علی فلسفی میناب کارشناس میراث‌ناملموس و مردم‌شناس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار میراث آریا گفت: علی‌رغم برخورداری منطقه آذربایجان از آداب و رسوم مفصل نوروزی از آغاز بهار تا انتهای این فصل، خوراکی ها و غذاهایی لذیذ و به‌یاد ماندنی فراوانی نیز در فرهنگ این مردم وجود دارد. شاخص‌ترین جلوه نوروزی در آذربایجان‌شرقی، سفره نوروزی‌ست که مجلل و پر از نعمات خداوندی است. سفره نوروزی که به آن در اصطلاح محلی «بایرام سوفراسی» گفته می‌شود، با غذاها، تنقلات و شیرینی‌های نوروزی تزیئن و گسترده شده و خویشان و آشنایان که برای تبریک عید نوروز به دید و بازدید می‌پردازند، از سفره نوروزی بهره‌مند می‌شوند، چرا که از منظر مردم، خوردن غذا در سال نو در خانه خویشان و اقربا از شگون و تبرک خاصی برخوردار بوده و مردم آن را مایه همبستگی، مودت، دوستی، شادکامی و تندرستی در سال پیش‌رو می‌دانند.
کارشناس میراث‌ناملموس و مردم‌شناس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی افزود: گستردن سفره عید یا نوروز در هنگام تحویل سال و در روزهای ماه اول سال جدید، با چیدن انواع خوراکی‌ها بر روی آن از رسم‌های ویژه و عمومی در آذربایجان‌شرقی است. ساعاتی مانده به تحویل سال سفره گسترده می‌شود و خوراکی‌های محلی بر روی آن نهاده می‌شود. امروزه در بعضی از نقاط شهری برخی خانواده‌ها هفت خوراکی که نخستین حرف نام هریک «سین» است مانند سنجد، سمنو، سرکه، سماق، سنبل، سیب و سیر که آن‌ها را روی سفره عید می‌چینند.
او گفت: آنچه که در نقاط روستایی و عشایری بصورت سنتی و محلی در سفره عید می چینند متفاوت با چینش نوروزی شهری بوده و مردم عشایری و روستایی هفت نوع خوراکی که موسوم به یددی‌لوین(هفت نوع رنگ) است در سفره نوروزی خود می‌چینند. یددی‌لوین شامل نخود برشته ممقان، میان پر اسکو، سوجوق و باسلوق مراغه، آب نبات شکری تبریز، کشمش و سبزه آذرشهر و مراغه، انجیر شیرازی و خرمای صوفی خوزستان است که البته سایر خوراکی‌ها نیز در سفره عید مردم آذربایجان‌شرقی دیده می‌شود. این خوراکی‌ها شامل گردو، بادام، پسته و انواع شیرینی‌ها لوز ، قرابیه و نوقا و ... آجیل چهارشنبه سوری و آجیل سفره عید است. علاوه بر تنقلات ذکر شده برخی خانواده‌ها در سفره عید اقلام خوراکی نظیر نان کنجدی مغزدار موسوم به بایرام چوره‌یی(نان عید)، آش بورانی، مربای کنجد، مربای بادمجان، مربای زردآلو، بادام و شیره انگور، کدو تنبل، دلمه برگ انگور، تخم مرغ رنگین آب پز شده و ... نیز می‌چینند.
فلسفی با اشاره به تلفیق خوراکی‌های سفره نوروز با باورها و اعتقادات مردم آذربایجان اظهار کرد: بر روی سفره نوروزی افزون بر خوراکی‌های مختلف؛ آینه، لاله و شمع، قرآن، کاسه‌ای پر از آب، ماهی، یک بشقاب پلو، سکه، سبزه سبز شده از بذر گندم، نخود و یا عدس می‌گذارند که هر یک از خوراکی‌ها در فرهنگ و باور مردم آذربایجان معنا و مفهوم نمادین دارد. نمادی که با گذشت سالیان دراز ریشه در باورها و اعتقادات مردم دوانده است. آذربایجانی‌ها هرکجا که باشند در راه دور یا نزدیک، سعی می‌کنند تا قبل از تحویل سال خود را به خانه برسانند و با پدر و مادر و خواهران و همسر و فرزندان بر سر سفره نوروزی حاضر باشند. چون معتقدند اگر کسی هنگام تحویل سال در خانه و بر سر سفره نوروزی حاضر نباشد تا آخر سال از خانه و خانواده دور خواهد بود. لذا موقع تحویل همه اعضای خانواده در خانه خود جمع می‌شوند و در کنار سفره می‌نشینند و گوش به دعای تحویل سال می‌سپارند.
او در خصوص اجرای جمعی فرهنگ و جشن نوروز در منطقه آذربایجان بالاخص استان آذربایجان‌شرقی گفت: پس از تحویل سال همه اعضای خانواده تحویل سال جدید را به یکدیگر تبریک می‌گویند. کوچکترها دست بزرگترها را بوسیده و آنگاه بزرگ خانواده دعای تحویل سال را می‌خواند و برای اعضای خانواده سلامتی، طول عمر و سالی خوب و خوش را آرزو می‌کند. سپس همه دهان خود را با شیرینی سفره نوروزی شیرین می‌کنند. در برخی از نقاط آذربایجان‌شرقی مانند شهرستان میانه، بعضی از روستاهای شهرستان تبریز(سفیده خوان) و شهرستان مرند(روستای میاب) ساعاتی مانده به تحویل سال همه مردان روستا در مسجد جمع می‌شوند و سفره بزرگی می‌گسترند و هر نوع خوراکی(انواع شیرینی، میوه فصل، نان محلی و ...) که با خود آورده‌انده در سفره می‌گذارند.
کارشناس میراث ناملموس و مردم شناس میراث‌فرهنگی آذربایجان‌شرقی در پایان افزود: پس از تجمع مردم برخی نقاط از آذربایجان‌شرقی در مساجد و تزئین سفره، در وسط مسجد دیگ بزرگ مسی را پر از آب کرده و ساعتی قبل از تحویل سال، چهل نفر قاری قرآن شروع به خواندن سوره مبارک یاسین می‌کنند. هر قاری پس از قرائت سوره مبارک یاسین با اعلام کلمه فاتحه حاضرین را به خواندن حمد و سوره دعوت می‌کند و شخصی که مجلس گردان است و نزدیک دیگ مسی نشسته است یک عدد بنشن گندم، نخود، جو و عدس به داخل دیگ می‌اندازد. وقتی که چهل بار سوره یاسین خوانده شد؛ اندکی مانده به تحویل سال فردی متدین در داخل کاسه‌ای چینی با زعفران و خاک تربت هفت آیه که با کلمه حرف سین شروع می‌شود را نوشته سپس آنرا در آب دیگ وسط مسجد می‌شوید و لحظه سال تحویل، دعای تحویل سال خوانده شده و سپس آب مذکور که اکنون تقدیس گشته و موسوم به«چیل یاسین سویی» یا به عبارتی آب چهل یاسین است. حاضرین مقداری از این آب را در ظرف کوچکی پر کرده و آنرا به خانه می‌برند. این آب مقداری برای نوشیدن اهل خانه و مابقی آن روی بذر بهاره و چهارکنج خانه و طویله احشام ریخته می‌شود و اعتقاد مردم بر این است که آب چهل یاسین باعث برکت، افزایش رزق و روزی و مصونیت از بلایا می‌شود.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
نظر شما