سید مهدی میرصالحی رئیس گروه حفظ و احیای بناها و محوطه‌های تاریخی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان در یادداشتی نوشت: به بهانه اعلام فرمان مشروطیت که در اصل فرمان تشکیل مجلس شورای ملی است و مظفرالدین شاه قاجار در ۱۳ مرداد ۱۲۸۵ خورشیدی امضاء کرد، یک روز بعد در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ فرمان مشروطیت صادر شد، مظفرالدین شاه با امضای این فرمان درخواست متحصنین در جنبش مشروطه ایران را پذیرفت و با مشارکت مردم در امر حکومت موافقت کرد و بدین ترتیب در سرزمین ایران برای نخستین بار حکومت مشروطه تاسیس شد، البته در مدت زمان کوتاهی با سلطنت محمدعلی شاه استبداد صغیر آغاز شد و در راه احیای مشروطیت مبارزه مردم ایران نیز آغاز گشت که یکی از ارکان آن، تلاش برای آزادی نشریات و روزنامه‌ها بود؛ یکی از معروف‌ترین این نشریات، روزنامه نسیم شمال بود. نسیم شمال نشریه‌ای اجتماعی و سیاسی و طنزآمیز بود که سیداشرف الدین حسینی گیلانی در دوران جنبش مشروطیت ایران ابتدا در شهر رشت و سپس در تهران منتشر می‌کرد.
شماره اول نشریه نسیم شمال در ۱۸شهریور ۱۲۸۶خورشیدی در مرکز گیلان یعنی شهر رشت منتشر شد. انتشار روزنامه در رشت تا ۱۲۸۹ خورشیدی(۱۳۲۹ قمری) ادامه یافت که با به توپ بستن مجلس شورای ملی با وقفه‌ای ۷ ماهه روبرو شد. سیداشرف الدین حسینی گیلانی متولد ۱۲۴۹ در قزوین و متوفی۱۳۱۳خورشیدی در تهران مشهور به نسیم شمال، شاعر، احمداسرا، نویسنده و مدیر روزنامه نسیم شمال از روزنامه‌های دوره مشروطیت ایران بود، نامگذاری روزنامه، از این شعر حافظ برداشته شده است که می‌گوید: خوش خبر باشی ای نسیم شمال که به ما می‌رسد زمان وصال، قصّه العشقِ لاانفصام لها فُصِمَت‌ها هُنا لسانُ القال.
تحول اساسی در زندگی حسینی گیلانی هنگامی رخ داد که در سال ۱۳۲۴ قمری به رشت مهاجرت کرد، اشرف‌الدین در این سال‌ها با رهبران مشروطیت در گیلان آشنا شد و نخستین شماره نسیم شمال را به صورت هفتگی منتشر کرد.
سید اشرف الدین گیلانی ملقب به نسیم شمال، حق بزرگی به شهر رشت و استان گیلان دارد؛ در اواخر دوره قاجاریه، کشور ایران شاهد تحرکات اجتماعی، سیاسی، مذهبی کوچک و بزرگی از تحریم تنباکو تا نهضت مشروطه و نهضت جنگل بود؛ که در نهایت منجر به تأسیس عدالتخانه یا مجلس شورای ملی شد.
در مسیر مبارزات، ملت ایران برای دستیابی به آزادی و پیکار با استبداد اشخاص و گروه‌های متعددی فعالیت و نقش‌آفرینی داشتند که بدون شک مردم گیلان و اصحاب اهل قلم از جمله نویسندگان، شعرا، روزنامه نگاران در جهت روشنگری و ایجاد انگیزه و شور انقلابی در اقشار مختلف جامعه تلاشی سخت و خستگی ناپذیر و در عین حال شجاعانه را در پیش گرفتند و در موادی جان شیرین خود را در راه آرمان‌های مردم ایران که همان رهایی از اختناق سلطنتی و تجاوز بیگانگان بود از دست دادند.
از جمله این فدائیان ملت که ازمحبوبیت خاصی برخوردار بود و چون ستاره‌ای در شب تاریک می‌درخشید می‌توان به نام سید اشراف‌الدین گیلانی(نسیم شمال) اشاره کرد، این مرد وارسته و آزاده با اشعار نغز و زیبای خود، مشکلات مردم و طبقات فرودست را در قالب طنز می‌سرود و در نشریه نسیم شمال چاپ می‌کرد. این مهم برای اولین بار در شهر زیبای رشت و به سال۱۲۸۶ یعنی حدود ۱۱۷سال قبل شمسی اتفاق افتاده است، شهر رشت شاهد انتشار روزنامه‌ای بود که برای عامه مردم و در جهت استیفایی حقوق ملت ایران در دسترس عموم قرار می‌گرفت، و هنوزکه هنوز است اشعار آن سید فقیر، ولی آزاده، پس از گذشت بیش از یک قرن در اذهان مردم به یاد مانده و در کوچه، بازار و مساجد زمزمه می‌شود مانند این شعر؛
دیشب به سرم بازهوای دگر افتاد،
در خواب مراسوی خراسان گذرافتاد،
چشمم به ضریح شه والا گوهر افتاد،
این شعرهمان لحظه مرا در نظر افتاد،
با آل علی هرکه در افتاد ورافتاد.
و این خود نشانه‌ای است از خلوص و تاثیرگذاری قلم نسیم شمال که بنیاد استبداد قجری را متزلزل کرد و در نهایت در دوره پهلوی اول به جرم حقگویی در گوشه بیمارستان او را دق مرگ کردند.
حال شخصیتی با چنین پیشینه‌ای که در تاریخ سیاست و ادبیات معاصر و روزنامه نگاری که برای خاص و عام شناخته شده است جای بسی شگفتی و تعجب است که در شهری چون رشت که یکی ازکانون‌های نهضت مشروطیت بود، پدیده‌ای چنین مؤثر و پراهمیت متاسفانه امروزه هیچ نشانی از آن همه شور و استعداد و خلوص نه خیابانی و نه میدانی حتی بنایی بنام آن مبارز آزاده نامگذاری نشده است.
انتهای پیام/
نظر شما