف (جنوب و شرق تپه جنوبی) در بردارنده دوره ۵ و گورستان ب (غرب تپه جنوبی) دربردارنده دوره ۶ است.  

او افزود: طرح بازنگری سیلک به سرپرستی صادق ملک شهمیرزادی از ۱۴ دی‌ماه ۱۳۸۰ شروع و تا ۱۳۸۵ سال ادامه یافت و سپس مرحله دوم طرح بازنگری به سرپرستی حسن فاضلی نشلی در سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸  با تمرکز بر تپه شمالی انجام شد.  مرحله سوم طرح بازنگری سیلک به سرپرستی جبرئیل نوکنده و جوادحسین زاده ساداتی در شهریورماه ۱۴۰۱ شروع شد. هدف ساماندهی بخشی از کاوش‌های پیشین که در فصل دوم  طرح بازنگری سیلک  انجام شده بود و همچنین بررسی و شناخت دقیق‌تر بقایای معماری دوره سوم سیلک بود که پیشتر در همین نقطه از دل خاک بیرون آمده بود.

این باستان‌شناس افزود: در این قسمت آثار و بقایای برجای مانده از زلزله‌ای باستانی به دست آمده بود که دست‌کم یک مرد بیش از ۴۰ ساله و چندین خمره بزرگ ذخیره را در زیر خود دفن کرده بود. در پشت این فضا لایه‌های متعدد و متوالی خاکستر و کلوخ‌های حرارت‌دیده وجود داشت و به هنگام تمیزکردن اولیه چند عدد گِل‌مهر با اثر­مهر استامپی به دست آمده بود. پس از بررسی­‌های دقیق‌تر مشخص شد که این بخش در اصل پشت حیاط یک خانه بوده که هم زباله‌های روزمره (به صورت نوارهایی نازک از لایه‌های متعدد خاکستر) در آن ریخته می‌شده و زیر این لایۀ خاکستر نیز لایه‌ای از زباله‌های خانگی و غیرخانگیِ روزمره وجود داشته که بیشتر متشکل از کلوخ‌ها پخته و خام ، گل‌مهرها و مهروموم‌ها بوده که به نظر بیشتر در ارتباط با فعالیت انبارداری و مهروموم کالاها و انبارها است.

حسین‌زاده ساداتی تصریح کرد: یکی از یافته‌­های شاخص این فصل از کاوش که پیشتر در این قسمت گزارش نشده بود، کشف بیش از ۵۰ قطعه گِل‌مهر و همچنین ده‌ها قطعه مهروموم و کلوخ­گلی است که بی‌تردید یکی از یافته‌های   ویژه  کاوش‌های سیلک است. به هر ترتیب و به عنوان نتیجه‌گیری مقدماتی می‌توان چنین تصور کرد، این فضا در اصل خانه یا منزل خانواده‌ای گسترده با جایگاه اجتماعی برجسته در جامعه بوده که انبار آن هم می‌توانست برای خانوارهای مختلف همین خانواده گسترده مورد استفاده باشد و هم می‌توانست انباری جهت ذخیره محصولاتی باشد که افراد زیردست از خانوارهای غریبه برخی هدایا یا خراج‌ها را به آن تحویل می‌دادند.

فصل پنجم حفاری آموزشی در تپه داش (دشت)، منطقه سیستان

مهدی مرتضوی در ادامه این نشست به ارائه گزارش مقدماتی فصل پنجم حفاری آموزشی در تپه داش (دشت)، منطقه سیستان بصورت برخط پرداخت و گفت: تپه داش که در گزارش‌های چهارگانه قبلی تحت عنوان تپه دشت معرفی شده بود، نام صحیح این محوطه مهم صنعتی عصر مفرغ  در دشت سیستان است که در ۳ کیلومتری جنوب غربی شهر سوخته قرار گرفته است. 

این باستان‌شناس افزود: پس از گسترش مطالعات در این محوطه مهم، تیم باستان‌شناسی پژوهشکده علوم باستان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان  بخشی از مطالعات را روی یافتن وجه‌تسمیه آن متمرکز ساخت که بر همان نام اولیه تحت Dash/ داش صحه گذارده شد.

مرتضوی اظهار کرد: بنابراین، همانند فصول پیشین و بر اساس عملکرد صنعتی این محوطه مهم در فصل جاری نیز درک فرم و ساختار کوره‌ها در رأس اهداف قرار گرفت، به همین دلیل ترانشه TB که در فصل دوم ایجاد و در آن شواهد تأسیسات تولید تا حدودی زیادی سالم کشف شده بود (مرتضوی ۱۳۹۴) دوباره بازگشایی شد. ازاین‌رو، باتوجه ‌به استراتژی و روش حفاظت ترانشه مذکور در فصل دوم که از الوار، حصیر، پلاستیک، گونی نخی (کنفی) و کاه‌گل استفاده شده بود، بازگشایی ترانشه TB با رعایت پروتکل‌های حفاظتی آغاز شد.

فصل پنجم کاوش باستان‌شناسی تپه پوستچی شیراز

علیرضا سرداری در ادامه به ارائه بخشی از گزارش فصل پنجم کاوش باستان‌شناسی تپه پوستچی شیراز پرداخت و گفت: هدف اصلی اجرای این برنامه، آموزش دانشجویان رشته باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز بود که براساس تفاهم‌نامه همکاری مشترک بین دانشگاه هنر شیراز و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری منعقد شده است.

او با بیان اینکه با وجود این، علاوه‌بر اهداف آموزشی، دلیل مهم کاوش در این محوطه، پژوهش در یکی از محوطه‌های پیش‌ از تاریخی فارس و دشت شیراز است، تصریح‌ کرد: هدف سوم نیز حفاظت و معرفی این محوطه شاخص است که تلاش شده با همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی استان فارس، شورای شهر و شهرداری شیراز، اقدامات مؤثری برای تعیین عرصه و حریم و سامان‌دهی محوطه انجام شد.

انتهای پیام/