صفورا کلانتری- کارشناس میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان وبلوچستان در یادداشتی به معرفی فرودگاه قدیمی میرجاوه پرداخت و نوشت: در طول تاریخ، مرزهای شرقی ایران از گذرگاه‌های مهم سیاسی و اقتصادی کشور بوده‌اند؛ به طوری که تحولات منطقه و درون‌کشوری تأثیر مستقیمی بر رونق و کساد آنها داشته است.
میرجاوه که در نزدیکی مرز پاکستان قرار دارد، در ابتدا به واسطه رقابت‌های روس و انگلیس و سپس به علت راه‌آهنی که این شهر را به کویته متصل می‌کرد، حائز اهمیت شد؛ به گونه‌ای که برای دوره‌ای، از گمرک‌های مهم شرق کشور بود. پس از جدایی پاکستان از هندوستان، این شهر مرزی از رونق اقتصادی افتاد و در نتیجه، شیوه معیشت مردم در آنجا تغییر کرد.
این تغییر معیشت در دوران پهلوی اول و دوم موجب رونق اقتصادی و سیاسی میرجاوه شده که نمود آن در نوع و نحوه ساخت بناهای تاریخی متعدد کاملا آشکار است. از جمله مهم‌ترین این آثار، فرودگاه تاریخی میرجاوه است که براساس اسناد و مدارک موجود توسط انگلیس و در دوره پهلوی اول در نزدیکی این شهر ساخته شده است. باتوجه به قرارگیری میرجاوه در نزدیکی مرز پاکستان و اهمیت هندوستان برای کشور انگلیس، وجود فرودگاه کمک زیادی به حمل و نقل نیروهای انگلیسی در این محل می‌کرده است.
در اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی مربوط به سال ۱۳۰۳ به ساخت فرودگاه توسط انگلیس در منطقه میرجاوه این چنین اشاره شده است: "به گزارش رئیس تیپ سیستان، انگلیس‌ها در چهار نقطه از منطقه میرجاوه در حال ساخت فرودگاه هستند: ۹ میلی میرجاوه، ۱۲۵ میلی میرجاوه، ۱۴۰ میلی میرجاوه، دالبندین. براساس این گزارش، کلنل گیز انگلیسی چند روز دیگر با چهار صاحب‌منصب با هواپیما در منطقه اول فرود می آمده است. سفارش شده صاحب منصبان ایرانی متوجه این موضوع نشوند. پس از رسیدن این گزارش به مرکز، رضاخان پرسید نقاطی که انگلیس‌ها فرودگاه می‌سازند، داخل خاک ایران است، یا در خاک بلوچستان انگلیس قرار دارد؟ پاسخی که امیرلشکر شرق به این سؤال داد چنین بود که دو فرودگاه در ناحیه تفتان است. «کوه تفتان خاک ایران، تفتان دیگر هم نُه میلی میرجاوه و متعلق به انگلیس است. "
طراحی و ساخت فرودگاه :
فرودگاه میرجاوه به گونه‌ای طراحی شده که باندهای آن با جهت وزش باد و عوارض طبیعی منطقه همخوانی دارند. دو باند اصلی فرودگاه با جهت‌های شمال غرب – جنوب شرق و شرقی – غربی، به طول ۲ کیلومتر و عرض پنجاه متر ساخته شده‌اند. این باندها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هماهنگ با جهت وزش باد غالب منطقه باشند، تا فرود و برخاستن هواپیماها به آسانی انجام شود. همچنین قرار گرفتن رشته کوه ملک سیاه کوه در بخش شمالی فرودگاه نیز در انتخاب جهت باندها تأثیرگذار بوده است.
ابعاد و ساختار فرودگاه:
فرودگاه قدیمی میرجاوه در زمینی به مساحت حدود ۵۰۰ هکتار ساخته شده است. دو باند با جهت‌های شرقی – غربی و شمال غربی – جنوب شرقی با طول ۲ کیلومتر و عرض پنجاه متر و ۴ آشیانه بخش‌های اصلی فرودگاه را تشکیل می‌دهند. دو آشیانه که در امتداد یکدیگر در بخش غربی واقع شده‌اند به شکل دایره‌ای با شعاع ۱۹۱ متر و مساحت ۱۹۰۰۳۶ متر مربع هستند و دو آشیانه دیگر با ابعاد کوچکتر به شکل دایره‌ای با شعاع ۱۰۵ متر و مساحت ۵۲۰۸۷ متر مربع در قسمت شمالی و شرقی قرار گرفته‌اند. علاوه بر موارد فوق با توجه به وضعیت طبیعی- محیطی منطقه، سیل بندی به عنوان حریم حفاظتی اثر در اطراف آن به چشم می‌خورد.
ساختار نظامی:
این اثر با توجه به کاربری خاص خود به عنوان یک فرودگاه نظامی از ساخت و ساز ویژه‌ای برخوردار نیست و تنها ساخت و ساز موجود در این اثر شامل آشیانه‌ها و باندهای فرود و پرواز می‌باشد که آشیانه‌های آن هم به صورت خاکریزهای مسقف با سازه چادری نظامی اجرا شده که در حال حاضر فقط آثار محدودی از آن باقی مانده است. فرودگاه میرجاوه به دلیل موقعیت استراتژیک و اهمیت نظامی‌اش، از سازه‌های پیچیده و سنگین بهره نبرده است، بلکه طراحی ساده و عملیاتی برای اهداف نظامی داشته است.
انتهای پیام/
نظر شما