میراث آریا: در طول تاریخ، مهدی‌شهر تحت تأثیر اقوام و حکومت‌های مختلف قرار گرفته و همواره یکی از بخش‌های مهم و استراتژیک ایران به شمار رفته است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در مسیرهای تجاری و ارتباطی با دیگر نقاط کشور، مرکز توجه افراد و اقوام مختلفی بوده است. با توجه به مستندات تاریخی، می‌توان گفت که سنگسر در طول تاریخ تحت تأثیر فرهنگ‌های مختلف قرارگرفته و ازاین‌رو تنوع فرهنگی قابل‌توجهی دارد. سنگسر به دلیل هنرهای دستی خود شناخته شده است. بافت فرش، گلیم و صنایع‌دستی چوبی ازجمله محصولاتی است که در این منطقه تولید می‌شود. این هنرها نه‌تنها به‌عنوان یک منبع درآمد برای جامعه محلی عمل می‌کنند، بلکه نمایانگر خلاقیت، ذوق و فرهنگ آن‌ها نیز است. هنرمندان محلی با استفاده از مواد اولیه طبیعی و تکنیک‌های سنتی، آثار هنری منحصربه‌فردی خلق می‌کنند که نشان‌دهنده فرهنگ و تاریخ منطقه سنگسر است.
سنگسر در دامنه‌های البرز شمالی قرار دارد و به همین دلیل دارای اقلیم کوهستانی است. این اقلیم موجب ایجاد منظرهای طبیعی زیبایی شده است که به جذب گردشگران کمک می‌کند. کوه‌ها، دره‌ها و رودخانه‌های زیبا از ویژگی‌های بارز این منطقه هستند. همچنین، کشاورزی و باغداری به‌عنوان منابع اقتصادی مهم برای ساکنان منطقه شناخته می‌شود. اقتصاد سنگسر عمدتاً بر پایه کشاورزی و دامداری استوار است. ازآنجاکه منطقه سنگسر به زیبایی‌های طبیعی و گردشگری نیز شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر، گردشگری به‌عنوان یک منبع درآمد جدید در این منطقه مطرح شده است.
موسیقی در فرهنگ سنگسر جایگاه ویژه‌ای دارد و در جشن‌ها و مناسبت‌های مختلف، به‌عنوان یکی از ارکان اصلی برگزاری مراسم شناخته می‌شود. انواع سازهای محلی مانند دوتار و ضرب می‌توانند در این مراسم‌ها مورد استفاده قرار گیرند. رقص‌های محلی ازجمله نمادهای فرهنگی این منطقه هستند که در طول جشن‌ها و مراسم‌های خاص اجرا می‌شوند و بیانگر احساسات و داستان‌های محلی مردم سنگسر هستند.
از آنجا که محدوده بافت تاریخی شهر مهدی‌شهر، قسمتی بسیار مهم و پررنگ در نظام فعالیتی - عملکردی این شهر است و به‌گونه‌ای (بالأخص به دلیل وجود بازار) با تمامی قسمت‌های شهر ارتباط بسیار زیادی دارد، محدوده بافت تاریخی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بدیهی است شناخت ویژگی‌های کلی شهر مهدی‌شهر در برنامه‌ریزی و طراحی و ارائه پیشنهادهای مقتضی به‌منظور بهبود و ارتقای وضع کمی و کیفی بافت تاریخی شهر مهدی‌شهر امری است ضروری و اجتناب‌ناپذیر.
