میراث آریا: دو آیین افطاری و سحری در میراث جهانی هورامان/اورامانات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ماه مبارک رمضان یکی از ماەهای بسیار با اهمیت منطقه اورامانات است. مردمان این منطقه و سایر مناطق کردنشین از یک هفته قبل از شروع این ماه خود را آماده می‌کنند.

آیین سحری یا «پارشیو»

شروع و پایان روزه داری ماه مبارک رمضان در میراث جهانی اورامانات با مراسم یا آیین‌های خاص آغاز می‌شود و پایان می، یابد، شروع این ماه با آیین سحری آغاز می‌شود. شب اول ماه مبارک رمضان روحانی از طریق بلندگو مساجد به خواندن اذکار و اوراد می‌پردازد که به آن «صلات» گفته می‌شود و بعد از خواندن صلات اغلب در روستاها روحانی یا ریش سفید محل به در خانه‌ها مراجعه کرده و درب خانە را بە صدا در می‌آورد تا اهالی خانه را برای سحری که به آن «پارشیو» گفته می‌شود بیدار کند. در برخی از روستاها استفاده از دف نیز مرسوم بوده است آیین سحری تا قبل از اذان صبح ادامه دارد این آیین نشان از اعتقادات و سنت‌های دینی و فرهنگی گسترده‌ای است که مردم این منطقه دارند و بخشی از هویت و میراث‌فرهنگی آنها محسوب می‌شود. 

آیین افطاری یا بربانگ

در اورامانات «بربانگ» یا آیین افطاری یک رویداد مهم و معنوی است که تمامی اجتماع در آن شرکت می‌کنند، این آیین به باز کردن روزه یا به عبارتی پایان دادن به نخوردن و نه آشامیدن است. با غروب آفتاب از پشت کوه‌های اورامانات، کم کم لحظه‌ای خاص و ماندگار برای مردم این میراث جهانی فرا می‌رسد، لحظه‌ای که با شکوه و شادابی، خورشیدی جدیدی به عرصه می‌آید. این لحظه، پایان یک روز  روزه‌داری ماه مبارک رمضان است، لحظه‌ای که در آن مردم اورامانات با آیین باز کردن روزه‌ها، به پایان گذاشتن طعم و زندگی‌ای که تمام روز به نخوردن و نه آشامیدن اختصاص داشته خوشحالی و آرامش را تجربه می‌کنند.

افطاری در میراث جهانی هورامان / اورامانات به دو شکل انجام می، شود یک نوع آن در مساجد است که اغلب جمع مردانه است به این نحو که در طول ماه مبارک رمضان هر روز چند خانوار کاملا داوطلبانه کلوچه محلی که به آن «بژی» گفته می‌شود «مهارت پخت این شیرینی در فهرست میراث ناملموس ملی قرار دارد» را می‌پزند و به همراه خرما و شیر به مساجد می‌برند تا بعد از اذان روزه داران روزه را با خوردن آن باز کنند.

در اغلب تکایا، خانقاه‌ها و مساجد کسانی هستند  که نذر می‌کنند و افطاری را بر عهده گرفته و برای روزه داران غذا آماده می‌کنند، در مرحله بعد، خانواده‌ها نیز در خانه‌های خودشان برای افطاری آماده می‌شوند. آنها با هم برای پذیرایی از مهمانان و هم‌نشینان خود، غذاهای محلی و خوراکی‌های خاصی را آماده می‌کنند. این نشاط و شادابی در خانه‌ها، همراه با بوی خوش غذا و شیرینی‌های محلی، زمینه‌ای برای ایجاد احساس وحدت و اتحاد در جامعه ایجاد می‌کند. 

افطاری در میان مردم اورامانات،  نمادی از همدلی، همبستگی و همیاری در مواقع دشوار و سختی هست.  اینجا در میراث جهانی هورامان / اورامانات، افطاری‌ها فراتر از یک طعم غذایی است؛ آنها نمادی از وحدت و اتحاد مردم، از همدلی و همبستگی اجتماعی، و از لحظات زیبا و پرباری که از تجربه زندگی در این میراث جهانی ارزشمند زیبا به دست می‌آید.

جشنواره افطار راهنمایان چند زبانه مجتمع آموزشی فنی و حرفه‌ای غفاری با همکاری اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پاوه، پایگاه میراث جهانی هورامان/اورامانات برگزار شد. یکی از بهترین زیر ساخت‌های موجود در هر صنعت آموزش است، بنیادی که با وجود آن چراغ هرصنعت فروزان و روشن خواهد ماند، در این خصوص راهنمایان گردشگری با فعالیت و یادگیری زبان‌های مختلف از جمله فارسی، انگلیسی، عربی، کره‌ای، ترکی و .... و همچنین مطالعه فرهنگ، اداب و رسوم و آئین‌های خود به کمک صنعت گردشگری و میراث‌فرهنگی آمدند تا چهره‌ای زیبا تر از دیار خود را در قالب یک رقابت بدیع به نمایش بگذارند و نقش کلیدی در انتقال بین نسلی مفاهیم میراثی در منطقه جهانی اورامانات را بر عهده بگیرند.

همچنین در این جشنواره راهنمایان گردشگری با زبان‌های مختلف مقارن شدن بهار رمضان را با بهار طبیعت به هم‌ وطنان خود، گردشگران و مسلمین جهان تبریک گفتند. بدون شک با وجود پتانسیل‌های بالایی که در حوزه آموزش در بخش خصوصی وجود دارد اگر آموزش را با صنعت گردشگری و میراث‌فرهنگی آشتی دهیم سرعت پیشرفت و چرخه اقتصاد با قدرت مضاعف‌تری به سمت جلو پیش خواهد رفت. 

منظر فرهنگی هورامان / اورامانات به خاطر داشتن چنین ظرفیت‌های فرهنگی گسترده‌ای که در زندگی روزمره مردم جریان دارد واجد ارزش ثبت جهانی و به عنوان یک میراث بشری مورد پذیرش یونسکو قرار گرفته است. بدون تردید برای صیانت و حفاظت از این مواریث ارزشمند باید در پاسداشت، صیانت، حفاظت و نگهداری و انتقال آن‌ها به نسل‌های آینده تلاش ویژه‌ای انجام شود. 

آنچه که این مواریث ارزشمند را زنده و پویا نگه می‌دارد، استمرار در اجرا و شناساندن آن به نسل‌های آینده است. اتفاق بسیار مبارکی که همواره مورد توجه ویژه مردمان سخت کوش و فرهنگ دوست اورامانات قرار دارد. بدون تردید این روحیه و نوع برخورد با مسائل فرهنگی هر روز بیشتر از دیروز منظر جهانی هورامان / اورامانات را در مسیر پویایی قرار می‌دهد. توجه به جنبه‌های مختلف دینی، مذهبی، فرهنگی، آئینی، پوشش و معماری و... در فرهنگ رایج اورامانات این سرزمین را اینگونه متمایز و شایسته تقدیر قرار داده است.  

عزیز مصطفایی، دکتری مردم‌شناسی و کارشناس میراث‌فرهنگی ناملموس استان کرمانشاه

انتهای پیام/