به گزارش میراث‌آریا، مصطفی ده پهلوان، رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در این نشست، با اشاره به اینکه تغییرات اقلیمی امروزه میراث فرهنگی کشور را تهدید می‌کند، گفت: یکی از جنبه‌های تغییرات اقلیمی در میراث فرهنگی نمایان است و ما موظف هستیم درپژوهشگاه به آن بپردازیم.

او با اشاره به نحوه شکل‌گیری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به تشریح فعالیت‌های این مرکز در قالب پنج پژوهشکده و سه گروه پژوهشی پرداخت و افزود: بسیاری از امور پژوهشی کشور در حوزه میراث فرهنگی در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام می‌شود.

ده پهلوان تصریح کرد: با توجه به اینکه در چند دهه اخیر میراث فرهنگی با بحران تغییرات اقلیمی مواجه است احساس وظیفه کردیم که در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به بحث تغییرات اقلیمی ورود کنیم.

او تغییرات اقلیمی را شامل مباحث گرم شدن کره زمین، پایین رفتن سطح سفره‌های زیر زمینی، فرو نشست، گلسنگ‌ها، باران‌های اسیدی و… خواند که همه در کنار یکدیگر شرایط مخاطره‌آمیزی را برای میراث فرهنگی کشور پیش آورده‌اند و یک بحران میراثی محسوب می‌شود، دانست و اظهار کرد: امروز بحران‌های میراثی زیادی در دنیا نظیر وندالیسم، گنج‌یابی و پروژه‌های عمرانی و …که میراث فرهنگی راتهدید می‌کنند وجود دارد و یکی از مهمترین آن‌ها تغییرات اقلیمی است که باید طی نظام مسائل رصد و آسیب‌های آن به درستی شناسایی شوند، و در قالب نشست‌ها و همایش‌ها راهکارها ارائه و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها از سوی ادارات کل استان‌ها و وزارتخانه برنامه‌ریزی و آغاز شوند و اگر ضرورت داشت اعضایی هم از نهادهای مرتبط نظیر وزارتخانه، معاونت میراث فرهنگی، ادارات کل استان‌ها و …به این کارگروه اضافه خواهند شد.

رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: تغییرات اقلیمی هزاره هاست که وجود دارد اما نکته آنجاست که تشدید عوامل تغییرات اقلیمی را بشر امروز باعث گشته است.

این باستان‌شناس با اشاره به افزایش سرعت پایین رفتن سفره‌های زیر زمینی اظهار کرد: محوطه‌های باستانی زیادی در کشور داریم که در خاک نهفته بودند ولی امروز که کاوش و نمایان گشتند، دچار مخاطره شدند. یک زمانی هم البته می‌گفتیم اگر این محوطه‌ها مدفون باشند درامان بیشتری هستند ولی امروزه با افزایش تعداد حفاران قاچاق اینطور نیست.

او در ادامه با تشریح مسائل پیش روی میراث فرهنگی در مواجهه با تغییرات اقلیمی به برخی از این نمونه‌ها اشاره کرد.

در ادامه این نشست، حمید فدایی معاون پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی تغییرات اقلیمی را  یک تهدید آشکار برای میراث فرهنگی خواند که چشم اندازهای فرهنگی کشور را نظیر دشت‌های قزوین، مرودشت و... به مخاطره انداخته است.

او به برداشت بی‌رویه آب و تبعات جبران ناپذیری که در نواحی تخت جمشید و نقش رستم ایجاد کرده است، اشاره کرد و افزود: تحت تأثیرتغییرات اقلیمی مواریث معنوی ما هم در خطر هستند، در این راستا ایکوموس چند سالی است شعارهایی را با موضوعیت تغییرات اقلیمی قرار داده که تأثیرات منفی را کاهش دهد.

فدایی تصریح کرد: در این کارگروه در تلاشیم سهمی در کاهش مخاطرات تغییرات اقلیمی داشته باشیم.

مهدی رازانی رئیس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی نیز در این نشست گفت: باید راهکاری برای موضوع تغییرات اقلیمی یافت که اینجابه معنای شناخت تمامی ابعاد مسأله است. او با بیان اینکه حوزه میراث فرهنگی هم دچار تبعات تغییرات نظیر استحکام و پایداری آثار و…. شده به برخی از این راه کارها اشاره کرد.

او با اشاره به کاربرد حفاظت پیشگیرانه در این حوزه، هدف از تشکیل این کار گروه را ترویج شناخت عنوان کرد  تا پژوهشگران را در حوزه میراث فرهنگی به این مخاطرات آشنا سازیم.

مهدی زارع استاد تمام پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله نیز در این نشست، گفت: موضوع تغییرات اقلیمی و تبعات آن تأثیر زیادی بر میراث فرهنگی در دنیا و ایران گذاشته و نماد علمی آن فرونشست زمین و ترک‌هایی است که در آثار تاریخی می‌بینیم.

او افزود: برخی تبعات تغییرات اقلیمی نظیر سیلاب‌ها، تخریب‌های ناگهانی و … نمودار هستند که باعث تخریب یا زمین لغزش می‌شوند و تأثیرات برخی همچون گرم شدن زمین  بعداً مشخص می‌شود.