سابقه تاریخی این شهر به پیش از اسلام و حتی زمان سلسله‌های پیشدادی می‌رسد. در شاهنامه فردوسی از سنگسر که همان سگ سر یا سگ سار باشند سخن رفته است. در روایات ملی و حماسه‌های ایران نیز از سگ سر و سگساران یادشده است. همچنین به سگساران در چندین جا از شاهنامه فردوسی اشاره‌شده است. از جمله برای زدن تورانیان از جنگ ایران، در فرهنگ شاهنامه، ذیل کلمه سگسار آمده است: «از مرزوبوم‌هایی که داهیان در آن جای گرفتند» و راجع به داهیان در ذیل کلمه سکزی می‌خوانیم: «داه گروهی بودند از آرین که در دشت خوارزم جای گرفتند و پس‌ازآن در کنار جنوبی دریای خزر جای‌گیر شدند. پادشاه ایران گروه داه را پراکنده ساخت. یک دسته از آنان را به زابلستان کوچانید و آنان را سکزی خواندند و دشت خوارزم داهستان نامیده شد که مخفف آن دهستان است و اکنون به دهستان معروف است و یک دسته از گروه داه را در زمینی جای دادند در طبرستان». به‌این‌ترتیب می‌توان گفت سنگسر که در نواحی جنوبی دریای خزر قرار دارد جزئی از سگسار باستانی است و سنگسری‌ها از بازماندگان داهیان و با مردم سیستان (سجستان) و خوارزمیان قدیم از یک نژاد هستند.
در گذشته، سنگسری‌ها زندگی عشایری داشتند که دامنه کوچ آن‌ها از استان‌های تهران و مازندران تا گلستان و خراسان را در برمی‌گرفت ولی اکنون بیشتر مردم شهرنشین گشته‌اند. سابقه تاریخی این شهر به پیش از اسلام و حتی به زمان سلسله‌های پیشدادی می‌رسد. در شاهنامه فردوسی از سنگسر که همان سکسر یا سکسار باشند سخن رفته است. در روایات ملی و حماسه‌های ایران نیز از سکسر و سکساران یاد شده است.
همچنین مردم مهدی‌شهر به رشادت و دلاوری معروف‌اند و در جنگ‌های زیادی شرکت داشتند از جمله در جنگ اشرف افغان با نادرشاه در منطقه مهمان‌دوست جزء سربازان نادرشاه بودند و رشادت زیادی از خود نشان دادند. سرداران این منطقه بسیار مشهور و جنگجو بوده که در بیشتر جنگ‌های مهم در دوره فتحعلی شاه حضور داشته و پیروزی‌های نمایانی به دست آوردند. در جنگ شاه‌طهماسب اول با سلطان سلیمان قانونی (شاه عثمانی) تعداد کمی از سربازان سنگسری (حدود ۲۰۰ نفر) جلوی ارتش عظیم عثمانی را سد کردند و همگی کشته شدند تا سپاه ایران بتواند فرصت عقب‌نشینی و تجدیدقوا را پیدا کرده و از نابودی کامل نجات یابد. در نبرد مهمان‌دوست اشرف افغان با نادرشاه، جزو سربازان نادرشاه بودند و رشادت زیادی از خود نشان دادند. اسماعیل‌خان، ذوالفقار خان، مطلب خان، محمدعلی‌خان و عیسی خان مردانی بسیار مشهور و جنگجو بوده که در بیشتر جنگ‌های مهم دوره فتحعلی شاه حضور داشته و پیروزی‌های نمایانی به دست آوردند. در رویداد جدایی افغانستان سردار ذوالفقار خان سنگسری فرماندهی سپاه ایران را به عهده داشت و دو بار افغان‌ها را شکست داد. سنگسر در جریان فعالیت‌های آل قارن و مبارزات فرقه اسماعیلیه جایگاه مهمی داشته است. وجود قلعه‌های مستحکم که همه آن‌ها بر روی کوه‌های بلند و غیرقابل‌تسخیر بناشده‌اند، شاهدی بر این مدعی است.
مهدی‌شهر به‌عنوان یک شهرستان در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ به‌طور رسمی تأسیس شد. این شهرستان به‌عنوان بخشی از تقسیمات کشوری استان سمنان به رسمیت شناخته شد و هدف آن بهبود ساختار اداری و خدمات‌رسانی به ساکنان این منطقه بود. شهرستان مهدی‌شهر شامل چندین بخش و روستا است و جمعیت آن از تنوع قومی و فرهنگی برخوردار است.
هانی رستگاران، مسئول ثبت آثار و حریم میراث ملی و جهانی استان سمنان
انتهای پیام/
نظر شما