سپیده آشفته‌پور لیلاکوهی، دکترای برنامه ریزی روستایی، مدرس دانشگاه و مسئول پژوهش اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان در یادداشتی نوشت:‌ توجه ویژه به ملاحظات دفاعی- امنیتی در طرح‌های توسعه از موضوعات مهم و اساسی بوده که طی چند دهه اخیر به شدت مورد توجه برنامه‌ریزان و متخصصان برنامه‌های توسعه قرار گرفته است. بنابراین با در نظر گرفتن این مسئله که تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، نظامی و... می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد توسعه در سطوح مختلف اعم از ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشد، تاکید بر پدافند غیرعامل ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

چندی است که موضوع پدافند غیرعامل قالبی برای برنامه‌ریزان سیاسی، فرهنگی و اقتصادی قرار گرفته است و بالطبع برای به بار نشستن این امر لازم است دیگر عرصه‌های اقتصادی از جمله گردشگری نیز  چهره‌ای پدافندی به خود گرفته و توجه ویژه به این مقوله مهم شود. گردشگری با اتکا به فرهنگ غنی و توانمندی‌های بالقوه تاریخی، طبیعی، فرهنگی و... می‌تواند منافع قابل توجهی را در زمینه اقتصادی برای کشور ایران به ارمغان آورد. به همین دلیل است که باید در تدوین استراتژی‌های توسعه، گردشگری را جزئئ از اقتصاد قلمداد کرد و از گردشگری به عنوان ابزاری در برابر چالش‌های فرهنگی و اقتصادی بهره‌مند شد.

با توجه به روند جنگ‌ها و شرایط حال حاضر دنیا، چه از لحاظ تکنولوژیکی و چه از لحاظ سیاست‌های راهبردی ودر شرایط کنونی که دشمن با انواع تحریم‏‌ها و گسترش تبلیغات منفی، می‌کوشد تا در نظام اقتصادی کشور اخلال  ایجاد کند، در این میان نحوه مواجه با این چالش به ویژه برای اقتصادی که در پی‌گذار به پیشرفت است، دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای است. با توجه به اینکه پدافند غیر عامل اصولاً بر پایه مبارزه غیر نظامی با دشمن و در شرایط بحرانی است بنابراین رویکردهایی مبتنی برشیوه‌های نوین و بکارگیری روش‌های پدافند غیرعامل نظیر گردشگری راهکار مناسبی برای عبور از این چالش‌ها  در نظر گرفته می‌شود.

گردشگری به عنوان یک ابزار دیپلماسی فرهنگی می‌‏تواند تهدید را به فرصت تبدیل کند به طوری که در سایه آن می‌توان در مقابل سیاست ظالمانه حاکم بر روابط بین‌الملل تسلیم نشد و همچنین از اتکا به اقتصاد بسته و تک بعدی رهایی یافت.

با توجه به اینکه گردشگری یک ساز و کار مردمی است، با بخش‌هایی از اصول پدافند غیرعامل که سپردن امور به مردم و استفاده از منابع بخش خصوصی برای توسعه کشور و رونق کسب و کار است، بیشترین همخوانی را دارد. یکی از نکات مهمی که از این پس در گردشگری کشور باید به آن به صورت ویژه توجه شود پرداختن به اصل موضوع گردشگری توسط مسئولان مرتبط با این بخش است.

امروز با تأکید رهبر فرزانه انقلاب امام خامنه‌ای مدظله العالی، گردشگری به عنوان یک اولویت، یک خیز بلند برای تحولی جدی را می‌طلبد، تحولی که از سهولت در قوانین سرمایه‌گذاری و کاهش بوروکراسی‌های اداری در گردشگری تا بکارگیری مدیران ارشد و میانی در جایگاه‌های مناسب دارای توانایی، تخصص، تجارب، تقوا، پاکدستی و جنبه‌های ارزشی و ایمانی که می‌توان آن را تعهد نامید که این فرایند در قالب نظام شایسته گزینی محقق می‌شود و در راستای اجرای منویات مقام عظمای ولایت گام بر می‌دارند، دربر می‌گیرد. توجه خاص مقام معظم رهبری به گردشگری برای بهبود وضعیت کشور نه تنها اهمیت بحث اقتصاد گردشگری را گوشزد می‌کند بلکه مسئولیت سنگینی را بر دوش دست‌اندرکاران این حوزه در بخش دولتی و خصوصی می‌گذارد تا با تبلیغات موثر و تعریف مسیرهای هدفمند در مقاصد مختلف کشور به دنبال توسعه گردشگری و تحول اقتصادی باشند.