همچنین در این نشست، محمدرضا هابیل دبیر مدیریت بحران سازمان نقشه‌برداری کشور، بحث تغییرات علمی را امری فرادستگاهی خواند که از عهده یک مجموعه بر نمی‌آید و گفت: در این حوزه باید اشتراک‌گذاری دیتاها صورت گیرد. او با اشاره به اقداماتی که در این حوزه توسط سازمان نقشه‌برداری انجام شده تصریح کرد: مکان‌های حائز اهمیت می‌تواند در قالب یک پروژه بصورت اولویت‌بندی نقشه میراث فرهنگی در نرخ فرونشست تهیه و مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

شهبازی مدیرکل دفتر مخاطرات مهندسی نیز با اشاره به عوارض فرونشست‌ها گفت: میانگین فرونشست زمین در دشت‌های ما رو به افزایش است و به دلیل بهره‌برداری صعودی بالا می‌رود.

او با اشاره به فرونشست‌ها در تهران، اصفهان، و … تصریح کرد: پیش از این نیز تغییرات اقلیمی وجود داشته و امروزه تنها شیب آن تند شده است. ما زورمان به طبیعت نمی‌رسد، در طول تاریخ همیشه تغییر اقلیم وجود داشته و ما همواره خشکسالی را در فلات مرکزی داشته‌ایم. برای کاستن شدت تغییرات اقلیمی باید تأثیر انسانی را کمتر کنیم.

امیر هدایتی معاون دفتر امور آب کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی نیز با اشاره به بحران تغییر اقلیم و میراث فرهنگی و خشک شدن چاه‌ها و قنات‌ها گفت: چالش اصلی مامرتبط با فرهنگ است، هزاران سال مردم با بهره‌گیری از فرهنگ با بحران کم آبی و تغییرات اقلیمی کشور کنار آمده و خود را سازگار کرده بودند. امروز اگر مشکل اصلی فرونشست آب است علت آن فرهنگ غالب بر حکمرانی آب کشور و یک موضوع اجتماعی و فرهنگی است که این پدیده را تشدید کرده است.

در ادامه ساویز صحت دانشیار پژوهشکده هواشناسی با اشاره به اینکه تغییرات اقلیمی همواره وجود داشته است، بیان کرد: در این موضوع افزایش شدت، مدت و فراوانی رخدادها بسیار نگران‌کننده است.

او در ادامه به برخی از پروژه‌های انجام شده در این حوزه اشاره کرد و خواستار تداوم همکاری‌های این مرکز و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری شد.

علیرضا سرداری عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست گفت: حوزه‌های مختلف میراث فرهنگی گسترده و تجربیات زیادی در آن نهفته است و مطالعات زیادی در آن انجام شده که می‌توانیم این‌ها را با نهادهای مرتبط که در این کارگروه هستند به اشتراک گذاشته و در اختیار سایر سازمان‌ها قرار دهیم.

او افزود: بعنوان نمونه در حوزه آبخیزداری نقش میراث فرهنگی تأثیرگذار است و پژوهش‌های باستان‌شناسی می‌تواند تجربیات گذشتگان  را در اختیار این حوزه برای آمایش سرزمین قرار دهد.

ایرج بهشتی کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی نیز در ادامه این نشست گفت: اگر در استفاده بهینه از منابع طبیعی فرهنگساری شود کار بزرگی انجام شده است.

او با اشاره به تأثیر ریزگردها در  تخریب روزافزون آثار باستانی اظهار کرد: در این بخش حفاظت پیشگیرانه اثرات تغییرات اقلیمی را در اثار باستانی کم کرده است.

منیژه هادیان دهکردی عضو هیأت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی نیز با اشاره به افزایش شیب تغییرات اقلیمی وکم توجهی به آن گفت: در توافقنامه ٢٠١۵ پاریس بسیاری از کشورها دریافتند که شرایط خیلی حاد و بحرانی در این حوزه وجود دارد و با توجه به آن اقدامات گسترده‌ای را انجام دادند.

او افزود: جالب است که در این توافقنامه موضوع میراث فرهنگی با اینکه بسیار در خطر است به عنوان راه حل مورد توجه قرار گرفته که چطور در افزایش آگاهی و آموزش مؤثر باشد و این خود کار گسترده‌ای است که باید با برنامه‌ریزی انجام شود..

سجاد علی بیگی رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی نیز در ادامه گفت: در ده هزار سال گذشته بشر  به دلیل مخاطرات و تغییرات اقلیمی رو  به کشاورزی و تولید غذا آورد، اما این تغییرات بسیار امروز گسترده شده و انسان به آن دامن می‌زند و به میراث فرهنگی آسیب می‌رساند.

او عدم مدیریت صحیح و عملکرد جزیره‌ای را در این حوزه نقد کرد و افزود: باید فهرستی از محوطه‌های مهم که بشدت تحت تأثیر اثرات تغییرات اقلیمی هستند تهیه شود.

مولود عظیمی کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی در ادامه گفت: در این حوزه محدودیت زمانی داریم و از مهمترین مخاطرات تغییرات اقلیمی فرونشست است که بحث در مورد آن نباید به این جلسه ختم شود و باید مشکلات و معضلات این حوزه را بخش‌بندی و بررسی کنیم.

در پایان مصطفی ده‌پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به جمع‌بندی و طرح مسائل پیش روی این حوزه برای برگزاری نشست‌های آتی پرداخت.

انتهای پیام/