با توجه به ضوابط ملی آمایش سرزمین در خصوص پدافند غیرعامل و تاکید ویژه در اصل یک صد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که ضوابط ملی آمایش سرزمین در خصوص پدافند غیر عامل را بدین شرح مطرح می‌کند:

ماده۱- جهت‌گیری‌های ملی آمایش سرزمین که در راستای تبیین فضایی سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران و ترسیم الزامات تحقق آن در توسعه بلند مدت کشور و مبتنی بر اصول مصوب آمایش سرزمین، شامل ملاحظات امنیتی و دفاعی، کارایی و بازدهی اقتصادی، وحدت و یکپارچگی سرزمین، گسترش عدالت اجتماعی و تعادل‌های منطقه‌ای، حفاظت محیط زیست و احیای منابع طبیعی، حفظ هویت اسلامی- ایرانی و حراست از میراث‌فرهنگی، تسهیل و تنظیم روابط درونی و بیرونی اقتصاد کشور و رفع محرومیت‌ها، به خصوص در مناطق روستایی کشور، تنظیم شده است.

بنابراین از آنجایی که پدافند غیرعامل می‌تواند در تمام زمینه‌ها به عنوان یک نیروی رفع تهدید و مقابله با تحریم‌ها در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی-امنیتی و زیست محیطی باشد، بکارگیری اصول آن می‌تواند سبب پویایی اقتصاد محلی و ملی، خیزش مجدد فرهنگی، افزایش قدرت سیاسی، بهبود امنیت اجتماعی و کاهش اثرات سوء زیست محیطی شود.

از جمله عوامل و عناصر اصلی در پدافند غیرعامل بکارگیری از توان و ظرفیت‌های موجود در فضای سرزمینی است. با توجه به موقعیت گردشگر پذیری، گردشگری در استان گیلان می‌تواند از موثرترین روش‌های پدافندی تلقی شود. در فضای جغرافیای استان گیلان، ظرفیت‌های زیادی در راستای دستیابی به اهداف و اصول پدافند غیر عامل وجود دارد که از جمله آن می‌توان به تعدد مناطق جغرافیایی، وجود چشم‌اندازهای گردشگری، جاذبه‌های فرهنگی و نیروی انسانی متخصص اشاره کرد که اگر این ظرفیت‌ها به درستی شناسایی و معرفی شوند، گیلان می‌تواند با بکارگیری اصول آمایش سرزمین و ضوابط پدافند غیرعامل به این مهم دست یابد. بنابراین بر اساس ضوابط آمایش سرزمین، بخصوص ماده یک ضوابط ملی آمایش، گردشگری در استان گیلان می‌تواند عنصری مهم در راستای تبیین فضایی سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران و ترسیم الزامات تحقق آن در توسعه بلندمدت استان و کشور و مبتنی بر اصول مصوب آمایش سرزمین در استان گیلان را فراهم کند.

در پدافند غیرعامل نوین باتوجه شرایط و نحوه رویارویی و تقابل با دشمن از نظر سیاسی و جغرافیایی متفاوت است. تنوع شرایط و راهکارها، انعطاف و پویایی مفهوم فرماندهی و کنترل عملیات پدافند غیرعامل را در پی دارد. گردشگری رویکردی نوین و پدافندی غیرعامل در راستای توسعه است که باید مورد توجه برنامه‌ریزان استان قرار گیرد و ضروریست تا در این فرصت فراهم شده نقشه پدافند غیرعاملی در راستای توسعه پایدار گردشگری تدوین شود، زیرا توسعه پایدار زمانی می‌تواند به نتیجه مطلوب برسد که تمام بخش‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... هم راستا و هم جهت به سمت هدف تعریف شده حرکت کرده و به پایداری برسند.

انتهای پیام/